مازندشورا: همپایش دو عصایی هستند که زیربار شانه هایی سنگین از ترحم ، پائین و بالا کردن پیاده روهای ناهمگون و بدقواره را برایش میسر می کنند. از او می پرسم چرا از دیگران کمک نمی گیرد و نجیبانه جواب می دهد ' 27 سالمه و سالهاست تلاش می کنم مستقل باشم و بدون کمک خانواده و یا عابران در شهر تردد کنم '.
این را ' لیلا ' می گوید که دچار اختلال حرکتی مادرزادی از ناحیه پاست و ادامه می دهد : از کودکی وقتی متوجه تفاوت با همسن و سالانم شدم ، بسیار افسرده شدم اما با حمایت های خانواده و مشاوران بهزیستی توانستم با معلولیتم کنار بیایم و در کنار ادامه تحصیل به برخی هنرها از جمله نقاشی بپردازم.
لیلا به هنرهای مختلف علاقه زیادی دارد . هنر ، همدم او در تنهائی هائی است که سرنوشت مقدرش کرد . دلش می خواست ادامه تحصیل بدهد ، اما مشکلات مربوط به رفت و آمد در خیابان ها و معابر شهری ، مانعش شد و او که مستقل بودن را با تمام وجود در همه این سال ها تمریم کرده ، تاکید دارد : نمی خواستم تمام مدت پدر و مادرم اسیرم باشند ، از طرفی تنها هم نمی توانستم بروم چون نه وسایل نقلیه مناسبی برای عبور و مرور بود و نه توان رد شدن تنهایی از خیابان ها را داشتم.
این بانوی جوان معلول افزود : در حال حاضر هم آمدن به خیابان و عبور از پیاده روها برایم بزرگ ترین معضل است چون هیچکدام از پیاده روها استاندارد نیست و در بسیاری از آنها نیز قسمت بیشتر پیاده رو توسط دستفروشان و یا صاحبان مغازه ها احاطه شده و عبور افراد سالم نیز به سختی صورت می گیرد.
وی ادامه داد : به خاطر سرعت پائین در حرکت ، از راه رفتن در پیاده روهایی که عرض مناسبی هم ندارند ، معذب هستم و این باعث شده حضورم را در جامعه کمتر کنم و بیشتر در خانه بمانم که این مساله مرا منزوی تر کرده است.
** از جانبازی تا فراموشی
علی اصغری، جانباز جنگی است که با ویلچر در جامعه تردد دارد . او را در حالی که عازم یک بانک دولتی در شهر ساری بود ، دیدم . پیشنهاد کمک دادم که با روی گشاده قبول و سفره دلش را باز کرد.
این جانباز 60 درصدی که سال ها تجربه ویلچر نشینی دارد ، گفت : برخی از بانک ها شرایط عبور و مرور معلولان را در طراحی خود در نظر گرفته اند ، اما بسیاری از این طراحی ها غیر اصولی است و خطر برگشت ویلچر به عقب را به همراه دارد و تلاش بسیار مضاعف فرد معلول را برای حرکت می طلبد که در بسیاری موارد افراد بویژه دارای ضایعه نخاعی را با عدم امکان عبور مواجه می کند.
وی افزود : برآورده کردن درخواست ما معلولان چندان شاق و سخت نیست . مدیران شهری باید قبل از طراحی مبلمان شهری حداقل در نقاط حیاتی شهر معلولان و نحوه حرکت آنها را در نظر داشته باشند تا بعد از اجرا مجبور به لحاظ شرایط به صورت ناقص و غیراصولی و مهندسی نشوند.
50 هزار معلول تحت پوشش خدمات بهزیستی مازندران قرار دارند که بیشتر آنها شامل 45 درصد معلولان جسمی حرکتی هستند.
