مازند شورا: سوادکوه یکی از شهرستان های مازندران دارای چهار شهر آلاشت، زیرآب، پل سفید و شیرگاه است. منطقه سوادکوه مقر حکومت اسپهبدان باوندی بوده و غارها و قلعه های سوادکوه در روزگاران پیش از اسلام و ادوار اسلامی همواره سنگری مقاوم برای اسپهبدان باوندی بود. مورخان اسلامی سوادکوه را قسمتی از کوهستان بزرگ قارن و پادشاهان محلی آن را ملوک جبال می نامیدند.

پارک جنگلی جوارم

محوطه زیبا و پهناور جوارم در شمال شهر زیر آب در جانب شرقی سواد کوه و رودخانه تلار رود قرار دارد و مسیر دسترسی به آن با یک پل و یک مسیر فرعی خاکی از جاده اصلی منشعب می شود.

در میان جاذبه های طبیعی فراوان سواد کوه جو ارم آماده ترین مکان برای بیتوته مسافران است که برای آن در آینده نیز برنامه هایی در دست تدوین است.30 الی40 هکتار از آن توسط سازمان جنگلها و مراتع کشور جهت اجرای طرح‌های توریستی واگذار شده است و پروژه آن نیز در موافقت نامه طرح ملی آماده سازی و بهسازی قطب های سیاحتی اران منظور شده است.

در حال حاضر جنگل جوارم از آب آشامیدنی برخوردار بوده و این امر به همراه فضای بسیار زیبای آن با ده‌ها جاذبه طبیعی و جاده و راه آهن زیبای سراسری عوامل بیتوته گردشگران زیادی را بویژه در فصل تابستان فراهم آورده است.

دریاچه شورمست

تنها دریاچه طبیعی شهرستان سواد کوه است. در ورودی جنوبی پل سفید پلی مشاهده می شود که راهی از محور اصلی سواد کوه جدا می شود. پس از عبور پل و ادامه مسیر آسفالته فرعی و روستایی به طول 1.5کیلومتر جاده خاکی شور مست با شیبی تند از مسیر فرعی آسفالته جدا شده و به طرف غرب ادامه می یابد و با عبور از پیچهای و گردنه های زیبا پس از حدود 4 کیلومتر به دریاچه شور مست ختم می شود.

وسعت آن به 15 هزار متر مربع و عمق آن به 5 متر بالغ می شود. منظره ویژه این دریاچه در ارتفاعات البرز با جنگل های اطراف آن که از درختان کهنسال و بلد قامت توسکا پوشیده شده منظره ای رویایی را به وجود آوده که بی شک در کشور کم نظیر است. علاقمندان به طبیعت جنگل چشمه ماهیگیری و... همواره به این منطقه جذب می شوند.

دهستان آلاشت

این منطقه با بافت طبیعی و سنتی و آب و هوای مناسب است. مسیر دسترسی به آن از پلیس راه زیر آب با نام دو راهی آزادمهر از جاده اصلی سواد کوه محور ارتباطی تهران به قائم شهر جدا شده و پس از عبور از روی رودخانه تلار به طرف غرب به طول 25 کیلومتر ادامه می یابد و از اماکن بسیار زیبائی عبور می کند.

آلاشت در ارتفاعات نیمه جنگلی البرز مرکزی قرار دارد و اغلب ساختمان های آن با خشت خام ساخته شده و سقف آنها به شکل زیبائی با تخته یا لت پوشش داده شده است.

کوچه های آن با پهنای کم و شیب فراوان سنگ فرش بوده و هر گوشه ای از آلاشت برای خود نامی خاص دارد و کل محل به چند محله با نامهای خاص تقسیم شده است.

دراسله

این منطقه زیبا خوش آب وهوا با چشمه و ابشارهای فراوان آب گوارا در شمال ایران دارای شهرت فراوانی است. مسیر دسترسی به آن از پلیس راه زیر آب آغاز می شود که به دو راهی آزاد مهر و یا جاده آلا دشت معروف است.

