مازند شورا: آنچه حائز اهمیت است، ضرورت انجام اقدامات هماهنگ و اعمال مدیریت صحیح و جامع در حوزه‌های آبخیز و مطالعات جامع سیل‌خیزی است تا بتوان قدرت دفاعی طبیعت را افزایش داد و تکرار وقوع سیلاب‌های با دامنه خسارات زیاد را کاهش داد.
تکرار وقوع سیل در مازندران در دهه‌های اخیر به اوج خود رسیده و میزان زیان‌ها و وسعت خرابی‌ها به طرز فاجعه‌آمیزی فزونی یافته که از نمونه‌های آن می‌توان سیل سال‌های 73، 82 و 91 نوشهر، 78 نکا و 91 بهشهر را نام برد.
برقرار نبودن تعادل پایدار بین دام و مرتع، تغییر کاربری عرصه‌های طبیعی به هر دلیل، خواه قانونی و اجتناب‌ناپذیر و خواه غیرقانونی و غیرموجه اعم از تبدیل این اراضی به کاربری زراعی، مسکونی، مسیر انتقال نیرو، نفت و گاز، توسعه جاده‌های مواصلاتی و بهره‌برداری از معادن از جمله عوامل موثر در تخریب پوشش گیاهی هستند.
روند رو به افزایش تخریب پوشش گیاهی بر کسی پوشیده نیست و عوامل متعددی در این تخریب همه‌گیر نقش دارند و شواهد حاکی از رابطه بین رشد روزافزون جمعیت و صنعتی شدن کشورهای در حال توسعه با کاهش سطح عرصه‌های طبیعی به‌ویژه جنگل‌ها و مراتع است.
گرچه جنگل‌های سرسبز دامنه شمالی البرز تداعی‌کننده وجود یک ظرفیت قوی طبیعی برای حفاظت از آب و خاک است اما مشکلات ویژه موجود در حوزه‌های آبخیز جنگلی شمال کشور و به‌ویژه مازندران آن را در ردیف دیگر حوزه‌ها با قدرت سیل‌خیزی بالا قرار داده است.
اعمال مدیریت جامع، یکپارچه و هماهنگ بر منابع پایه آب و خاک در حوزه‌های آبخیز به منظور بهره‌برداری مناسب و منطقی از منابع طبیعی تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر، سامان‌دهی مکانی و تعیین محدوده‌های مجاز برای تمام فعالیت‌های زیربنایی ضروری به نظر می‌رسد.
فعالیت‌های کشاورزی، صنعتی، ساختمانی، راهسازی، گردشگری منطبق با توان محیطی حوزه آبخیز و حتی به کارگیری نیروی انسانی در بخش‌های اقتصادی و اجتماعی به‌گونه‌ای که توسعه پایدار در همه زمینه‌ها مدنظر بوده و آسیب به طبیعت و محیط زیست به حداقل ممکن کاهش یابد نیز از جمله مواردی است که در تحقق این مدیریت نقش‌آفرین هستند.
حفظ و احیا و توسعه منابع طبیعی، کنترل و مهار سیلاب‌های خانمان‌برانداز، استفاده مناسب از نزولات آسمانی، جلوگیری از هدر رفتن آب‌های سطحی و تقویت سفره‌های آب زیرزمینی، کنترل فرسایش و هدر رفت خاک‌های حاصلخیز و جلوگیری از حمل رسوبات به مخازن سدها از نیازهای استان مازندران با توجه به میزان بالای بارش در این منطقه است.
بهبود و توسعه شرایط اقتصادی و اجتماعی حوزه‌نشینان، کمک به اشتغالزایی در مناطق روستایی و جلوگیری از مهاجرت بی‌رویه روستاییان به شهرها با اجرایی شدن طرح‌های آبخیزداری تحقق می‌یابد.
وقوع سیلاب‌های مخرب ناشی از بارش رگبارهای کوتاه‌مدت با شدت بالا، وقوع زمین لغزش‌های مخرب، فرسایش خاک و کاهش حاصلخیزی اراضی زراعی شیب‌دار در سطح وسیع، عوامل موثر در تخریب حوزه‌های استان به شمار می‌رود.
فقر پوشش گیاهی در اراضی مرتعی بالادست حوزه آبخیز، نبود شناخت صحیح و کافی از منابع و امکانات بالقوه استان و نبود مشارکت مناسب مردم در امر حفاظت از منابع طبیعی، مهاجرت بی‌رویه روستاییان به شهرها از دیگر عوامل موثر در تخریب حوزه‌های استان به شمار می‌رود.
براساس نگرش‌های علمی و کارشناسی سیل یکی از پدیده‌های مهم طبیعت است که دخالت‌ها و بهره‌برداری‌های غیراصولی از منابع طبیعی به شدت در وقوع آن تاثیرگذار است.
این تاثیر معمولاً با برهم‌زدن چرخه آبی در طبیعت و ایجاد شکاف در اتصالات و پیوستگی‌های آبخیزداری در مفهوم عام حفظ منابع غنی آب و خاک و در مفهوم علمی و خاص خود به اعمال مدیریت جامع بر منابع طبیعی در یک حوزه آبخیز به منظور استفاده بهینه از آن‌ها است./ فارس - عبدالرحیم دیوسالار