بسیاری از معلولان احساس خجالت می کنند برای حضور در خیابان و انجام امورات شخصی و اداری ، تنها به دلیل اینکه زمینه های حضور آنها فراهم نشده است تا بودنشان در جامعه بیشتر و به تبع آن برای مردم عادی تر شود.
آنان ترجیح می دهند در چنین شرایطی منزوی شوند تا مبادا کانون توجه رهگذران قرار گیرند ، در حالی که این اجتماع است که باید خجالت زده آنان باشد که حافظه اش در زمان احداث و تجهیز مبلمان شهری که خاص تمام شهروندان است ، یاری نکرده تا گروهی از شهروندان را نادیده نگیرد.
** ما هم شهروندیم
تلقی به عنوان شهروند ، تنها خواسته معلولان از مدیران شهری و جامعه است و اگر به عنوان شهروند دیده شوند ، بسیاری از مشکلاتشان قابل تحمل تر خواهد شد.
با جور نشدن امکانات عبور و مرور معلولان عملا موجبات انزوا و گوشه نشینی و حذف فیزیکی این افراد که از قضا اکثریت آنها از استعداد وافری در بخش ها و رشته های مختلف برخوردارند، فراهم شده است.
مقارن بودن روز قانون اساسی و معلولان ، خود تلنگری است برای تمامی ما که داعیه قانونمداری داریم و در نمود اعمال و رفتارمان حداقل در مورد معلولان اما تعارضی شدید با این داعیه نمایان است و این مدیران و مردمند که با وجود تاکید 16 ماده و 24 تبصره حمایتی در قانون اساسی مملکت ، زیرساخت های هر آنچه مربوط به یک معلول می شود، مورد بی مهریشان قرار گرفته است.
در همه چیز تقریبا فراموش شده اند ؛ از معابر و پیاده روها گرفته تا بسیاری ساختمان های اداری، نه وسیله نقلیه عمومی و نه خصوصی مناسبی برایشان هست و نه پیاده روهایی با عرض و اسلوب مناسب جهت عبور و یا خیابان هایی که گذر از آنها برای افراد عادی و سالم نیز به جهت ازدحام وسایل نقلیه به سختی امکان پذیر است.
در ماده 2 قانون جامع حمایت از حقوق معلولان آمده است: تمامی وزارتخانه ها، سازمان ها و موسسات و شرکت های دولتی و نهادهای ‌عمومی و انقلابی موظفند در طراحی ، تولید و احداث ساختمان ها و اماکن عمومی و معابر‌ و وسایل خدماتی به نحوی عمل نمایند که امکان دسترسی و بهره‌مندی از آنها برای‌ معلولان همچون افراد عادی فراهم گردد.
در تبصره 2 همین قانون آورده شده است: شهرداری ها موظفند از صدور پروانه احداث و یا پایان کار برای آن تعداد‌ از ساختمان ها و اماکن عمومی و معابری که استانداردهای تخصصی مربوط به معلولان را‌ رعایت نکرده باشند خودداری نمایند.
ماده 4 همین قانون نیز تاکید دارد که ' معلولان می‌توانند در استفاده از امکانات ورزشی، تفریحی، فرهنگی و ‌وسایل حمل و نقل دولتی (‌مترو، هواپیما، قطار) از تسهیلات نیمه‌بها بهره‌مند گردند ' ، اما آیا اساسا چنین امکاناتی برای معلولان فراهم شده است که بخواهند از تسهیلات نیمه بهای آن بهره مند شوند؟
پیاده روهای بسیاری از خیابان های شهرهای ایران از جمله ساری و حتی کانون و نقطه های حیاتی در مرکز شهر از نظر فیزیکی بدترین شکل ممکن را دارند که باید به این بدقوارگی و تخریب بسیاری از قسمت ها چاله چوله های ناشی از تخریب در برخی نقاط جهت فعالیت های برخی ادارات، عرض بسیار کم پیاده رو و تاریکی معابر در شب و نیز اشغال پیاده رو به صورت سراسری توسط دستفروشان را افزود.
