اختصاصی مازندشورا: بافت به معنی گستره ای هم پیوند که از بناها، راه ها، فضاها، تاسیسات و تجهیزات شهری یا ترکیبی از آن ها تشکیل شده است.

در صورتی که به مباحث شهرنشینی، رشد و توسعه شهری و کیفیت آن توجه نگردد بدون شک روند این تحولات به نفع محیط شهر و شهروندان ساکن در آن نخواهد بود.

مسائل مورد توجه در بافت فرسوده عبارتند از : 1- نوع بافت  2- نوع مداخله  3- مرجع قانونی مداخله

در نظر نگرفتن بافت فرسوده به عنوان یک واقعیت و عدم برنامه ریزی برای آن  با توجه به کل مجموعه شهر می تواند آسیب ها و مشکلات فراوانی را متوجه همگان سازد.

برخی از این مواردکه لزوم توجه به این پهنه ها و ساکنان آن ها را یادآوری می کند عبارتند از :

1- فقر، پایین آمدن شاخص های احساس امنیت
2- سیما و چهره نامطلوب
3- پایین بودن سطح بهداشت و سلامت
4- مسکن غیر قابل اطمینان در برابر حوادث طبیعی
5- بلا استفاده ماندن بخشی از سرمایه گذاری های ساخت و ساز به دلیل عدم وجود امکانات و تاسیسات زیربنایی

 

انواع بافت فرسوده

1- بافت فرسوده با ارزش تاریخی ؛ بافت هایی که حفظ آن ها باعث برانگیختن غرور ملی و ایجاد حس هویت و افزایش کیفیت زندگی می شود.

2- بافت فرسوده بدون ارزش تاریخی ؛ بافت هایی که در محدوده  قانونی شهر قرار دارند و دارای مالکیت رسمی و قانونی اند اما از نظر برخورداری از امنیت و استحکام و خدمات شهری دچار کمبودند.

3- بافت فرسوده حاشیه نشینی ؛ که بیشتر در حاشیه شهرها و کلان شهرها قرار دارند و معمولا خارج از برنامه رسمی توسعه شکل گرفته اند.

 

ارتقای سیستم پدافند غیرعامل درنتیجه بازآفرینی بافت های فرسوده

با توجه به اتفاقات سال گذشته در ساختمان پلاسکوی تهران ضرورت تامین ایمنی و بهسازی بافت فرسوده که به دست فراموشی سپرده شده دوباره ذهن افراد جامعه را درگیر خود کرده است.

مجموعه اقداماتی که به منظور احیا، نوسازی و بازآفرینی بافت های ناکارآمد شهری انجام می شود ارتقای سیستم پدافند غیرعامل و افزایش توان مدیریت در بحران را در این مناطق به دنبال خواهد داشت همچنین شناسایی بافت های ناکارآمد، الویت بندی و مقاوم سازی قطعات بافت فرسوده که در پدافند غیرعامل از گام های اساسی است از آسیب پذیری این گونه بافت ها و خسارات ناشی از آن درزمان وقوع حوادث می کاهد.

پدافند غیرعامل از نگاه بهسازی و نوسازی شهری به معنای کاهش آسیب پذیری ساختمان ها، تاسیسات و شریان های شهری و منطقه ای با استفاده از فعالیت های فنی و مدیریتی است.
تعامل تمام دستگاه های اجرایی از اعم از استانی و محلی و اجرای برنامه های آموزشی نقش به سزایی در افزایش توانایی شهروندان و مدیران شهری در کلیه سطوح مدیریت بحران دارد.
باید در نظر داشت شهرداری به عنوان متولی فضاهای شهری موظف به نوسازی و بهسازی بافت قدیمی و فرسوده و در صورت نیاز تخریب آن است اما متاسفانه با توجه به اقداماتی که در سالیان اخیر انجام گرفت هنوز مشکل این بافت ها پابرجاست.
نکته مهم اینکه با توجه به قرارگیری بافت فرسوده ساری در مناطق مرکزی شهر در صورت وقوع حوادث طبیعی و انسانی در این مناطق فاجعه ای بزرگ رخ می دهد و دیگر در آن زمان انگشت ندامت به دندان گزیدن فایده ای نخواهد داشت.
بناها و ساخت آن در این بافت مربوط به دیروز و امروز نیست بلکه متعلق به سال ها قبل بوده است، از ویژگی های این محلات معابر با عرض کم که تردد خودروهای امدادرسانی را دچار مشکل می کند، نبود امکانات و تجهیزات ایمنی، مقاومت پایین ساختمان ها از نظر اصول فنی و مهندسی و . . .

