چه زمانی یک استان تشکیل میشود؟
براساس قوانین تقسیمات کشوری، وزارت کشور بنا به ضرورت میتواند با تصویب هیات وزیران با انتزاع و الحاق روستاها، بخشها یا شهرستانهای مجاور، استانها را تعدیل نماید مگر آنکه به تصویب مجلس شورای اسلامی، ایجاد استان جدید ضروری شناخته نشود.
ماده ۹ قانون تقسیمات کشوری میگوید که استان جدید باید حداقل یک میلیون نفر جمعیت داشته باشد و مرکز استان یکی از شهرهای همان استان باشد که مناسب ترین کانون سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، طبیعی و اجتماعی آن استان شناخته میشود.
استانهایی که شاید بعدها نامشان را بشنوید
استان مازندران غربی
اگر قرار باشد استان مازندران غربی شکل بگیرد، باید شهرستان رودسر از استان گیلان به همراه شهرستانهای رامسر، تنکابن، عباس آباد، چالوس، نوشهر و نور و رویان از استان مازندران جدا شوند و با مرکزیت تنکابن این استان را تشکیل دهند.
زمزمههای شکل گیری استان مازندران غربی اولین بار در همایش توسعه علمی غرب مازندران مطرح شد. دلیل ایجاد چنین استانی هم فاصله زیاد غرب مازندران تا مرکز استان و عدم رسیدگی مشکلات مردم منطقه در مرکز استان اعلام شده بود. با این حال، مخالفتهای معاونت سیاسی امنیتی استانداری مازندران مانع از به کرسی نشستن حرف برخی از نمایندگان مازندران در مجلس شده است.
به جز این استان ها، طرح تشکیل استان کردستان شمالی به مرکزیت بوکان، استان لارستان به مرکزیت لار و استان تالش به مرکزیت آستارا هم تا به حال در مجلس مطرح شده که هنوز بررسی جدی روی آنها صورت نگرفته است.
استان خرداد
ورامین و شهرهای اطرافش یعنی پاکدشت، قرچک و پیشوا از سالها قبل درخواست استان شدن این منطقه را به دولت ارائه داده اند. اما از زمانی که کرج و شهرهای اطراف آن به عنوان استان معرفی شد، این بحث خیلی جدیتر از گذشته سر زبانها افتاد تا نهایتا، در آخرین ماههای دولت دهم پیشنهاد استان شدن ورامین مورد مطالعه قرار گیرد.
تقریبا از دو دهه قبل استانهای جدیدی که روی نقشه مشخص میشوند با بهانههای جغرافیایی و تاریخی شان در دوره معاصر نام میگیرند. خراسان وقتی به سه بخش تقسیم شد، بر اساس موقعیت جغرافیایی استان هایش «خراسان شمالی» و «خراسان جنوبی» نام گرفت و بخش سوم این منطقه به دلیل وجود حرم امام رضا (ع) خراسان رضوی نامیده شد.
استان البرز هم به دلیل قرار گیری در دامنه بلندترین قله ایران این نام را گرفت و حالا استان خرداد قرار است به خاطر وقایعی که در خردادماه سال ۱۳۴۲ در ورامین اتفاق افتاد، «خرداد» نام بگیرد. در ۱۵خرداد آن سال مردم ورامین در واکنش به دستگیری امام خمینی(ره) کفن پوش به سمت تهران حرکت کرده بودند که نیروهای نظامی آنها را به گلوله بستند.
سیدحسین نقوی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس میگوید: تعیین نام دست ما نیست، یک کمیتهای در وزارت کشور وجود دارد که نام را تعیین میکند اما ما نام خرداد را برای استان پیشنهاد دادهایم، چون معتقدیم عامل وحدت این منطقه قیام ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ است که از بخش جوادآباد، پیشوا و ورامین آغاز شده و در قرچک رخ داده است.
استان کاشان
کاشان هم به دلیل جاذبههای گردشگری و زمینههای تاریخی، راهبردی، صنعتی، علمی و فرهنگی ای که دارد، درخواست جدایی از اصفهان و مستقل شدن را مطرح کرده است. طرح استان شدن این شهر در دولت نهم کمی جدیتر از بقیه طرحها مطرح شده بود و احمدینژاد در سفری که دو سال قبل به این شهر داشت، از مردم خواست جمعیتشان را بیشتر کنند تا استان شوند.
او گفته بود: يک ايراد قانوني وجود دارد و آن بحث جمعيت است که البته سه راه وجود دارد. يک راه آن فقط دست شماست و راه ديگر آن دست مجلس است و راه ديگر آن نيز تلفيقي است. همفکري کنيد و يک راه پيدا کنيد... چه چيزي بهتر از اين که به جاي ۳۰۰ هزار کاشاني انقلابي و مومن، يک ميليون کاشاني نجيب داشته باشيم؟ کاشان در حال حاضر فرمانداری ویژه دارد.