علاوه بر این ، بسیاری پیاده روهای شهر با مصالح و نخاله های ساختمانی و آهن آلات ناشی از ساخت و سازها، نصب داربست های فلزی بدون رعایت نکات ایمنی و توقف و پارک وسیله نقلیه در پیاده روها و کوچه و خیابان ها در مسیر رهگذران معابر عمومی تزئین شده که رفت و آمد برای افراد عادی را حتی سخت و مختل و خطرناک نموده است.
مغازه داران نیز با قراردادن کالا و اجناس در مقابل مغازه و اشغال پیاده روی معابر عمومی موجب اخلال در رفت و آمد عابرین پیاده می گردند و همچنین از فضای عبور و مرور نیز تصویری نازیبا و آشفته می سازند و ضمن ایجاد مزاحمت ، مشکلات زیادی را به وجود می آورند که این مشکلات برای معلولان مضاعف است.
**معلولیت 10 درصد مردم مازندران
مدیرعامل کانون معلولان استان مازندران در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد : حدود 10 درصد کل افراد مازندران را معلولان ذهنی، جسمی و سالمندان تشکیل می دهند که باید به عنوان شهروند نسبت به زیرساخت های موثر در حضور آنان در جامعه حساس باشیم.
اسدلله دلاویز افزود : مدتها هیچ قانون و برنامه ای برای مناسب سازی معابر جهت رفت و آمد سالمندان در شهرها وجود نداشت اما از چندسال پیش تا حدودی این امر آغاز و انجام شده است و تقریبا شهر ساری اوضاع بهتری نسبت به دیگر نقاط استان دارد، اما در شهرهای دور مثل سوادکوه واژه مناسب سازی در حد واژه باقی مانده است.
وی تاکید کرد : مسئولان ما مناسب سازی را آغاز کرده اند و برخی گذرگاه ها با تغییر رنگ و مصالح برای معلولان مناسب سازی شده است ولی رعایت این نکته همچنان مورد غفلت بانک ها قرار گرفته و دستگاه های عابربانک با ارتفاع زیاد قابل دسترسی و استفاده این قشر نیست.
دلاویز گفت : جهت ایاب و ذهاب معلولان نیز هیچگونه برنامه و تمهیداتی صورت نگرفته و یک معلول ویلچری برای تردد مجبور به استفاده از آژانس است و یا برای مسیرهای برون شهری باید منصرف شود و یا مسیری که یک فرد عادی و سالم با کمترین هزینه طی می کند توسط یک معلول ویلچری با هزینه های بسیار بیشتری طی می شود.
وی افزود : در پارک ها و اماکن تفریحی نیز هیچگونه برنامه ریزی برای تردد و استفاده معلولان صورت نگرفته و برخی انگشت شمار از این اماکن نیز که چنین زیرساخت هایی دارند ، ورودی پارک جهت ممانعت از ورود موتورسواران با زنجیر مسدود شده و عملا استفاده را برای معلولان غیرممکن کرده است.
** مکلف شدن شهرداری ها در ساخت و سازها به رعایت قانون مناسب سازی
معاون عمرانی استانداری مازندران نیز گفت : به شهرداری های استان ابلاغ شده در ساخت و سازهای جدید مناسب سازی ویژه معلولان را در نظر بگیرند و در ساخت و سازهای قبل از قانون نیز تلاش می شود اصلاحات صورت گیرد.
علی نبیان افزود : دبیرخانه مربوط به مناسب سازی مبلمان شهری برای معلولان بر عهده بهزیستی و ریاست آن با معاونت استانداری است که در این ارتباط اقدامات در حد توان برای مناسب سازی انجام شده و اقدامات و تلاش ها باعث شد سال گذشته بهزیستی استان از جهت این اقدامات رتبه اول کشوری را کسب کند.
