مازندشورا: به گزارش خبرنگار ایرنا، در کشور ما با توجه به موقعیت زمین شناسی و وجود گسل های فراوان همواره شاهد وقوع زلزله های متعددی هستیم که برخی از آنها بزرگ، همراه با اثرات فراوان (خسارت و تلفات) است و باعث توقف یا کندی روند عادی زندگی مردم می شود.
این موارد تنها اثرات مستقیم زلزله های مخرب است، اگر اثرات روحی- روانی و خسارت های غیر مستقیم اقتصادی و زیست محیطی را نیز به آن اضافه کنیم، خواهیم دید که بهتر است از همین امروز باید چاره ای اندیشید و خود را برای زلزله های کوچک و بزرگ آتی در مناطق مختلف کشور مهیا کرد.
زلزله های اخیر از جمله زلزله بزرگ آبان ماه گذشته استان کرمانشاه، زلزله آذر ماه کرمان، زلزله های اوایل سالجاری استان های خراسان شمالی و رضوی، در کنار سایر زلزله های مخرب سنوات اخیر مثل زلزله 1382 بم، زلزله 1383 مازندران و زرند کرمان، زلزله 1391 آذربایجان شرقی و سایر زلزله های بزرگ کشور، هر کدام علاوه بر تخریب های فراوان، برخی نیز تلفات انسانی زیادی را به همراه داشته و چرخه و روند عادی زندگی مردم را به شدت دچار مشکل کرده است.
زلزله در گذشته و حال رخ داده است و با توجه به زلزله خیزی کشور، در آینده نیز وقوع آن دور از انتظار نیست، چه وقتی، کجا و با چه بزرگی مشخص نیست، ولی بار دیگر در آینده نیز زلزله می آید و اثرات مخرب فراوانی را به همراه خواهد داشت، زلزله زمانی خواهد آمد که ما آن را فراموش کرده ایم.
بهزاد پور محمد معاون مرکز لرزه نگاری کشوری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا مرکز ساری به اهمیت توجه به اقدامات موثر عملی برای کاهش خسارت زلزله های احتمالی اشاره کرد گفت: با توجه به لرزه خیزی مناطق مختلف کشور، باید شناخت و رصد گسل های فعال و لرزه خیز بهتر و دقیق تر صورت گیرد، چون شناخت و رصد دقیق تر پیش آگاهی و اطلاع رسانی را برای آمادگی بیشتر تقویت می کند، این کار با انجام مطالعات دقیق تر پهنه بندی، ریز پهنه بندی، زمین شناسی و توسعه و تقویت ایستگاههای لرزه نگاری و شتاب نگاری در نقاط مختلف کشور مقدور خواهد بود.
وی دومین موضوع مهم در این بخش را توجه به پیش لرزه ها و خرده لرزه ها قبل از وقوع زلزله اصلی که می تواند علائمی بر فعالیت یک گسل باشد مهم دانست و افزود: باید این موضوع مورد توجه دستگاههای متولی و امداد رسان و هم مردمی که در منطقه وقوع آن قرار دارند، جدی گرفته شود ، زیرا این مسئله آمادگی و هوشیاری را تقویت می کند، پس از وقوع زلزله اصلی نیز نباید از پس لرزه های آن غافل بود.
وی اظهار داشت: باید سازمان های متولی از جمله سازمان مدیریت بحران کشور، ادارات کل مدیریت بحران استانها و دیگر سازمانهای ملی درگیر در امر مقابله (امداد و نجات) بر اساس اطلاعات واصله از مراکز لرزه نگاری و شتابنگاری، برای زلزله تعیین سطح و تعیین وضعیت مشخص کرده، تا مبنای عمل در مرحله آمادگی و مقابله هم برای دستگاههای اجرائی و هم آحاد مردم جامعه باشد.
پور محمد گفت: مدیریت بحران دولتی باید به مدیریت بحران جامعه محور تعمیم داده شود تا مشارکت بهتر و بیشتر مردم و تشکل های مردم نهاد را در تمامی مراحل چرخه مدیریت بحران داشته باشیم.
