مازند شورا: سرطان بیماری بوده که در آن سلول های بدن در یک تومور بدخیم به طور غیرعادی تقسیم و تکثیر می شوند و بافت های سالم را نابود می کنند. گاهی این تومورها خوش خیم بوده ورشد نمی کند در صورتی که سلولهای تومور رشد کنند وتقسیم شوند و سلولهای طبیعی را از بین ببرند تومور بدخیم است.
بیش از 200 نوع متفاوت از بیماری سرطان وجود دارد واحتمال ابتلا افراد به آن با افزایش سن زیاد و اغلب درسنین حدود 55 سال یا بیشتر رخ می دهد. در کشور ما ابتلا به این بیماری رو به افزایش بوده و در 10 سال آینده یکی از معظلات اصلی کشور محسوب خواهد شد که بسیار نگران کننده است.
سرطان سومین عامل مرگ و میر و در مازندران بعد از بیماری های قلبی بزرگترین عامل مرگ محسوب می شود که در این میان سرطان معده شایع ترین و مرگ آور ترین سرطان درجهان وایران است و در مناطق شمالی بیشترین شیوع را دارد.
از دیگر سرطان های شایع را می توان سرطان ریه نامید که یکی از شایع ترین سرطان در بین مردان و مقام دوم شیوع را در زنان دارد.
سرطان روده بزرگ، سومین سرطان شایع در دنیا و دومین سرطان کشنده پس از سرطان ریه بوده و حدود 11 درصد مرگ ومیر های ناشی از سرطان را به خود اختصاص داده که اگر به موقع تشخیص داده شود یکی از قابل درمان ترین سرطان ها محسوب می شود.
عوامل سرطان زا
استفاده نادرست و مصرف زیاد کودهای شیمیایی به دلیل دارا بودن کادمیوم و نیترات در کشور ما عامل یک سوم سرطان ها به ویژه در مناطق کشاورزی است.
از عوامل دیگر وقوع سرطان را می توان سیگار کشیدن و مصرف الکل، رژیم غذایی نامناسب، قرار گرفتن در نور شدید خورشید، استرس واضطراب، تابش پرتو، عفونت، محل زندگی، مصرف افزودنی های در صنایع غذایی، بی تحرکی، دفع غیربهداشتی زباله و رها کردن آن در طبیعت دانست.
سیگار و دخانیات بزرگ ترین عامل سرطان و حدود 30 درصد مرگ و میر تمام سرطانها را شامل می شود و حدود 22 درصد مردان سیگاری و 15 درصد زنان سیگاری به سرطان مبتلا می شوند و با ترک آن قبل از پیشرفت تومور می توان خطر پیشرفت سرطان را متوقف کرد.
35 درصد سرطان ها به علت مصرف غذاهای نامناسب است که مصرف غذاهای پرچرب، سرخ کردنی، کبابی، غذاهای نمک سود و کپک زده نقش اساسی در وقوع سرطان دارند و باید برای جلوگیری از آن میوه و سبزیجات و غذاهای حاوی فیبر را بیشتر مصرف کرد.
همچنین سرطان در منطقه خاورمیانه از تمام مناطق جهان بیشتر است.
علائم سرطان
خونریزی غیر طبیعی در هر نقطه بدن، پیدایش هرگونه توده سفت سلولی در زیر پوست، پیدایش زخمی که به آسانی بهبود نمی یابد سو هاضمه دائمی، تغییراتی در وضعیت خال ها یا زگیل، پیدایش آشفتگی در اعمال روده ها که با درمان های عادی بهبود نیابد و سرفه، گرفتگی صدا یا مشکل شدن عمل بلع به مدت طولانی و کاهش وزن و بی اشتهایی غیر قابل توجیه را می توان از علائم هشدار دهنده سرطان دانست و با مشاهده این علائم باید به پزشک مراجعه کرد.
بیش از 40 درصد سرطان ها قابل پیشگیری و یک سوم بیماران در صورت تشخیص به موقع قابل درمان بوده و در بقیه بیماران که غیر قابل درمان هستند انجام درمان های حمایتی به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک اساسی خواهد کرد.
