مازند شورا: این روزها بسياري از شوراهای اسلامي شهرها درحال گذراندن نخستين و مهم‌ترین آزمون خود یعنی انتخاب شهردار هستند. گرچه در بسیاری از شهرها نيز شهرداران انتخاب شده‌اند، اما در برخي شهرها، انتخاب شهردار به يك موضوع اختلاف ميان اعضاي شورا تبديل شده است. بسياري از كارشناسان براين باور بودند كه با افزايش تعداد اعضاي شورا، اختلاف‌ها به حداقل مي‌رسد و زمينه توسعه شهري با انسجام بيشتر مديريت فراهم مي‌شود. از اين رو به نظر مي‌رسد آنچه اكنون برای شوراهای شهر از مسئله انتخاب شهرداری کارآمد و لایق مهم‌تر است، حفظ اتحاد و انسجام ميان اعضاي شوراهای شهر است. نبود اين انسجام مي‌تواند شهر را گرفتار مشكلاتي كند كه هيچ كليدي نمي‌تواند آن را بگشايد. همچنان كه زمينه براي اعمال نظر و قدرت سازمان‌هاي دولتي مانند فرمانداري‌‌ها نيز فراهم مي‌شود.
براساس قانون شوراهاي اسلامي شهرها و روستاها، شوراها وظيفه دارند در دومين جلسه رسمي خود، شهردار را انتخاب كنند. منظور از نخستين جلسه، جلسه بعد از مراسم تحليف است. اگر شهردار نهايي در اين مدت انتخاب نشد، شورا بايد يك سرپرست براي شهرداري تعيين كند. اكنون شهرهاي بسياري يا شهردار انتخاب كردند يا شهر با سرپرست شهرداري اداره مي‌شود. اين درحالي است كه در برخي شهرها، اختلاف نظر ميان اعضاي شورا درباره انتخاب شهردار بالاگرفته و مانع از اتخاذ يك تصميم واحد از سوي آنان شده است. افزايش اين اختلاف‌ها اگر به مرحله‌اي برسد كه مانع از انتخاب شهردار شود، مي‌تواند زمينه‌هاي انحلال شورا را نيز فراهم آورد.
شيوه‌های انتخاب شهردار
شايد يكي از موارد اختلاف اعضاي شوراي برخي شهرها براي انتخاب شهردار، مربوط به شيوه‌هاي اين انتخاب باشد. زيرا براي معرفي گزينه‌‌هايي مطرح براي شهرداري اغلب از شيوه‌ها و رابطه‌هاي غيررسمي استفاده مي‌شود. عضو شورای اسلامي شهر اندیشه در اين باره در گفت‌وگو با «قانون» با اشاره به شیوه‌های انتخاب شهردار می‌گوید: برای انتخاب شهردار ممکن است هر شورا روش خاص خود را داشته باشد. معمولا افراد از طریق اعضای شورای شهر و معتمدان به عنوان گزينه شهرداري مشخص مي‌شوند يا به صورت فردي خود را به‌عنوان شهردار معرفی مي‌کنند. داوود سرمست مي‌افزايد: معرفی افراد از طریق کانال‌های مختلف هیچ مشکل و منع قانونی ندارد ،اما مهم چگونگی گزینش افراد است که نبايد تحت تاثیر جناح یا گروه خاص و برای تامين منافعی خاصي باشد. وي می‌افزاید: مهم‌تر از انتخاب شهردار، حفظ اتحاد و همدلی ميان اعضای شورای شهر است. شورا نباید براي یک نفر، اتحاد و همدلی خود را از ميان ببرد، زيرا شورایي که اعضاي آن با هم متحد نباشند، دیگر نامش شورا نیست.
به گفته سرمست، در اين صورت شهردار هم نمی‌تواند برنامه‌های مد نظر خود را در شهر اجرا کند. چون نمی‌داند با چه گروهی همراه شود و همچنین یک نگرانی از اینکه نظر شورا تغییر کند، همیشه وجود دارد. این موضوع منجر به دلسردی شهردار می‌شود.
نبود اتحاد، آفت کار شورا و شهرداری
مسئله شوراها فقط انتخاب شهردار نيست، بلكه بايد به روزهاي پس از آن نيز انديشيد. زيرا در صورتي كه در انتخاب فرد مورد نظر، همدلي و همراهي ميان اعضاي شورا وجود نداشته باشد، شهردار نمي‌تواند در اجراي برنامه‌هاي خود موفق باشد. عضو شوراي اسلامي انديشه در اين باره تصریح می‌کند: اگر یک شهردار ضعیف، اما با نظر حداکثری اعضای شورای شهر انتخاب شود، آن شهردار از پشتیبانی همه اعضا شورا برخوردار است و می‌تواند محکم کار کند. عکس این قضیه هم اتفاق می‌افتد، اگر شهردار قوی انتخاب‌شود، اما شورا منسجم نباشد، آن شهردار نمي‌تواند از ظرفيت خود استفاده کند. به گفته اين عضو شورا، نبود همدلی و اتحاد، آفت کار شورا و شهرداری است. سرمست ادامه مي‌دهد: انتخاب شهردار در سال اول فعاليت شورای چهارم شهر، باتوجه به اینکه بیشتر اعضای شورای شهر جدید هستند و تجربه زیادی در مدیریت شهری ندارند، مسئله مهمی است که می‌تواند تا پایان عمر آن شورا در بسیاری از مسائل دیگر نيز تاثیرگذار باشد. به گفته اين مسئول، برای داشتن یک شوراي منسجم و انتخاب شهردار مناسب می‌توان از نظر کارشناسی افراد دلسوز و معتمد شهر استفاده كرد.