وی با بیان اینکه مردم و آموزش استاندارد سازی و مقاوم سازی ساختمان ها جزء حلقه های مفقوده مدیریت بحران زلزله در زمان گذشته و حال کشور هستند، گفت: در حالیکه این سه عامل از عوامل موثر در مدیریت بحران زلزله هستند ، در قبل، حین و پس از زلزله از عملکرد و همراهی مردم نباید غافل بود، آنها می توانند کمک موثری برای اقدامات مناسب در قبل، حین و پس از زلزله باشند.
این استاد دانشگاه تهران خاطر نشان کرد: در بحران های زلزله، بهتر است سازمان ها در امور همدیگر دخالت نکنند، بلکه با انجام وظائف ذاتی و امور تخصصی خود، باعث همپوشانی فعالیت هم و استفاده بهینه از منابع و زمان شوند، مردم نیز اجازه دهند سازمانها به صورت تخصصی و در لوای یک مدیریت واحد، کار خود را بهتر و سریعتر انجام دهند و اگر مردم قصد کمک دارند (که آنهم بسیار ضروری است)، بهتر است با سازمانها متناسب با توان و تخصص خود همراهی کرده تا اثر بخشی آنها بیشتر شود.
وی ادامه داد: مدیریت تخصصی برای انجام امور هر سازمان، در لوای مدیریت واحد بحران زلزله امری ضروری است که باعث جلوگیری از هدر رفت منابع و حداکثر بهره وری و ارائه خدمات بهتر و مناسبتر در زمان کمتر خواهد شد.
وی در ادامه گفت: به جای فقط مقابله و امداد و نجات به عنوان مسکن برای تسکین آلام مردم و جبران خسارتها، باید به درمان واقعی یعنی اجرای کامل چرخه مدیریت بحران، علی الخصوص مرحله آمادگی قبل از وقوع زلزله و پیشگیری در مناطق مختلف کشور، توجه بیشتری شود.
وی آموزش و مانور واقعی و مستمر برای آمادگی در برابر زلزله در سطح عموم مردم و هم در بین دستگاههای اجرائی را از دیگر فاکت مهم در مواجهه با زلزله دانست و گفت: به نظر می رسد اکنون این آموزش ها هم در جامعه و هم در بین دستگاههای متولی، مقطعی و تنها برای رفع تکلیف انجام می شود و در بسیاری مواقع غیر واقعی و سمبلیک است،در حالی که آموزش و مانورهای مستمر، دائمی و واقعی، آمادگی را برای خود امدادی، دگر امدادی و دوری از اثرات مخرب زلزله بیشتر می کند.
پور محمد تاکید کرد: باید نظارت و اجرای مناسب ساخت و ساز در کشور تقویت شود، در این بخش به شدت ضعف داریم، باید کاری کنیم مردم بجای فرار از خانه های غیر استاندارد ،در منازل استاندارد و مقاوم پناهگیری کنند .
وی توضیح داد: ساختمان های کوچکتر و با تاخیر بسازیم اما استاندارد و مقاوم باشد، تجربه زلزله های اخیر و سنوات گذشته نشان داد که رعایت حداقل استاندارد در ساخت و ساز بیشترین اثر بخشی را در زلزله داشته است.
او گفت: شاید این کار به یکباره میسر نباشد، ولی شروع هر اقدام مثبتی در این خصوص از همین امروز باز هم دیر نیست، ولی شتاب آن باید در مناطق مختلف کشور بخصوص در روستاها، شهرهای کوچک و بافت های قدیمی و فرسوده مناطق جمعیتی بیشتر شود.
معاون لرزه نگاری کشور ،تقویت نظارتها و احساس مسئولیت بیشتر مهندسین ناظر و تقویت و شتاب بیشتر در بازسازی و نوسازی خانه ها و منازل مسکونی و تجاری قدیمی با عمر زیاد را مورد تاکید قرار داد و گفت: با حمایت های مناسب تر و بیشتر و به موقع دولت، مثل تخفیف صدور پروانه ساخت و اعطای تسهیلات ارزان قیمت و کمک های بلاعوض از راهکارهای آن است.
