مازند شورا: با اجرای اصول فصل هفتم از قانون اساسی در سال 1377 و برگزاری انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا اولین گام در جهت واگذاری قدرت به مردم در شوراهای اسلامی شهرها و روستاها برداشته شد. شوراها بر اساس اصل یکصدم قانون اساسی با هدف تسریع در انجام برنامه های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و ... از طریق مشارکت و همکاری مردم جهت اداره امور در نقاط مختلف شهر و روستا تشکیل گردید. شورای اسلامی شهر طبق قانون دو وظیفه اصلی در پارلمان شهری عهده دار می باشد. قانون گذاری و نظارت بر عملکرد شهرداری که نقش و مشارکت مردم در حل مسایل و مشکلات شهری بسیار حایز اهمیت است زیرا شهروندان عامل اصلی توجهات در طرح های توسعه شهری، مسایل اجتماعی، فرهنگی و غیره می باشند و عدم توجه به آن یعنی شکست آن طرح ها و برنامه ها که ما برای آنها برنامه ریزی و طراحی می کنیم. لذا اینجاست که نقش و مشارکت مردم در تصمیم گیری ها هویدا می شود و یکی از علت های مهم شکست برنامه ها در مدیریت شهری عدم توجه به خواسته ها و تمایلات کسانی است که ما برای آن ها طرح و برنامه ریزی انجام می دهیم.

با توجه به نزدیک شدن به سالگرد آغاز به کار شوراهای چهارم شهرهای کشورمان ، با قدردانی و ادای احترام به زحمات و خدمات همه شورائیان شهرهای کشورمان ، این واقعیت را باید پذیرا بود که شورای چهارم به مراتب ضعیف تر از سه دوه گذشته عملکرد داشته است مهمترین دلایل این ادعا را می توان در انتخاب ضعیف مردم در معرفی منتخبین شوراها عنوان داشت که با توجه به اینکه ضعف شدید در قانون انتخابات باعث گردید تا هر فردی به خود اجازه ورود به این عرصه مهم را بدهد و برای رسیدن به کرسی پارلمان شهری از هر ابزار ناصواب بهره ببرد این امر گاهناً مردم را برای انتخابی اصلح دچار مشکل می کرد و ثمره آن را امروز مشاهده می کنیم چه بسا افراد شایسته و کارشناسان دلسوز و متعهدی بودند که در عرصه انتخابات شوراهای اسلامی شهرها کشور در این رقابت آنهم نابرابر ناکام ماندند و این شهر و شهروندان بودند که از عدم حضور این افراد دچار خسارات و صدمات جبران ناپذیری شدند بر همین اساس ، افرادی به شوراها راه پیدا کردند که حتی الفبای قوانین شوراها و شهرداری ها را نمی دانند و برخی نیز همواره سکوت اختیار می کنند تا مورد انتقاد ، اعتراض ، نقد و بررسی قرار نگیرند برخی از اعضای شوراهای شهرها همه انرژی خود را جهت جلب آراء برای انتخابات مجلس فراهم کرده اند ، برخی از اعضای شوراهای شهرها تنها به این راضی هستند که شهرداران تأمین کننده منافع شخصی آنها در اجرای پروژه های شهری – جذب نیرو – معرفی مدیرعامل مورد نظر برای سازمان های تابعه و حتی انتخاب پیمانکار مورد نظر آنها باشند ، برخی دیگر از اعضاء از این جایگاه به دنبال دفاع از جریان های سیاسی یا مخالفت با برخی از سیاسیونی هستند که باب میل آنها رفتار نمی کنند ، برخی از اعضای شوراهای شهرها دلخوش به مراسم افتتاحیه ، اختتامیه ، جشن ها ، سمینارها افزایش حضور در جلسات برای دریافت حق الجلسه ها هستند .

متأسفانه در حالیکه نظارت عالیه بر همه پروژه های شهری ( عمرانی – خدماتی – رفاهی – فرهنگی و ... ) اصلی ترین وظیفه اعضای شوراهای شهرهاست و عملکرد کارشناسان امور شهرداری ها به خصوص در امر شهرسازی باید مورد هدایت عالمانه منتخبین مردم در پارلمان شهری قرار بگیرد اما مشاهده می کنیم اکثریت اعضای شوراهای شهرها در مازندران از تخصص در این جایگاه تهی هستند .

متأسفانه 95 درصد مباحث شوراها در جلسات علنی و غیر علنی خارج از شرح وظایف شوراها می باشد در این شرح وظایف آمده است که اعضای شوراها به هیچ عنوان نباید در جشن ها و بازی های تشریفاتی ، تبلیغاتی و سیاسی حضور به هم رسانند .