روش های درمان سرطان
شیمی درمانی: درمان بیماری از طریق بکاربردن داروهای گوناگون است و عوارض جانبی آن شامل ریزش مو، بی اشتهایی، احساس خستگی و تهوع و استفراغ است.
پرتودرمانی: در جریان پرتو درمانی با استفاده از اشعه یا پرتوهای دارای انرژی زیاد سلول های بیمار یا مشکوک را از بین می بریم و عوارض جانبی شامل خستگی دوران درمان، عوارض پوستی، ریزش مو، بی اشتهایی، کاهش برخی از عناصر خونی می شود.
جراحی:که در آن توده برداشته می شود. نکته ای که در تمام روش های درمانی باید رعایت شود بیماران باید از لحاظ روحی حمایت شوند.
راه های پیشگیری از سرطان
عدم استعمال دخانیات و مصرف مشروبات الکلی، مصرف غذاهای سالم، آب پز، عدم استفاده از غذاهای سوخته، استفاده کمتر از گوشت قرمز و و مصرف میوه و سبزیجات و غذاهای حاوی فیبر زیاد، استفاده از کرم ضد آفتاب، ورزش، پرهیز از برخی مواد شیمیایی صنعتی مانند آزبست، کار در رادیولوژی، رعایت کامل اموربهداشتی در پیشگیری از سرطان موثر هستند.
نصرالله سلیمی، کارشناس حوادث و سرطان بهداشت شهرستان ساری در گفت و گو با خبرنگار تسنیم در ساری سرطان را رشد غیر عادی سلول ها دانست و اظهار کرد: سرطان یک بیماری چند علیتی بوده و یکی از علت های اصلی آن ارثی و ژنتیکی است که خانواده هایی که مستعد سرطان هستند باید بیشتر دقت کنند.
وی، میزان مرگ و میر در اثر سرطان به تنهایی بیش از بیماری سل، ایدز و مالاریا دانست و گفت: در ایران روزانه 35 هزار نفر بر اثر سرطان جان خود را از دست می دهند و سالانه در جهان حدود 8 میلیون نفر را به کام مرگ می کشاند که اگر برنامه ریزی درستی صورت نگیرد تا 10 سال آینده به 12 میلیون نفر خواهد رسید.
سلیمی با اعلام اینکه ابتلا به سرطان در مازندران 10 سال پایین تر از نرم کشوری و جهانی است، بیان کرد: 55 درصد مردان و 45 در صد زنان در مازندران دچار سرطان می شوند.
گوارش شایع ترین سرطان در مازندران
کارشناس حوادث و سرطان بهداشت شهرستان ساری، شایع ترین سرطان در مازندران را گوارش دانست و افزود: شیوع سرطان معده در مازندران 10 برابر نقاط دیگر کشور است.
وی تغذیه نامناسب، استفاده از مواد غذایی حاوی سموم کشاورزی،در معرض سموم قرار گرفتن، مصرف غذاهای داغ و سرد، مواد سرخ کردنی، در معرض دود قرار گرفتن، خوردن نوشابه های گازدار و مصرف مایعات در حین غذا خوردن را از عوامل ابتلا به سرطان گوارش به ویژه در مازندران دانست.
سلیمی گفت: قرار گرفتن در معرض مستقیم نور خورشید، سموم کشاورزی، تغذیه نامناسب، عفونت، ضربه، مواد نفتی، آب های آلوده، مصرف بی رویه دارو و استفاده از ظروف پلاستیکی از دیگر عوامل سرطان زا است.
کارشناس حوادث و سرطان بهداشت شهرستان ساری بر عدم مصرف دام هایی که تحت درمان بوده اشاره و تاکید کرد: ازکشتار دام هایی که تحت درمان قرار دارند حداقل تا 3 ماه بعد از تزریق جلوگیری شود.