انتخاب ائتلاف‌ها در انتخابات شورای شهر
تجربه شوراها در دوره گذشته با دوره فعلي متفاوت است. زيرا در دوره قبلي به دليل قلت اعضا، اين امكان وجود داشت كه چند عضو هم‌دست شده و كار شهر و شورا را در دست خود بگيرند. اين رويه‌اي بود كه در برخي موارد باعث زمين‌گير شدن كار شهر نيز شده بود. اما در دوره فعلي با اعضاي بيشتر شوراها، فرصت ايجاد اتئلاف‌ها و دسته‌ها و گروه‌بندي‌ها ميان اعضا فراهم شده است. اما آيا اين اتئلاف‌ها باعث كارآمدي بيشتر شورا خواهد شد؟ عضو شوراي اسلامي انديشه در اين باره مي‌گويد: مسئله مهم در ابتدا انتخاب خود مردم است. مردم باید افرادی را که شایستگی دارند، انتخاب کنند. برای رسیدن به یک شورای منسجم در انتخابات باید به سمت ائتلاف‌ها حرکت کنیم. یک ائتلاف معمولا از اقشار مختلف جامعه تشکیل می‌شود و تمامی سلایق در آن وجود دارد. سرمست مي‌افزايد: برخی از کارشناسان بر این باورند که انتخاب ائتلاف‌ها حاشیه امنی را برای آن شورا به‌وجود می‌آورد و امکان همپوشانی و خطا وجود دارد، اما این در حالیست كه تاكنون ثابت شده‌است كه هیچ ائتلافی 100 درصدی رای نمی‌آورد و این امر، خود به خود آن حاشیه امن را از ميان می‌برد. وي ادامه مي‌دهد: ضمن اینکه خود ائتلاف نیز همپوشانی ندارند، اما اعضا از نظر اعتقاد به تفکر جمعی و ارائه خدمات به شهر، تلاش مي‌كنند با هم رقابت داشته باشند، گرچه در حین کار در برخی امور آرای متفاوتی خواهند داشت كه اين امر موجب رشد شورای شهر خواهد شد. به گفته داوود سرمست، در نهایت داشتن یک همفکری در انتخاب شهردار و هيات رئیسه، حسن شوراست و داشتن نظرات مختلف درحین انجام کار نیز حسن است.
ائتلاف‌ها رقيب نيستند
این مسئول تصريح مي‌كند: اگر در صورت ائتلافی هم انتخاب نشدند باید این تفکر غالب شود که دیگر ما رقیب نیستیم و امروز همه ما نماینده همه مردم هستیم و از یک شأن و جایگاه برخوردار هستیم، اگر همه به این مسئله اعتقاد داشته باشند، دیگر نگران این نیستند که در هيات رئیسه حضور داشته باشند. وي مي‌گويد: در همه شوراهای شهر 2 تا 3 نفر از اعضای شورا، تجربیات بیشتری نسبت به دیگر اعضاء دارند، به همین دليل باید از تجربیاتشان به‌عنوان محور برنامه‌های شورای شهر استفاده کرد.
انتخاب سرپرست براي شهرداري انديشه
آيا اين تجربيات و راهكارهاي برشمرده به كار انتخاب شهردار براي شهر انديشه نيز آمده است؟ آيا اعضاي شوراي اين شهر توانسته‌اند در اين باره به يك جمع‌بندي برسند؟ سرمست درباره نحوه انتخاب شهردار اندیشه می‌گوید: شورای شهر متشکل از یک ائتلاف 6 نفره و 3 عضو مستقل است. بعد از انتخابات تلاش این بود که بحث 6 و 3 نفر مطرح نباشد، زيرا ما دیگر رقیب هم نیستیم و یک هدف مشترک داریم. وي اضافه مي‌كند: در باره انتخاب شهردار، یک کمیته با 3 عضو شورای شهر تشکیل دادیم. با همه گزینه‌ها مصاحبه و از آنان طرح، برنامه و رزومه دریافت شد و پس از بررسی از 21 نفر به 6 نفر رسیدیم. باوجود اين تلاش‌ها، هنوز شهردار انديشه انتخاب نشده است و شهردار قبلي اين شهر نيز اكنون به عنوان شهردار پرند انتخاب شده و فعاليت خود را آغاز كرده است. اما مسئله اين است كه آيا اعضاي شوراي چهارم شهرها مي‌توانند با مسئله افزايش اعضاي شورا كنار بيايند يا خير؟ آيا اين افزايش اعضا يك فرصت براي شوراي دوره چهارم است يا يك معضل و پاشنه آشيل؟ پرسش اين پاسخ‌ها در آينده نه چندان دور مشخص خواهد شد./ قانون