مازند شورا: با شکل گرفتن فضای خصوصی زندگی بشر، فضاهای عمومی با كاربریهای مختلف نیز شکل گرفته كه مهمترین آنها فضای شهری است (با مفهوم تخصصی سیما و منظر شهری) كه فراهم كننده تعاملات اجتماعی و برآورده نمودن نیازهای انسانی در محیط باز و همگانی میباشد.
در بحث ساخت و ساز شهری هرمی وجود دارد که از شهرسازی، طراحی شهری، معماری و طراحی صنعتی تشکیل شده است. مبلمان شهری به عنوان یک موضوع ارتباطی بین معماری و طراحی صنعتی است، و طراحی شهری به مکان و فضای این شاخصها و تجهیزات میپردازد.
لذا در تعریفی طراحی شهری فرآیندی است که به شکل دهی فیزیکی بافتهای مختلف شهری و روستایی منجر میشود. طراحی شهری با رویکرد ساختارگرایی به ایجاد اماکن متعدد میپردازد. این فرآیند طراحی ساختمان ها، فضاها و چشم اندازها را در بر میگیرد و نهایتا جریانی را به راه میاندازد که به عمران و آبادی شهری کمک میکند.
و در تعریف دیگر؛ طراحی شهری بخشی از هنر سازمان دادن فضای کالبدی است که با رشتههای مختلف علمی و هنری مانند برنامه ریزی شهری، معماری و منظر سازی، مهندسی فنی، مهندسی ترافیک و حمل و نقل، روانشناسی، جامعه شناسی و اقتصاد سر و کار دارد و در عین حال با سیاست و فرهنگ نیز ارتباط پیدا می کند. پس میبینیم که دامنهی فعالیتش بسیار گسترده است.
گستردگی فعالیت طراحی شهری نشان میدهد که این فعالیت مانند یک طرح معماری یا طراحی یک پارک نیست که با طرح مشخصی شروع شود یا پایان پذیرد. یک کار معماری معمولا در جایی شروع میشود و خاتمه مییابد، ولی یک میدان به عنوان عنصری از سازمان فضایی شهر در طول تاریخ تکون مییابد، دگرگون میشود، تغییر میکند و یا مدام عوض میشود.
چه اقداماتی در دستور کار طراحان شهری قرار دارد؟
1: وسعت دید دادن به فضای شهری؛ استفاده از ابتکارهایی چند در تولید و بازتولید محیطهای پیرامونی
2: طراحی فضاهای ساخته شده؛ از کل شهرها و حومههای آنها گرفته تا خیابانها و میدانها ارائه نظرات خود بر چگونگی عمران و احیای شهرها
3: تحقیق و تفحص پیرامون مناطق مورد نظر و ساکنان آنها در نظر گرفتن بافت فیزیکی، سیاسی، اقتصادی و روانشناسی حاکم بر آن مناطق
4: تحت تأثیر قرار دادن مردم با ابتکارات خود، کمک به آنها در اتخاذ تصمیمهایی مناسب و آموزش آنها جهت ایجاد مکانهای مطلوب
5: توسعه سیاست گذاری های نوین پیرامون ساخت و سازهای شهری
6: مشاور گروهی؛ کمک به مردم برای بر عهده گرفتن نقشهایی پیرامون سازندگی و طراحی حومهها
7: ارائه تصاویر گرافیکی از طراحی های کلی و تکنیکی گرفته تا استفاده از آخرین دستاوردها در طراحیهای کامپیوتری
هدف از طراحی شهری چیست؟
طراحی شهری بخش بسیار مهم و حساسی از هویت شهروندان یک شهر به شمار میرود. بدین معنا که چگونه میاندیشند، چه امکاناتی در دسترس داشتند و چه متخصصانی نبوغ خود را ارائه دادند تا شهری که در آن زندگی میکنیم ساخته شده است. زمانی که این عوامل را کنار یکدیگر قرار می دهیم تا ترکیبی از یک شهر را ارائه نماییم، سیمای شهر گویای فرهنگ و نگرش آن جامعه میباشد. معیار فرهنگی، سلیقهی شخصی، تفکر و امکانات نهادهای اجتماعی در یک کشور تعیین کنندهی نمای ظاهری شهری و بالطبع طراحی شهری است.
طراحی شهری از یک سو باید حداقل خدمات و امکانات شهری را به طور یکسان در اختیار کلیه شهروندان قرار دهد و از سوی دیگر تنوع و امکان انتخاب جایگزین متفاوت را برای گروههای مختلف جامعه فراهم سازد.
هدف اول مستلزم یکنواختی استانداردها و جامعیت آن میباشد، ولی هدف دوم تنوع استانداردها و به کارگیری تدابیر و راهبردهای متخصصان و افراد ذیصلاح در شهرسازی را ایجاب مینماید.
طراحی شهری در چارچوب کلی فرایند برنامهریزی و تصمیم گیری جامعه، نیاز به تشکلات رسمی دارد تا از این طریق قشر ها و گروه های فرهنگی جامعه نتواند به ارزشها و آرمان های خود جامه ی عمل بپوشانند و پیشنهادهای طراحی را که نهایتا به صورت سرمایه گذاری شهری، مرمت، نوسازی، بازسازی و ساخت و حفظ بناها در می آید، بهتر ارائه دهند.
اگر از هر قشر خواسته شود تا نظر خود را در مورد شکل شهر و نقش شهر بیان کند در طراحی شهری، تنوع، هماهنگی و زیبایی سیمای شهر و الگوی فعالیتها به بهترین نحو فراهم میآید. زیرا در این حالت طراحی شهری رفتارهای جمعی خواستههای فرهنگی و هویت گروهی را منعکس می سازد. فرضیه اصلی در این جا این است که طراحی خیال پردازانه با استفاده مشترک از فضا و سهیم شدن در امکانات و دسترسی متعدد به عملکردهای شهری و تنوع در شیوه های زندگی می تواند برخی از تضاد های بارز بین گروهها را از بین ببرد.
طراحی شهری فعالیتی پر هزینه تر از برنامه ریزی شهری میباشد و مستلزم به کار گیری منابع کمیاب و متخصصان حرفه ای و ماهر است. این نکته حائز اهمیت است که فعالیتهای طراحی شهری در جهاتی سوق داده شود که عملکردها و عوامل شکل دهندهی شهری بیشترین تأثیر را روی رفتار کلی افراد و بافت و فرم شهر داشته باشد..