وی با تاکید بر رعایت موارد ایمنی در سم پاشی مزارع گفت: کشاورزان در هنگام استفاده از سموم شیمیایی باید از لباس های مخصوص عینک، کلاه، دستکش و ماسک استفاده و در هنگام صبح یا غروب که وزش باد کم و پشت به آن اقدام به سم پاشی کنند.
سلیمی گفت: کشاورزان در هنگام سم پاشی به میزان کارشناسی شده از سموم استفاده و از خوردن مواد غذایی خودداری کنند.
کارشناس حوادث و سرطان بهداشت شهرستان ساری با تاکید بر استحمام پس از سم پاشی مزارع گفت: کشاورزان باید محصولات خود را دو هفته بعد از سم پاشی برداشت کنند و تا حد امکان برای سبزیجات از سموم استفاده نکنند و از طریق مبارزه بیولوژیکی آفات را از بین برند.
وی با اشاره به کار در مزارع کشاورزی گفت: نور شدید افتاب یکی از عوامل سرطان زا می باشد و کشاورزان باید به گونه ای برنامه ریزی کنند در زمان تابش مستقیم خورشید در مزرعه کار نکنند و اگر مجبور به کار در مزارع هستند باید از کلاه و کرم ضد افتاب استفاده کنند.
سلیمی، استفاده از غذاهای فست فودی را یکی دیگر از عوامل سرطان زا دانست و افزود: برای فاسد نشدن غذاهای فست فودی از مواد نگهدارنده همچون نیترات و نیتریک استفاده می شود که بسیار خطرناک و سرطان زا هستند.
کارشناس حوادث و سرطان بهداشت شهرستان ساری با اشاره به ورود فاضلاب های صنعتی به رودخانه ها و دریا بیان کرد: امروزه یکی از دلایل آلودگی آب های استان ورود فاضلاب های صنعتی و خانگی به رودخانه ها بوده که خود عامل اصلی آلودگی آبها، آبزیان و در نتیجه شیوع سرطان در مازندران محسوب می شود.
وی با اشاره به استفاده از حشره کش ها در خانه گفت: یکی از عوامل سرطان زا مصرف حشره کش ها در خانه بوده که متاسفانه افراد برای از بین بردن حشرات موذی و حیوانات از آن استفاده می کنند.
سلیمی، بهترین راه مبارزه با حشرات و حیوانات موذی را دفع بهداشتی زباله و بهسازی محیط زندگی دانست و تاکید کرد: افراد به جای استفاده از قرص های برنج از قرص های سیر استفاده کنند.
تاثیر ورزش در پیشگیری از سرطان
کارشناس حوادث و سرطان بهداشت شهرستان ساری، ورزش را در پیشگیری از سرطان موثر دانست و افزود: ورزش باعث نشاط و گردش خون در بدن می شود و در بسیاری از موارد افراد مبتلا به این بیماری با ورزش های منظم توانستند با سرطان مبارزه کنند.
وی بردرگیر شدن مدیران ارشد استانی برای پیشگیری از سرطان گفت: مسئولان با کنترل سموم کشاورزی و آموزش زمان مناسب سم پاشی به کشاورزان، مبارزه بیولوژیک بر علیه آفات، تولید مواد غذایی ارگانیک، استفاده مناسب از داروها و تغذیه مناسب برای دام و طیور، سالم سازی آب مصرفی، جلوگیری از ورود فاضلاب های صنعتی و خانگی به دریا و رودخانه تاکید کرد.
نقش تغذیه در پیشگیری از سرطان
نسرین نظری، کارشناس تغذیه بهداشت ساری نیز با بیان اینکه تغییر شیوه زندگی، مصرف غذاهای آماده و پرچرب، کاهش مصرف میوه ها و سبزی ها و کاهش تحرک بدنی ،موجب افزایش شیوع بیماری‌های مزمن و انواع سرطانها شده است، گفت: بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال 2005 میلادی بیماری‌های مزمن دلیل 60 درصد از مرگ‌ها بوده و 35 میلیون مرگ در سال ،به دلیل این بیماری‌ها رخ داده است.
