مازندشورا: این اسناد برای محققان ، دانشجویان و اهالی فرهنگ مازندران ناگفته های بسیاری دارند ؛ از حکایت فروش قریه ها تا اجیرنامه برای زیارت عتبات عالیات و در این میان اسناد معتبری که حکایت از با مسمی بودن نام مازندران به عنوان دیار علویان دارد مانند مرقومه شریفه منتسب به امام صادق (ع) به ملامجدالدین مکی ، بزرگمردی که بنا به روایات از طرف آن امام همام در سال 130 هجری قمری به همراه نامه ای برای ارشاد مردم ساری و آمل به طبرستان (مازندران) آمد و در ساری از دنیا رفت.
دست نوشته های کهن مازندران ، بخشی از حافظه تاریخی این منطقه اند که از دوران قبل از تاسیس وزارتخانه ها و ایام بعد از تاسیس این نهادها در سه دسته ؛ ' سلطانیات ' شامل فرمان ها و رقم ها و حکم های حکومتی، ' دیوانیات ' شامل نامه ها و مکاتبات بین اداری و ' اخوانیات ' با موضوع رد و بدل های مردمی، موجود هستند.
در تعریف سند در علم تاریخ گفته می شود هر برگ نوشته ای که حالت اداری دارد و بعدها ارزش تاریخی می یابد که براین اساس یک شناسنامه هم حتی یک سند محسوب می شود.
استان مازندران یکی از مهم ترین مناطق باستانی کشور و قدیمی ترین سکونت گاه بشر در حاشیه دریای خزر است و بی شک در خانه اکثر قریب به اتفاق هر روستا و شهرنشین این استان سندهای مکتوب فراوانی از دوران تاریخی مختلف و معاصر موجود است که اهدای آن از طرف صاحبان سند اطمینانی برای عدم خروج اسناد از استان را به عنوان پیش زمینه طلب می کند.
با وجود تشکیل نمایندگی اسناد مکتوب مازندران و استقرار این نهاد در فرمانداری ویژه ساری در سال 93 و حتی اعلام آمادگی خرید اسناد از سوی این مرکز، به دلیل نبود ساختمان و مکان فیزیکی مجزای مجهز برای نگهداری اسناد، مردم رغبتی به اهدا یا حتی فروش اسناد خود نشان نمی دهند.
بیش از پنج میلیون سند مکتوب متعلق به استان مازندران بویژه شهرهای آمل و بابل که مصالحه نامه فروش 9 سهم از قریه 'بورک' آمل متعلق به سال 1087 هجری قمری برابر با 1054 هجری شمسی قدیمی ترین آنهاست، در کتابخانه های ملی کشور موجود است که نگهداری این اسناد به دلیل قدمت آنها شرایط خاصی از نظر فیزیکی لازم دارد که مازندران فاقد آن است.
در حال حاضر حدود 2 میلیون برگ سند شامل مکاتبات بین ادارات و پیشینه تعاملات دولت با مردم در زمینه های مختلف عمران و آبادانی، اقتصادی، فرهنگی، حقوقی و قضایی در مرکز اسناد و کتابخانه ملی مازندران نگهداری می شود که بیشتر این اسناد از دستگاههای دولتی جمع آوری شده و سندهای اهدایی به مرکز از سوی مردم آمار زیادی ندارد.
در حال حاضر به خاطر نبود ساختمان مجزا و مجهز ، اسناد زیادی از قباله ازدواج گرفته تا مصالحه نامه و قولنامه هایی که خود کتابی از تاریخند در خانه های مردم به دلیل عدم آگاهی از شرایط نگهداری، به مرور از بین می روند.
اکنون که به منظور جلوگیری از تمرکز اسناد منطقه‌ای در مرکز تهران و ایجاد تسهیلات برای پژوهشگران و محققین و جمع‌‌آوری و سامان بخشی به اسناد بومی در مناطق ‌مختلف کشور واحدهای آرشیوی استانی با وظایف کلی سازمان ایجاد شده، شایسته است مسئولان استان مازندران با توجه به نقش هویتی این اسناد با درنظر گرفتن زمینی مناسب جهت سکونت دائمی اسناد تاریخی بر ایجاد این مرکز کمر همت ببندند.
مردم مازندران برای آن که بتوانند هویت خود را حفظ کنند نیاز دارند که مطمئن شوند اسنادشان در استان و با حداکثر توان و تجهیزات برای نگهداری، حفظ می شوند .
** خبرنگار ایرنا مرکز ساری