وی به اهمیت سبک سازی و استاندارد سازی منازل مسکونی و واحدهای عمومی و تجاری جدید الاحداث اشاره کرد و بیان داشت: اگر حداقل 20 درصد هزینه های زیباسازی و دکوراسیون داخلی را صرف استاندارد سازی کنیم در زمان زلزله های بزرگ، ساختمان عملکرد بهتری برای حفظ جان ما خواهد داشت.
وی گفت: مجریان طرح ها و نقشه ها بخصوص بناها و کارگران ساختمانی نیازبه آموزش دارند، زیرا اکثر این افراد حداقل های استاندارد سازی و اجرای بهینه یک ساختمان را آموزش ندیده اند،نباید تنها به نقشه و مهر روی آن اکتفا کرد، بلکه نظارت و اجرای بهینه آن ضروری تر است.
این استاد دانشگاه گفت: ضرورت تسریع در بازسازی اماکن مسکونی، عمومی و زیرساخت ها، نباید مانع از استاندارد سازی این مکانها شود،باید حمایت های مالی به موقع و مناسب، طرحها و نقشه ها درست و نظارتها در اجرای مناسب آنها به درستی انجام شود.
ساختمان های دولتی و عمومی بخصوص ساختمانهائی که قرار است در زمان بحران زلزله خدمات رسان باشند، باید بهسازی و استاندارسازی شوند، جالب اینجاست هنوز بسیاری از ساختمانهای دولتی و عمومی در بسیاری نقاط کشور قدیمی و غیر استاندارد بوده و حتی بسیاری از ساختمانهای جدید نیز به علت عدم نظارت درست در اجرا و عدم اجرای صحیح از حداقل استاندارد سازه ای برخوردار نیستند و در یک زلزله بزرگ به راحتی تخریب شده و نمی توانند ارائه دهنده خدمات باشند.
وی توضیح داد: بحران و مدیریت بحران زلزله بخصوص در زمان وقوع و بلافاصله پس از آن، محل تسویه حسابهای سیاسی، مدیریتی و غیره نیست، در مدیریت بحران اخلاق باید در همه سطوح جامعه حاکم باشد، تا همگی علی الخصوص مردم آسیب دیده از آن بهره ببرند، بگذاریم مشکل مردم با همدلی و همراهی جمعی حل شود.
وی با اشاره به اینکه در زمان بحران زلزله و پس از آن باید از شایعات و نشر اخبار کذب در محیط های بحرانی و خارج از آن به شدت پرهیز کرد، گفت: چون علاوه بر تشویش اذهان عمومی، عملیات مقابله و امداد و نجات را به شدت دچار مشکل می کنیم.
وی نقش شهرستانها و استانهای معین را کلیدی در بحران بخصوص در مرحله مقابله (امداد و نجات) و بازسازی مهم توصیف کرد و گفت: باید هماهنگی و تقویت آنها قبل از وقوع بحران بیشتر از حال صورت گیرد.
پور محمد ادامه داد: باید زیرساختهای دستگاههای امدادی و خدماتی و نیز تجهیزات آنها در مناطق مختلف کشور به تدریج تقویت و به روز شود که هم اکنون در بسیاری موارد مناسب و کافی نیست،در این راستا کمک های مستمر و مداوم دولتی و خیرین بسیار موثر خواهد بود.
به گفته پور محمددر بحران ها گرچه همه مسئولند و پاسخگو و همه دستگاههای امدادی و خدماتی، نظارتی و مدیریتی باید به میدان بیایند، ولی کاری نکنیم انگیزه را از متولیان امر بگیریم ،بلکه با هدایت، حمایت و همراهی آنها، فقط به فکر مردم و آسایش و آرامش آنها باشیم.
او گفت: تمامی سازمانها و دستگاههای نظارتی، مدیریتی، امدادی و خدماتی باید برنامه عملیاتی برای حوزه کاری خود مرتبط با مدیریت بحران داشته باشند و با ایجاد ساختاری عملیاتی، برنامه های تدوین شده خود را به تدریج و مستمر به مرحله اجرا در بیاورند. وی ادامه داد: حمایت های دولت از مردم و دستگاههای دولتی و عمومی، نباید تنها منتهی به زمان اندکی حین بحران و یا اقداماتی گذرا پس از آن باشد،بلکه دولت باید در تمامی مراحل بحران و در تمامی ایام سال نقش هدایتی، نظارتی و حمایتی خود را داشته باشد، مردم علی الخصوص مردم بحران زده را هرگز فراموش نکنیم، استمرار حمایت از آنها تا بازگشت پذیری جامعه برای عادی شدن روند زندگی مردم بسیار ضروری است.
