مازند شورا: رشد سريع جمعيت شهرها همراه با توسعه صنايع موجب افزايش مصرف و در نتيجه توليد مواد زايد جامد شد. اين موضوع موجب پديد آمدن معضلات بهداشتي و زيست محيطي شديدی به ويژه در كلان شهرها شده كه در صورت نبود مديريت درست مي تواند بحران های عظيمی در جوامع بشری به وجود آورد.
 
يكي از روش های بسيار موثر در مديريت و خنثی كردن آثار نامطلوب پسمانده ها، تبديل زباله به كمپوست است. تهيه كمپوست از زباله مخلوط با توجه به تركيبات فيزيكی و شيميايی آن موضوع مهمي است كه باید توجه خاصي به آن شود. كمپوست سازی مهمترين بخش توليد قارچ خوراكي است. در واقع هرچه در كيفيت كمپوست سرمايه گذاري شود و در ساخت آن توجه و دقت بيشتري به کار گرفته شود به همان نسبت توليد قارچ افزايش مي يابد.
 
در ایران بازیافت مواد، قدمتی طولانی  دارد و به بخشی از فرهنگ جامعه ما تبدیل شده است. از طرف دیگر با توجه به معضلات و مشكلات زیست محیطی تولید زباله، سازمان ها و مراكز مختلف تلاش كرده اند این بخش از فرهنگ جامعه را گسترده تر و عمیق تر کنند. به نحوی كه به سایر مواد نیز تعمیم داده شود. از طرف دیگر مشكلات اقتصادی، كمبود منابع طبیعی و افزایش جمعیت نیز باعث شده روند توجه به مسائل بازیافت در تمامی كشورها سرعت بیشتری به خود بگیرد.
 
در حال حاضر زباله، مهمترین معضل زیست محیطی استان های شمالی کشور است و این استان ها به دلیل داشتن آب و هوای معتدل و مرطوب، برای دفن زباله با مشکل مواجه هستند.
 
طبق آمار 75 درصد از زباله مازندران از نوع تر و مابقی آن خشک است که باید همگام با فرهنگ سازی در این زمینه، الگوی مصرف نیز در استان تغییر یابد. زباله های مسکونی نیز 80 درصد پسماند ها را تشکیل می دهند که 70 درصد آن قابل تبدیل به کمپوست است.
 
به گفته کارشناسان محیط زیست، ایجاد کارخانه های کمپوست یکی از روش های بازیافت زباله است که مراحل تفکیک زباله و تبدیل شدن به کود آلی را شامل می شود و با فرهنگ جداسازی زباله ارتباط مستقیم دارد.
 
در پیک تعطیلات، میزان زباله شهرهای استان تا 2 برابر افزایش می یابد. در مازندران به دلیل شرایط اقلیمی ویژه، تنها راه دفع بهداشتی زباله ساخت کارخانه کمپوست است. هیئت دولت نهم در دور نخست سفر به استان، مجوز ساخت هشت واحد را صادر کرد. با توجه به اینکه روزانه 70 الی 130 تن زباله به سایت دفن بهداشتی استان وارد می شود، ساخت هرچه سریع تر این واحدها ضروری به نظر می رسد.
 
طبق آخرین بررسی های صورت گرفته، به ازای هر مازندرانی سالانه بیش از 100 هزار ريال از سوی شهرداری ها برای جمع آوری زباله در استان هزینه می شود. بنابراین ساخت کارخانه کمپوست در شهرهای گردشگرپذیر مازندران ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
 
حسن فامیلیان سورکی، کارشناس فضای سبز و بهسازی محیط استانداری مازندران ابا بیان اینکه با ساخت کارخانه کمپوست در شهرهای استان، مراکز کانون های آلوده شهرداری ها تعطیل و به این مکان منتقل می شود، گفت: کارخانه کمپوست قائم شهر در زمینی به مساحت هفت هکتار در حال ساخت است که پس از بهره برداری زباله شهرهای جویبار، قائم شهر، سوادکوه و سیمرغ به این مکان انتقال می یابد.
 
وی علت طولانی شدن این پروژه را مطالبات پیمانکار عنوان کرد و افزود: طبق آخرین خبرها و با هماهنگی های صورت گرفته از سوی مدیریت پسماند و معاونت عمرانی استانداری، منافع پیمانکار در ادامه پروژه باید لحاظ شود که امیدواریم با توافق های انجام شده این پروژه به پایان برسد .
 
کارخانه کمپوست بابل جوابگو نیست
 
این مسئول با بیان اینکه کارخانه کمپوست بابل جز پروژه های نخست استان بود که از سال 82 در حال فعالیت است، اظهار کرد: این کارخانه با ظرفیت 125 تن زباله در روز، زباله شهرهای بابل، امیرآباد، مرزی کلا، گتاب، زرگرمحله، گلوگاه بندپی بابل و کله بست(هادی شهر) را دریافت می کند که جوابگوی کل زباله های این شهرها نیست.
 
کارشناس فضای سبز و بهسازی محیط استانداری گفت: ساخت کارخانه کمپوست در تنکابن جز پروژه های منطقه ای استان است. این کارخانه زباله شهرهای عباس آباد، تنکابن، رامسر، کتالم، سادات شهر، شیرود، خرم آباد، نشتارود، سلمان شهر، کلارآباد و چند روستا را دفع می کند. ظرفیت این کارخانه کمپوست 250 تن زباله در روز است که بخش اعظمی از کار ساخت آن انجام شده است و سالن پردازش آن حدود 2 سال است که جداسازی زباله های تر و خشک را انجام می دهد.
 
