اختصاصی مازندشورا: گفتگوی ما با دکتر نصرت‌ الله صفائیان استاد اکولوژی دانشگاه مازندران پیرامون میانکاله

دکتر نصرت‌ الله صفائیان استاد اکولوژی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه مازندران محققی که کارهای تحقیقاتی فراوان او پیرامون میانکاله در نشریات بین المللی به چاپ رسیده است.

او که ده سال برروی رشته کوه زاگرس و حدودا پانزده سال بر روی رشته کوه البرز کار تحقیقاتی انجام داده است همینک مشغول مقایسه فعالیت آلپ و البرز و همسر ایشان نیز مشغول مقایسه پوشش گیاهی این دو رشته کوه می‌باشد.

در ابتدای سخن دکتر صفائیان خود را اینگونه معرفی می‌نماید:

من دوستار کوهستان، بزرگ شده طبیعت هستم و خوشبختانه رشته تحصیلی‌ام نیز مرتبط با علاقه‌مندی‌ام می‌باشد.

دکتر صفائیان که روی پوشش گیاهی و مراتع دماوند کارهای تحقیقاتی بسیاری انجام داده است در پاسخ به این پرسش که نقاط مشترک دماوند و میانکاله را در چه چیز می‌بینید؟ می‌گوید:

میانکاله یکی از بهترین مناطق برای کارهای علمی بوده، میانکاله یک آزمایشگاه علمی بزرگ بود صدها دانشجو برای گیاه‌شناسی، پرنده‌شناسی و مرتع‌شناسی از میانکاله بهره برده‌اند.

هر اکولوژی یک عملکرد ذاتی دارد که در حال خدمت کردن به ماست بدون آنکه دیده شود. میانکاله 3 تا 4 هکتار گز داشته که از بین رفته است همچون چندین هکتار از گل‌های شقایق دماوند.

عدم آگاهی‌ها باعث عدم تشخیص موهبت‌های میانکاله است. شن زار، انار و جزیره «اسماعیل سای» با 400 هکتار وسعت از منظر گردشگری بسیار ارزنده است.

ایشان در واکنش به احداث پالایشگاه در نزدیکی میانکاله و پاسخ به ادعای فراهم شدن توسعه پایدار با احداث این پالایشگاه در استان مازندران می‌گوید:

بالابودن سطح آب و نداشتن خروجی سبب مسموم شدن کل اکوسیستم خواهد شد با توجه به شرایط اکولوژیکی منطقه احداث پالایشگاه کار درستی نیست.

همچونین توسعه پایدار چهار پایه دارد 1- اقتصادی 2- زیست محیطی 3- فرهنگی 4- اجتماعی

لذا توجه، فقط به بعد اقتصادی سبب توسعه پایدار نخواهد شد.

این استاد دانشگاه در تعریف و تعیین وسعت میانکاله اظهار داشت:

در زمان‌های دور در میانکاله منطقه «پی‌کاله» هم وجود داشت که الان تبدیل به کارخانه جات و بندر شده است.

وجود «پی‌کاله» بار سنگینی را از دوش میانکاله بر می‌داشت زیرا اکثر چرای دام در آنجا صورت می‌گرفت.

از حدود 70 هزار هکتار وسعت میانکاله 30 هزار هکتار خلیج است و 7 هزار هکتار باغ انار و حدود 20 هزار هکتار مرتع، میانکاله صاحب دیپلم اختصاصی در یونسکو است.

استاد اکولوژی دانشگاه مازندان در پاسخ به این پرسش که آیا فاصله 10 کیلومتری محل احداث پالایشگاه تا میانکاله، دغدغه فعالین محیط زیستی را مرتفع خواهد ساخت؟ بیان داشت:

اصلا، اصلا چراکه جهت حرکت آلاینده‌ها به سمت دریاست و از طرفی سطح آب آن منطقه بالاست و توان اکولوژیکی میانکاله جوابگوی احداث پالایشگاه نیست. حتی کارهای غیر اصولی در بالادست و در کوه‌ها در خایج گرگان تأثیرگذار خواهد بود دغدغه ما برای آیندگان است. اگر براساس توان اکولوژیکی منطقه مسئله احداث پالایشگاه را بررسی کنیم درمیابیم که این منطقه توان احداث پالایشگاه را ندارد.

سالها قبل گورخر از خراسان به میانکاله می‌آمد لذا ما در بحث میانکاله حوزه آبخیز را مطالعه می کنیم، حوزه آبخیز میانکاله از کوهستان های دور آغاز می شود. هر رفتار غیر محیط زیستی در آن حوزه‌های آبخیز اثرات مخرب بر میانکاله خواهد داشت.

این استاد دانشگاه و فعال محیط زیست پیرامون استاندارد یورو 5 در احداث پالایشگاه نفت بهشهر می گوید:

نمی‌توان یک استاندارد را برای تمام اکوسیستم‌ها تعمیم داد. ابتدا باید بخش زنده و غیر زنده یک اکوسیستم را تجزیه و تحلیل کرد سپس توان اکولوژیک آن را بررسی نمود سپس اظهار نظر نماییم که اکوسیستم میانکاله در آن استاندارد قرار می‌گیرد یا خیر؟ میانکاله جاذبه جهانی دارد لذا نمی‌توان به این راحتی آن را تغییر کاربری داد.

ایشان در توصیه‌ای به مسئولین محیط زیست اظهار داشتند:

مسئولین نمی‌توانند بگویند ما همه چیز را بلدیم لطفاً مشاوران خود را معرفی کنند، تألیفات و مقالات و کارهای علمی آنها را عرضه کنند. پیشنهاد ما این است مسئولین محیط زیست از چندین مشاور زبده بهره برند و در مسیر آمایش‌هایی که سازمان برنامه و بودجه سابق توسط کارگروه‌های تخصصی تهیه کرده‌اند گام بردارند.

دکتر صفائیان پیرامون مسئله اشتغال‌زایی میانکاله نیز ییان داشتند:

اگر توان اکولوژیک منطقه را بررسی کنیم می‌توان هم ایجاد اشتغال نمود و هم آن اکوسیستم را حفظ کرد. میانکاله می‌تواند مشکل اشتغال جمعیت وابسته به خود را مرتفع سازد.

اکوسیستم‌های طبیعی خود نظم و خود نگهدار هستند دخالت کردن در آنها و ساده کردن آن سبب خواهد شد توان آنها از بین برود و در مقابل مخاطرات ضربه پذیر شوند و آماده تخریب گردند.

ایشان در پایان علت به وجود آمدن مشکلات محیط زیستی را در یک جمله بیان داشتند:

برخی ها با محیط زیست نامحرمند

تا نگردی آشنا زین پرده رازی نشنوی گوش نامحرم نباشد جای پیغام سروش