وی با اشاره به اینکه 80 درصد از مرگ‌های ناشی از بیماری های مزمن و انواع سرطانها در کشور‌های درحال توسعه و کم درآمد اتفاق می افتد، افزود: رژیم غذایی در دست کم، 35 درصد از کل موارد سرطانها دخالت دارد که این رقم در زنان به 50 درصد می‌رسد.
کارشناس واحد تغذیه بهداشت ساری با بیان اینکه بر اساس پیش‌بینی سازمان جهانی بهداشت تا سال2020 موارد جدید سرطانها به 15 میلیون می‌رسد، بیان کرد: بهبود شیوه زندگی از طریق تغییر در برنامه غذایی و افزایش فعالیت بدنی، می تواند راه حلی موثر در پیشگیری از بروز سرطان باشد.
نظری با تاکید بر نقش ویژه تغذیه در پیشگیری از سرطانها گفت: برخی از اجزای مواد غذایی نقش پیشگیری کننده در سرطانها را به عهده دارند.
وی با اعلام اینکه آنتی اکسیدان‌های موجود در برخی از موادغذایی با کاهش رادیکال‌های آزاد دربدن، درپیشگیری از انواع سرطانها نقش مهمی دارند، گفت: موادآنتی اکسیدانی مانندکاروتنوئیدها، ویتامین C، ویتامین E، سلنیوم که مانع از آسیب سلول‌ها و بافت‌ها می‌شوند، می‌توانند از بروز تغییرات سلولهای بدخیم جلوگیری کنند.
کارشناس واحد تغذیه بهداشت شهرستان ساری با اشاره به اینکه مقادیر بیش از اندازه آنتی اکسیدان می تواند به بدن آسیب برساند و بافت های مختلف بدن را تخریب کند، خاطر نشان کرد: سبزی‌های برگ سبز و زرد و میوه‌های رنگی مانند اسفناج، هویج، مرکبات، زردآلو و طالبی، میوه‌ها به ویژه مرکبات و سبزی‌ها، روغن جوانه گندم و آفتابگردان، مغزها مانند بادام و سبزی‌های برگ سبز و غذاهای دریایی، گوشت و جگر از مواد غذایی مهم آنتی اکسیدانی هستند.
نظری با تاکید بر مصرف غذاهای حاوی فیبر گفت: فیبرها ترکیباتی هستند که در دیواره سلولهای گیاهان مثل سبزی‌ها، میوه‌ها، سبوس، غلات کامل، حبوبات و مغزها یافت می‌شوند و با جذب آب و افزایش حجم مدفوع به تسهیل دفع و کاهش یبوست کمک می کنند.
وی با بیان اینکه رژیم‌های غذایی حاوی فیبر خطر بروز سرطانها به ویژه سرطان معده، روده ، مری را کاهش می‌دهند گفت: فیبرها با افزایش سرعت انتقال مواد غذایی از روده بزرگ موجب می‌شوند، باکتری‌های روده فرصت کمتری برای تولید مواد سرطان‌زا داشته باشند، همچنین دیواره روده برای مدت طولانی در معرض مواد سرطان‌زا قرار نگیرند.
کارشناس واحد تغذیه بهداشت شهرستان ساری با اشاره به اینکه مصرف زیاد غذاهای چرب موجب افزایش احتمال خطر سرطان روده وکلیه می‌شود، تاکید کرد: تا حد امکان مصرف غذاهای چرب و سرخ کرده در برنامه غذایی افراد محدود و غذاها به صورت آب پز، بخارپز، کبابی و تنوری مصرف شود.
نظری بر افزایش مصرف روزانه میوه‌ها و سبزی‌ها در برنامه غذایی تاکید کرد و گفت: کاهش مصرف غذاهای پرچرب، کاهش مصرف گوشت‌های فرآیندی مانند سوسیس و کالباس، طبخ صحیح غذاها و پرهیز از مصرف زیاد غذاهای سرخ شده، پرهیز از مصرف قسمت های سوخته مواد غذایی کباب شده و سرخ شده از عوامل تاثیر گذار در پیشگیری از سرطان است./ زهرا باغبانی