این مسیر آسفالته در مسیر مذکور از جاده سراسری سواد کوه جدا شده و پس از طی 7 کیلومتر به دو راهی دیگر می رسد که از جاده اصلی و آسفالت آلادشت جدا می شود و به صورت خاکی ادامه یافته و پس از طی 24 کیلومتر به دراسله می رسد.

دراسله مجموعه کاملی از جاذبه های گوناگون طبیعی گیاهی و جانوری است. آبشار آن در داخل یک تنگه در انتهای ییلاق دراسله با آب فراوان و آبشارهای کوچک و بزرگ هوای بسیار مطبوع بویژه در فصل تابستان هر بیننده ای را مسحور و راضی نگه می دارد.

برج لاجیم

از بهترین و زیباترین آثار تاریخی مازندران است.مسیر زیبا و آسفالته آن از وسط شهر زیر آب به طرف شرق کشیده شده و بعد از طی مسافت مذکور در روستای لاجیم به سر گردنه مرتفعی می رسد که از طبیعت و ارتفاعات جنگلی خارج و به چمنزار و بوته زارهای زیبا بدل می شود، که در میان آن به یک محدوده عاری از پوشش گیاهی مانند شبه جزیره که از سه طرف به پرتگاههای عمیق مشرف است به چشم می خورد.

در حاشیه پرتگاهها در قدیم خندقی با دیوارهای عظیم وجود داشته که احتمالا قلعه ای وسیع و پر اهمیت را در بر می گرفت که برج عظیم لاجیم را در میان آن بنا کرده بودند.

این اثر باستانی در شمار آثار زمان تسلط آل زیار بر طبرستان در فاصله سالهای 316 تا 443 ه.ق است در نمای بیرونی از بدنه مدور و گنبد مخروطی ساده و ظریف پوشیده که در داخل به حالت مدور تغییر شکل می دهد.مصالح آن آجر و ملاط ساروج است. ورودی در شرق بنا تعبیه گردیده و پایه گنبد به وسیله یک ردیف طاق نما تزئین گردیده در کمربند زیر گنبد دو کتیبه به خط کوفی و پهلوی ساسانی بر روی هم قرار گرفته که به دور بنا پیچیده است.

کتیبه ها به شکل زیبایی با آجرهای تراش خورده در زمینه ای از گچ نصب شده که نام کیا اسماعیل ابوالفوارس شهریار بن عباس آل باوند صاحب بنا و تاریخ 413 ه.ق را نشان می دهد.

اهمیت برج لاجیم مانند برج رسکت بیشتر به دلیل دارا بودن کتیبه پهلوی در کنار کتیبه کوفی است. این امر نشان میدهد که در قرن 5 ه.ق حکمرانان شمال ایران علاوه بر توجه به هنر دوران قبل از اسلام به خط و زبان آن دورانی نیز توجه داشتند.

قلعه کنگلو

مسیر دسترسی این بنا پس از طی مسافت 20 کیلومتر از شهر پل سفید در جاده سوادکوه به طرف ورسک در محور ارتباطی تهران به قائم شهر در دو آب از جاده اصلی به طرف شرق منشعب می شود که به جاده خطیر کوه معروف است.

پس از طی مسافت 7 کیلومتر آسفالته جاده در یک تنگه به رودخانه آریم وصل می شود که در کنار معدن فلورین در دو راهی چاشم به طرف شمال به صورت خاکی بوسیله یک پل از جاده خطیر کوه جدا شده و در مسیری کوهستانی به طرف روستای ییلاق کنگ لو ادامه می یابد.

قلعه کنگلو بر سر کوهی منفرد و سنگی بر لب آب آریم تنگه خود نمائی می کند و اختلاف ارتفاع آن با راه آهن دو آب 1185 متر بوده در حال حاضر بقایای آن شامل نمای بیرونی آن و دو باروی عظیم به شکل دو بازوی از هم گشاده است. نوع معماری آن طوری است که مانع از ورود غریبه ها و مهاجمین به داخل می شود. در قسمت میانی و دو طرف بارو برجهای دیده بانی را تعبیه کرده بودند. فضای داخل قلعه با توجه به آثار باقی مانده دایره شکل و دو طبقه ساخته شده بود.

