مازند شورا: محله‌ی تاریخی «آلاشت» که در میان اهالی منطقه به «پاهلونی خیل» مشهور است و چند خانه و عمارت تاریخی با قدمت قاجار و صدر مشروطیت دارد، متأسفانه توسط شهرداری سوادکوه در حال تخریب شدن است.
شهرام شهریار - فعال حوزه‌ی میراث فرهنگی - در گفت‌وگو با ایسنا با اعلام این خبر، اظهار کرد: نخستین بافت و محله‌ی تاریخی ثبت‌شده در فهرست آثار ملی از استان مازندران به‌دلیل سهل‌انگاری مسوولان شهری در حال تخریب است. این محله‌ی تاریخی 19 تیرماه 1348 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
او ادامه داد: یکی از خانه‌های محله‌ی «پاهلونی خیل» یا «پهلوان خیل» متعلق به پدربزرگ رضاشاه معروف به «مراد علی‌خان» بوده و بعدها این عمارت به «مصطفی‌خان»، برادر «عباسعلی‌خان» پدر رضاشاه رسید. رضاشاه در این خانه متولد شد و اکنون توسط شهرداری «آلاشت» موزه‌ی مردم‌شناسی شده است.
وی درباره‌ی تخریب‌های انجام‌شده در این منطقه توضیح داد: متأسفانه مدتی پیش، بدون توجه به ثبت ملی بودن این بافت، حسینیه‌ی «پاهلونی خیل» که در کنار خانه‌ی محل تولد رضاشاه (موزه) قرار دارد، تخریب و بنایی جدید در دو طبقه به جای آن ساخته شد. در حالی که هیچ منعی از سوی متولیان برای این اقدام گذاشته نشد و حتی نمای ساختمان جدید نیز با نمای بافت تاریخی همگون نیست. از سوی دیگر، عمارت قرارگرفته در غرب محل تولد رضاشاه نیز تخریب و بنای نوساز دیگری جای آن ساخته شده است.
شهریار با اشاره به دستورالعمل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مبنی بر این‌که اجازه‌ی تخریب و نوسازی آثار ثبت‌شده در فهرست آثار ملی به هیچ‌وجه نباید داده شود و احیا و مرمت اثر تاریخی، تنها راهکاری است که باید در دستور کار قرار گیرد، گفت: با پیگیری‌های مردمی، موضوع ساخت عمارت واقع در بخش غربی موزه، در کمیسیون ماده‌ی 100 شهرداری «آلاشت» مطرح و به «کم شدن ارتفاع ساختمان به اندازه‌ی 80 سانتی‌متر» رأی داده شد که البته این حکم تا کنون اجرایی نشده است.
این دوست‌دار میراث فرهنگی به گفت‌وگو با عبدالکریم پهلوان - شهردار آلاشت - در این زمینه اشاره و اظهار کرد: شهردار در این‌باره گفت که با توجه به استعلام‌های انجام‌شده از سازمان میراث فرهنگی، اجازه‌ی ساخت بنا داده شد. ارتفاع تعیین‌شده از سوی سازمان هشت متر بود که به‌دلیل رعایت نشدن موازین توسط مالک ملک غربی، موضوع در کمیسیون ماده‌ی 100 شهرداری مطرح و به تخریب و کم کردن ارتفاع رأی داده شد. شهردار همچنین گفت که تا کنون حریم و دستورالعملی برای چگونگی ساخت‌وساز در کنار عمارت موزه‌ی مردم‌شناسی به شهرداری داده نشده و شهرداری براساس ضوابط عمل کرده است.
او در ادامه به پیگیری‌هایش در این زمینه با مسوول اداره‌ی میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان سوادکوه - دانش‌زاده - اشاره و اظهار کرد: او اطلاعی از تخریب آخرین بنا در نزدیکی موزه نداشت و اعلام کرد که باید این موضوع به‌زودی پیگیری شود. حتی دانش‌زاده گفت که به‌دلیل کمبود بودجه، اعتباری برای احیای بافت تاریخی آلاشت نداریم. بنابراین براساس بررسی‌ها و جلسات برگزارشده، مالکان می‌توانند تا ارتفاع هشت متر و 30 سانتی‌متر نسبت به تخریب و ساخت‌وساز اقدام کنند!
نویسنده‌ی وبلاگ «سفرنویس» که در صفحه‌ی مجازی خود به معرفی آثار تاریخی کشور و وضعیت آن‌ها می‌پردازد، گفت: روستای تاریخی «آلاشت» در مازندران با وجود داشتن شهرداری و ثبت شدن بافت تاریخی آن در فهرست آثار ملی، مشکلات فراوانی دارد، مانند حفظ بافت تاریخی، توسعه‌ی آن و الزام‌هایی که با این توسعه همراه است.
او بیان کرد: این روزها مشخص نیست اولویت متولیان، حفظ بافت تاریخی است یا ایجاد امکانات رفاهی جدید؟ چیزی که فراهم کردن آن شاید به تخریب بخشی از بافت قدیمی این منطقه منجر شود. جمعیت این روستا - شهر در تابستان به حدود شش‌هزار نفر می‌رسد و موزه‌ی مردم‌شناسی آن در برخی سال‌ها بیش از ۳۰هزار بازدید‌کننده داشته است. بنابراین این ویژگی‌ها را نمی‌توان با موازین شهری صرف سنجید.
وی ادامه داد: این موازین از یک‌سو طرح تفصیلی آلاشت را مطرح می‌کنند که در صورت اجرایی شدن، دیوارهایی که از خشت خام ساخته شده‌اند و خانه‌های گلی تخریب می‌شوند، در حالی که کوچه‌های تنگ و خانه‌های گلی و بافت تودرتوی برخی معابر، از جمله ویژگی‌های مهم این بافت است.
شهریار در پایان افزود: شهردار آلاشت درباره‌ی بافت‌های تاریخی منطقه معتقد است که کمک میراث فرهنگی برای حفظ بافت قدیمی، شاید بتواند جلوی تخریب آن را بگیرد. بافت قدیمی به‌دلیل شکنندگی به توجه و امکانات محافظتی ویژه‌ای نیاز دارد. با یک آتش‌سوزی احتمالی، به‌دلیل وجود کوچه‌های تنگ که امکان حرکت وسایل نقلیه در آن‌ها وجود ندارد، امدادرسانی مشکل می‌شود. از سوی دیگر، اگر کوچه‌ها عقب‌نشینی کنند، فضای روستایی بافت قدیم، معنای خود را از دست می‌دهد. این دوگانگی مشکل عمده‌ی آلاشت است. خانه‌های جدیدی که در بافت تاریخی ساخته می‌شوند، فضای ناهماهنگی را در این بافت ایجاد می‌کنند. بنابراین باید دیدگاه‌های مردم را لحاظ کرد و اجازه نداد که آلاشت ویژگی منحصربه‌فرد بودن خود را از دست دهد.