بحران مالی جمع آوری – حمل و دفن بهداشتی زباله ، ترافیک شهری، فقر امکانات حمل و نقل درون شهری – عدم وجود کمربندی های مناسب و به طور کلی 95 درصد مشکلات دروی شهری در این حوزه ها به هیچ عنوان حل نشده است . برای تصدیق بیشتر این مدعا به بارش باران چند هفته قبل در شهرهای مازندران اشاره می کنیم که در واقع عملکرد شهرداری ها را طی یک سال گذشته به تصویر کشید در واقع در این بحث مسئله به نام شهر سازی وجود نداشته است ما نیز قبول می کنیم که پیش از انقلاب همه مسئولین شهرداری ها در مازندران خیانت کرده اند و خدمات شایانی صورت نگرفته ، اما طی 35 سال پس از انقلاب اسلامی چه خدماتی در شهرهای این استان صورت گرفته است ؟! متأسفانه به واسطه تأمین نیازهای اعضای شورای شهرها ، این شهرداری ها هستند که دچار خسارات سنگین شده اند و بیشترین ضربات جبران ناپذیری که شوراها بر پیکره شهرداری ها وارد ساخته اند تزریق نیروهای نورچشمی و مبتدی بوده که در واقع شهرداری ها هیچ نیازی به آنها نداشت .

اما چرا شوراهای چهارم شهرها توفیق چندانی در خدمت به شهروندان نداشتند در این مقوله هیچ یک از اعضای شوراها نمی توانند منکر آن باشند که مهمترین دلایل این عدم توفیق را باید در خلاء همدلی – وحدت و تعامل فی مابین  و همچنین الویت بندی در تصویب مصوبات در اچرای پروژه های شهری قلمداد کرد به طوریکه ابتداً پروژه های مورد نظر شهرداران اجرا می شد و سپس برای تصویب به شوراها ارسال می شد تا شوراها لبیک گوی این مصوبات باشند . در این بین بسیاری از پروژه ها نیمه کاره می ماند متأسفانه بسیاری از اعضای شوراها شهرهای مازندران ، شهردار محور هستند و به حمدالله استانداری مازندران در حوزه نظارت بر پروژه های شهرداری ها به خود اجازه ورود به امور شوراها نمی دهد .

نگارنده در بحث پویایی بیشتر شوراها پیشنهاد می دهد که جلسات مشترک بین شوراها و شهرداران در مساجد و محلات و حسینیه ها برگزار شده و از وجود کارشناسان امور شهرداری ها و شهرسازی ها در کمیسیون های شوراها استفاده شود شهرداری های استان باید از بازیچه شدن تبلیغات جشن ها و همایش ها رها شود و به دنبال اجرای پروژه هایی باشد که مورد نیاز شهر و شهروندانش می باشد براستی که شهروندان شهرهای مازندران تنها از شهرداری ارائه خدمات عمرانی ، رفاهی و خدماتی می خواهند و بازی های تبلیغاتی هیچگاه خواستگاه عمومی شهروندان نمی باشد .

بنده در پایان صراحتاً خاطر نشان می سازم  اصل تأسیس شوراها در سراسر کشور یکی از پروژه های ناموفق و ناکام کشورمان بوده است در این ارتباط اگر بخواهیم واقعیت ها را عنوان کنیم پارلمان شهری با واسطه آنچه که در این مقاله خلاصه بدان اشاره شد فاقد هرگونه کارائی و عملکرد موفقی بوده است و تنها بار مالی سنگین حضورش بر دوش شهروندان و شهرداری ها می باشد البته در اصل ایجاد شوراها اگر قانون به صورت کامل تخصصی اجرا شود شاید شوراها بتوانند کارائی داشته باشند ولیکن در شرایط کنونی هیچگونه کارائی و بازخوردی برای شهر و شهروندان ندارند اگر اعضای شوراهای شهرها صداقت و شجاعت داشته باشند به خوبی می توانند دیدگاه های خود را بیان و حتی به نقد و بررسی منصفانه از مسائل درون شهری بپردازند .

 اهمیت و نقش شوراها در ساختارهای اجتماعی بویژه در مسائل فرهنگی، سیاسی و اقتصادی با توجه اکیدی که در منابع اسلامی(قرآن و سنت) از یک سو و ملاحظه آن در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از سوی دیگر و کارآمدی آن در نهادهای اجتماعی بر کسی پوشیده نیست و ما نیز امیدواریم که اعضای شوراهای شهرها با درک بیشتر این جایگاه ، مسیر اصلی این نهاد اجتماعی را برای رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده که همان داشتن شهری آّباد و مورد انتظار مردم است طی کنند .

شعبان وفایی نژاد