پلان و شکل این اثر در میان قلعه های ایران منحصر به فرد است. برجهای کناری برای استحکام بیشتر توپر ساخته شده اند و هر دوی آنها به یک برج مدور بزرگ منتهی می شدند تا بر روی استواری باروها بیافزایند برج بزرگ ارگ اصلی قلعه ای بود که در پایین ورودی کوچکی داشت.

این قلعه در هنگام هجوم دشمن به یورشهای ناگهانی دارای کاربردی سپر مانند بوده است. نوع مصالح احتمالا قدمت آن را به اوایل دوران اسلامی می رساند. به دلیل عدم وجود شواهد ومکتوبات تاریخی سابقه آن دقیقا مشخص نشده است.

پل شاهپور

این پل در محور سواد کوه و در مجاورت و حاشیه شرقی جاده بر روی رود اوتجون در اراضی چاب باغ و در دوران قاجاریه این پل زیبا احداث شده است. مصالح اصلی آن آجر و لاشه سنگ و ملاط ساروج بوده و 5 دهنه و طاق آن دارای ابعاد متفاوت می باشند. اراضی کم شیب و طبیعت زیبا علاوه بر جذابیت تاریخی این محل را به تفرجگاه بومیان و مسافران تبدیل کرده است.

غار اسپهبد خورشید

برای رسیدن به این غار که از شهرت جهانی برخوردار است صعود از ارتفاعات حاشیه شرقی جاده سواد کوه مقابل آبادی دو اب و ابتدای دو راهی خطیر کوه لازم است. دو آب و دو راهی خطیر کوه در کیلومتر 70 قائم شهر به تهران و 20 کیلومتر بعد از شهر پل سفید واقع شده و از این مکان غار معروف اسپهبد خورشید براحتی قابل مشاهده بوده و از آن به بعد نیز می باید به صورت پیاده و صعود از ارتفاعات طی می شود.

غار اسپهبد خورشید علاوه بر زیبایی های طبیعی از جاذبه های تاریخی نیز برخوردار است. عده ای از مورخین و محققین این اثر زیبای طبیعی را با نام دژ افسانه ای می شناسند. آثار باستانی داخل آن بیانگر این امر است که احتمالا از مراکز مهم دفاعی و پناهگاه اسپهبدان مازندران در قرون اولیه اسلامی است.

داخل آن به صورت تالار ساده و تقریبا دایره شکل است و فاصله بین کف و سقف آن به 15 متر بالغ می شود و از جمله طاق های مشهور جهان است. از ابتدای غار راهروی باریکی وجود داشت که آثار اتاقهای متعدد اطراف آن باقی مانده و دو اتاق بزرگ در جانب راست و چند اتاق در سمت چپ همراه با بناهای انتهای غار هر یک کاربرد مختلف داشتند.

سقف همه آنها با چوبهای قطور جنگلی تیر کشی شده بود. جالب ترین قسمت غار اسپهبد خورشید بنای چپ آن است که تقریبا سالم مانده و با دقت در آن می توان به وضعیت معماری داخل غار دست یافت.

سه خط طلا

در ادامه مسیر به طرف تهران جاده سواد کوه از تونل ورسک عبور کرده و تقریبا در فاصله سه کیلومتر بعد از تونل در جانب شرق جاده و در ارتفاعات مشرف بر مسیر پل ها تونل هاو راه اهن به شکل بسیار زیبا و باشکوه سه ارتفاع مختلف و به موازات هم مشاهده می شود و در واقع برای کم کردن شیب و افزایش ضریب قدرت لوکوموتیوها راه آن را به وسیله احداث پل ها و تونلهای متعدد به صورت مارپیچ دور کوه پیچاندند.

این منظره که به سه خط طلا معروف است در طول مسیر هر عابری را وادار به توقف و تماشا می کند.

امامزاده عبدالحق

این بنای مذهبی در مرکز شهر زیر آب قرار دارد و به همراه امامزاده عبدالله آمل و تکیه پهنه کلا ساری جز بهترین جاذبه های زیارتی مازندران است. محوطه شامل بقعه صحن مسجدحسینیه و مهمانپذیر است/ تسنیم