وی تاکیدکرد : مدیریت مناسب سازی مبادی ورودی ادارات، فضاهای آموزشی، بانک ها و معابر شهری با این کمیته است که طی سال های گذشته اتفاقات خوبی با همکاری مدیران دستگاه های اجرایی در بحث مناسب سازی معابر صورت گرفت.
نبیان با تاکید بر تفاوت چشم انداز مورد نظر در این بحث با اقدامات انجام شده ، گفت : در پروژه های جدید حتما باید مناسب سازی اولویت داشته باشد و شهرداران نیز مکلف شده اند فضای شهری را با این ادبیات پیش ببرند و در سطح کشور از نظر اقدامات انجام شده در این راستا جزو استان های برتر بوده ایم.
** نبود ضمانت اجرایی برای قانون جامع حمایت از معلولان
مدیرکل بهزیستی مازندران نیز به مطرح شدن بحث مهم مناسب سازی معابر در قانون جامع حمایت از حقوق معلولان اشاره و تاکید کرد : مشکل عمده این قانون نبود ضمانت اجرایی است که البته در اصلاحیه آن لحاظ شده است.
سعید آرام افزود : مناسب سازی معابر از اصلی ترین وظایف عموم در ارتباط با حقوق معلولان است و وقتی بستر و جامعه نتواند زمینه حضور و جریان عادی زندگی یک معلول را فراهم کند آن جامعه معلول است.
مدیرکل بهزیستی گفت : در بحث مناسب سازی کارهای بسیاری در استان صورت گرفته اما در این مساله هنوز بسیار عقب هستیم و هرچقدر تلاش می شود به واسطه گستردگی کارهای از قبل باقی مانده، نمودی ندارد.
آرام افزود : اقداماتی در زمینه همسطح سازی و خط ویژه نابینایان در استان صورت گرفته اما کارهای زیادی بر زمین مانده و علاوه براین بسیاری از اشکالات معابر چون انباشته شدن نخاله ساختمانی و یا داربست و پارک خودرو به فرهنگ خود ما بر می گردد.
مدیرکل بهزیستی مازندران به هماهنگی این اداره کل با نظام مهندسی براساس دستورالعمل کمیته مربوطه در سطح استان اشاره کرد و گفت : هیچ مجوزی برای اماکن عمومی صادر نمی شود مگر آنکه در نقشه طراحی شده، بحث مناسب سازی برای معلولان رعایت و دیده شده باشد.
آرام افزود: در برخی موارد نیز شاهد ورود قوه قضاییه هستیم که این مساله اهمیت قضیه را برای مدیران و دست اندرکاران بیشتر می کند.
وی ادامه داد: نگاه ما در بحث مناسب سازی فقط معابر عمومی است در حالی که در زمینه ناوگان حمل و نقل عمومی شهری نیز مشکل داریم و برای رفع گوشه ای از این دغدغه دو دستگاه خودروی مناسب سازی شده برای حمل و نقل معلولان در اختیار مرکز ارائه خدمات به معلولان ضایعه نخاعی در ساری قرارداده شده و به معلولان صاحب خودرو نیز هزینه های مناسب سازی خودرو از لحاظ سیستم های ترمز، گاز و اتوماتیک کردن پرداخت می شود.
مدیرکل بهزیستی مازندران مناسب سازی معابر را برای همه افراد جامعه دانست و گفت: این بحث فقط مختص معلولان نیست و سالمندان، بیماران و مادرانی که کودک همراه دارند نیز از رهگذران همان معابر هستند که نیازمند مناسب سازی می باشند.
به گفته آرام هرچقدر تلاش بکنیم و زمینه توانمندسازی معلولان را مهیا کنیم وقتی معلول نتواند از خانه خود خارج و وارد جامعه شود همه زحمات هدر می رود .
خبرنگار : فاطمه رحمتی ** انتشار دهنده : حسن فلاحتی
3009/1654

اجتماعي

معلولان

مازندران