ساری رکورد دار بافت فرسوده

شهرهای بزرگ مازندران از جمله شهرهایی هستند که بافت فرسوده زیادی دارند، وجود بافت فرسوده در هر شهر خدمات رسانی به ساکنان آن مناطق را با مشکل مواجه می سازد.

از 58 شهر مازندران 38 شهر دارای بافت فرسوده هستند که این تعدد شهرها ضرورت توجه به بهسازی بافت های فرسوده را افزایش می دهد، حتی بسیاری از شهرهای تازه تاسیس مازندران که در سال های اخیر از روستا به شهر تبدیل شدند نیز با این مشکل مواجه هستند.
به استناد آمار منتشر شده از سوی شرکت عمران مسکن سازان مازندران ، در بین شهرهای استان ساری از 3000 هکتار مساحت خود با حدود 650 هکتار بافت فرسوده ، رکورد دار بافت فرسوده در بین شهرهای مازندران است. با توجه به اسناد بالادستی شهرداری ها موظفند منابع مالی جهت بهسازی بافت فرسوده فراهم کند .
طبق سند ملی راهبردی احیا، بهسازی، نوسازی و توانمندسازی بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری که در جلسه هیئت وزیران مورخ 16/6/93 بنا به پیشنهاد مشترک وزارتخانه های راه و شهرسازی کشور ، سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری و شورای عالی استان ها که به استناد ماده 16 قانون حمایت از احیا ، بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده مصوب سال1389 به تصویب رسید ، دستگاه های عضو ستاد ملی بازآفرینی شهری و شهرداری ها مکلفند نسبت به ارتقای کیفیت محدوده ها و محلات هدف از طریق برنامه های بهسازی ، نوسازی و مقاوم سازی و ارتقای دسترسی به خدمات و بهبود زیرساخت ها با رویکرد محله محور اقدام نمایند.
در طرح بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهر ساری به دلیل تفاوت ها میان مناطق سه گانه، مطالعات بافت فرسوده و ارائه چشم انداز و راهبردها و توسعه آن ها به صورت مجزا انجام گردیده است.

بافت فرسوده منطقه ویژه که منطبق بر بافت تاریخی و قلب اقتصادی شهر ظرفیت های مناسبی برای نوسازی دارد اما بارگذاری بیش از ظرفیت عملکردی در بافت موجب شده کیفیت محیطی آن برای محلات مسکونی کاهش یابد. انگیزه های نوسازی در این منطقه نیز وابسته به افزایش تراکم و تعداد طبقات است که به دلیل وجود عناصر ارزشمند تاریخی و کمبود سطوح معابر در بافت مغایر با راهبردهای توسعه این منطقه است.
بافت فرسوده منطقه 3 که منطبق بر محلات واقع در جنوب خط راه آهن است ویژگی های حاشیه نشینی و در بخش های جنوبی تر آن موقعیت اسکان غیر رسمی دارد. ریزدانگی، مشکلات زیرساختی، ساخت و سازهای بدون مجوز و ابنیه فاقد سند رسمی، از مشکلات حاد و موانع جدی نوسازی منطقه محسوب می شود که برای این منطقه درگام نخست حل مشکل مربوط به مالکیت اراضی و در گام دوم بهبود و توسعه زیرساخت ها به ویژه مشکلات مربوط به معابر و دسترسی ها و در گام بعدی تجمیع و نوسازی براساس ضوابط تشویقی پیشنهاد شده است. بافت فرسوده در مناطق 1 و 2 به صورت حوزه های پراکنده وجود دارد که نوسازی آنها در قالب اجرای طرح تفصیلی و با بهره مندی از تسهیلات نوسازی بافت های فرسوده توصیه شده است.