فامیلیان افزود: در ساری و نوشهر ساخت پروژه نیروگاه زباله سوز مطرح است، که با تکمیل این نیروگاه ها در شرق و غرب استان بخشی از برق مورد نیاز منطقه نیز تامین می شود. ظرفیت دفع زباله نیروگاه زباله سوز ساری 500 تن و نیروگاه زباله سوز نوشهر و چالوس 250 است.
 
وی با اشاره به انجام مطالعات این طرح از سوی موسسه بازیافت افزود: مکان استقرار نیروگاه زباله سوز ساری در شهرک صنعتی شماره دو و در نوشهر جنب مرکز دفن فعلی است. امکانات زیربنایی و اقدامات اولیه این پروژه در این 2 شهر از سوی شهرداری در حال انجام است و گزارش زیست محیطی آن برای تایید و صدور مجوز به تهران فرستاده شد.
 
وی همچنین از پیشنهاد قرارگاه خاتم الانبیا برای ساخت کارخانه کمپوست در شهرهای آمل و تنکابن خبر داد.
 
مشکل اعتباری در ساخت کارخانه های کمپوست مازندران
 
مدیرکل حفاظت و محیط زیست مازندران نیز در تشریح عملکرد ساخت کارخانه کمپوست در شهرهای مازندران گفت: ساخت کارخانه های کمپوست و نیروگاه زباله سوز در استان با مشکل اعتباری مواجه است و هیچ مشکلی از لحاظ زیست محیطی برای تکمیل این طرح ها وجود ندارد.
 
هرمز محمودی راد» افزود: هشت واحد کارخانه کمپوست در دور نخست سفر  دولت به مازندران مصوب و تعیین اعتبار شد. این واحدها در شهرهای قائم شهر با پیشرفت فیزیکی 70 درصد، بهشهر با پیشرفت 90 درصد و نور با پیشرفت 70 درصد هنوز به پایان نرسید. پروژه تنکابن هم به دلیل رانش زمین متوقف شد.
 
وی با بیان اینکه یکی از روش های دفع زباله، ساخت کارخانه کمپوست است، افزود: برای ساخت این تعداد کارخانه در مازندران در مرحله نخست 30 میلیارد ريال اعتبار در نظر گرفته شد. تنها شهرداری بهشهر برای ساخت کارخانه کمپوست در جذب کامل اعتبارات موفق بود که توانست بخش زیادی از این پروژه را عملیاتی کند. اما ساخت کارخانه کمپوست در شهرهای بابلسر، نوشهر، ساری و آمل تاکنون عملیاتی نشده است.
 
این مسئول افزود: مالکیت زمین برای ساخت نیروگاه در ساری از سوی شهرداری مشخص و دیوار چینی آن انجام شد. در نوشهر به غیر از مالکیت زمین و دیوار چینی، کارزهکشی به پایان رسید.
 
دبیر کارگروه پسماند مازندران، فواید ساخت کارخانه کمپوست را حذف هزینه های حمل و نقل زباله، تولید انرژی برق و کاهش آلودگی های زیست محیطی عنوان کرد و گفت: ساخت کارخانه های کمپوست در استان برای کاهش آلودگی های زیست محیطی، حذف شیرابه و کاهش آلودگی آب و خاک موثر خواهد بود.
 
ساخت 8 کارخانه کمپوست و نیروگاه زباله سوز در مازندران از مصوبات دور نخست دولت نهم به این استان است. اما پس از سه دور دیگر سفر دولت به مازندران و پایان عمر دولت نهم و ده، هنوز وضعیت زباله و دفع بهداشتی آن که یک معضل زیست محیطی برای مردم استان و مسافران است تکلیف مشخصی ندارد و این هشت کارخانه مصوب شده هنوز به بهره برداری نرسیدند.
 
احداث غیرموفق کارخانجات کمپوست مازندران
 
معاون عمرانی استانداری مازندران اواخر مرداد سال گذشته در نشست کارگروه مدیریت پسماند مازندران گفته بود که در ساخت کارخانجات کمپوست استان موفق عمل نکردیم.
 
سید عیسی هاشمی حیدری اظهارکرد: تفکیک، دفن و دفع بهداشتی زباله در مازندران نیازمند فرهنگ سازی مناسب و اصولی است و برای فراهم شدن زیرساخت های مورد نیاز این بخش، نیازمند همکاری بیش از بیش دستگاه های اجرایی و همراهی مردم است.
 
وی از اختصاص 41 میلیون دلار برای ساخت و تکمیل دو نیروگاه زباله سوز مازندران از سوی بانک مرکزی خبر داد و افزود: اعتباری که پرداخت نشد تا دو نیروگاه زباله سوز مازندران سرنوشتشان به دولت یازدهم گره بخورد.
 
حال این پرسش مطرح است که از یک سال گذشته که معاون عمرانی استاندار ناموفق بودن دستگاههای اجرایی استان در ساخت کارخانه های کمپوست را اعلام کرد، تا این روزها که عمر دولت دهم به پایان رسیده است، باوجود آگاهی از ضعف در اجرای این طرح ها چه اقدام مناسبی برای تامین اعتبار مصوب این طرح ها انجام شد و چرا روند تکمیل و اجرای این پروژه ها در ماه های اخیر متوقف شده است./مهر - سمیه کریمی