استان خلیج فارس
پیشنهاد تشکیل استان خلیج فارس اما در اردیبهشت ماه ۹۱ در مجلس مطرح شد. ولی اسماعیلی، عضو کمیسیون شوراها و سیاست داخلی مجلس خواسته بود در آﺳﺘﺎﻧﻪ روز ملی خلیج فارس اﺳﺘﺎن ﺗﻮرﯾﺴﺘﯽ ﻓﺮھﻨﮕﯽ ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس که در بر گیرنده جزایر استان هرمزگان است تشکیل شود و مرکز آن ابوموسی باشد. اگر چنین اتفاقی بیفتد، جزایر قشم و کیش و بنادر لاوان، لنگه، سیری، جزایر تنب بزرگ و تنب کوچک از شهرهای این استان خواهند بود.
استان زاگرس
استان زاگرس هم ایده دیگری است که اهالی لرستان آن را مطرح کردهاند تا با مرکزیت بروجرد در شرق لرستان فعلی تشکیل شود. استانی که البته درباره نام آن اتفاق نظر زیادی وجود ندارد و به نامهای بوستان، بروجرد و لرستان شرقی هم از آن نام برده شدهاست.
طرح اولیه تشکیل این استان در سال ۱۳۷۵ و هنگام سفر رئیس جمهور وقت، آیت الله هاشمی رفسنجانی به بروجرد ارائه شد. ۴سال بعدنمایندگان بروجرد، ملایر و نهاوند به وزارت کشور نامه ای رسمی نوشتند و خواستار تشکیل استانی جدید با مشارکت این سه شهرستان شدند.
در دومین دوره ریاست جمهوری سید محمد خاتمی باز هم زمزمههای استقلال اداری بروجرد و تشکیل استان زاگرس مطرح شد و در نهایت در سال ۱۳۸۹، بعد از تشکیل استان البرز باز هم این بحث به مجلس آمد و این بار علاءالدین بروجردی و هادی مقدسی نمایندگان بروجرد در مجلس از رئیس جمهور تقاضای تاسیس استان زاگرس را مطرح کردند. درخواستی که البته تا الان مورد بررسی جدی قرار نگرفته است.
استان زاگرس اگر تشکیل شود به احتمال زیاد شامل شهرهای نهاوند، بروجرد، ملایر، دورود، ازنا و الیگودرز خواهد بود.
استان بم
طرح این استان به وزارت کشور داده شده و در صورتی که بم استان شود، نواحی جنوبی و شرقی استان کرمان از آن جدا خواهد شد و استان بم را به مرکزیت شهر بم تشکیل خواهند داد. طرح تبدیل بم به استان را سال گذشته موسی غضنفرابادی، نماینده مردم بم در مجلس شورای اسلامی مطرح کرده و گفته بود: چنانکه قصدی بر تقسیم استان کرمان وجود داشته باشد شرق استان کرمان با چهار شهرستان بم، ریگان، فهرج، و نرماشیر با توجه به زیر ساختهای موجود و جمعیت زیاد منطقه لازم به عنوان استان مستقل تحت استان بم لحاظ شود در غیر این صورت شاهد تنشهای شدیدی در منطقه خواهیم بود.
البته به جز این، جنوب نشینان کرمان هم به مستقل شدن چشم دارند و در طرحی که به نام استان کرمان جنوبی ارائه کرده اند، خواستار تشکیل استانی شدهاند که مرکز آن جیرفت است.
استان خوزستان شمالی
ایده این استان را اولین بار نماینده مردم دزفول در مجلس مطرح کرد. سید احمد آوایی گفته بود با توجه به این که دزفول دومین شهر پرجمعیت استان خوزستان است و جمعیت این شهر در کنار ایذه، شوش، شوشتر، مسجد سلیمان، اندیمشک، گتوند و لالی بیش از یک میلیون نفر میشود، میتواند مرکز استان خراسان شمالی قرار گیرد.
استان سربداران
این نام استانی است که مدتهاست مردم سبزوار درخواست تشکیل آن را دارند. تقریبا از همان زمانی که استان خراسان به سه بخش شمالی، رضوی و جنوبی تقسیم شد و بازاریان سبزوار در اعتراض به طرح تقسیم خراسان مغازه هایشان را تعطیل کردند و به این اتفاق واکنش نشان دادند. با این حال جمعیت کم سبزوار و شهرستانهای اطرافش یکی از بزرگترین دلایل استان نشدن این منطقه بوده است.
استان شاهرود
شاهرودیها هم مدتی است درخواست استان شدن دارند. کاظم جلالی نماینده دوره هشتم و نهم مجلس که طرح این استان را در مجلس هم پیشنهاد داد، معتقد است وسعت زیاد شهرستان شاهرود در مقایسه با استانهایی مثل گیلان، مازندران، تهران، قم و قزوین و همچنین موقعیت آن در اتصال شرق به غرب و شمال به جنوب کشور دلایل خوبی برای شکل گیری استان شاهرود هستند. ضمن این که جمعیت شاهرود از جمعیت شهر سمنان هم بیشتر است.
استان گلشن
اگر طرح شکل گیر استان گلشن مورد تایید قرار گیرد، شهرستانهای طبس از استان یزد، خور و بیابانک از استان اصفهان و بشرویه از استان خراسان جنوبی با یکدیگر یک استان جدید را تشکیل خواهند داد که مرکز آن شهر طبس خواهد بود. این طرح را اولین بار محمد کریم عابدی نماینده مردم طبس، فردوس، سرایان و بشرویه در مجلس مطرح کرد ولی هنوز به طور جدی به آن پرداخته نشده است.