معاون لرزه نگاری کشور گفت: نیازهای واقعی مناطق آسیب دیده باید به تدریج از زمان وقوع بحران و متناسب با وضعیت و شرایط هر منطقه، فصل و زمان وقوع، شرایط بومی و محلی، جمعیت تحت تأثیر و گروههای هدف ،باید شناسائی و متناسب با نیاز هر منطقه و هر گروه هدف، امکانات و نیازهای مناطق آسیب دیده به منطقه ارسال شود.
او توضیح داد: جمع آوری و ارسال کمک های نوعدوستانه مردمی خیلی ارزشمند است، بهتر است کمک های دولتی و مردمی شناسائی، دسته بندی و به تدریج متناسب با نیاز منطقه آسیب دیده ارسال گردد. گاهاً مشاهده شده است، برخی اقلام و امکانات ارسالی اصلا نیاز مردم و منطقه نبوده و برخی از اقلام مورد نیاز یا کم ارسال شده یا اصلاً ارسال نشده است و یا تأخیر در ارسال آن وجود داشته است.
وی گفت: پس از بحران زلزله باید ضمن ارزیابی عملکرد دستگاههای دولتی، عمومی و آحاد مردم، تجارب و یافته های زلزله مستند سازی شده و ضمن باز بینی و بازخوانی مرتب آن نسبت به رفع نقاط ضعف و کاستی ها و تقویت نقاط قوت کوشا باشیم.
وی بیمه را به عنوان یکی دیگر از راهکاری مناسب برای کاهش دغدغه های مردم جهت جبران خسارت های ناشی از زلزله دانست و گفت: بیمه واحدهای مسکونی، تجاری توسط مردم و بیمه اماکن عمومی و زیرساختها توسط دولت، باید به تدریج نهادینه شود، در بیمه اماکن مردمی حمایت ها و یارانه های ویژه دولت و اجباری کردن آن لازم است.
وی گفت: کلام آخر اینکه معمولا پس از هر بحران زلزله، مردم دولت را و دولت مردم را مقصر می داند، در حالی که عملکرد این 2 در چرخه مدیریت بحران (پیشگیری، آمادگی، مقابله، بازسازی و بازتوانی) به هم مرتبط بوده و عملکرد هر یک بی تأثیر بر عملکرد دیگری در قبل، حین و پس از بحران زلزله نیست.
وی گفت: زلزله همانگونه که در گذشته آمد و در حال نیز تکرار شد، در آینده نیز وقوع آن در کشور زلزله خیزی همچون ایران دور از انتظار نیست، پس باید با همت جمعی دولت و مردم، خود را برای آمادگی بیشتر و مناسبتر جهت مواجهه با زلزله مهیب آتی که آنهم معلوم نیست، چه وقت، کجا و با چه بزرگی خواهد آمد، مهیا کنیم و با انجام اقدامات موثر پیشگیرانه در ایجاد روستا، شهر، شهرستان، استان و در نهایت کشوری ایمن مشارکت داشته باشیم.
وی گفت: : سرزمین ایران به لحاظ زمین شناسی به دلیل فشار انرژی زمین از 2 طرف اوراسیا و عربستان در موقعیت خاص و حساس زمین لرزه قرار دارد.
پورمحمد گفت : مطالعات زمین شناسی نشان می دهد که به همین دلیل تنش دائمی گسل ، سرزمین ایران را با ریشترهای مختلف بویژه بین یک تا 3 ریشتر به صورت مرتب می لرزاند.
مدرس مدیریت بحران در دانشگاه تهران افزود : فشارهای سرزمینی 2 طرف عربستان و اوراسیا سبب می شود تا پوسته زمین در ایران از رشته کوه البرز تا زاگرس سالانه سه تا چهار سانتی متر به هم نزدیک شود.
وی با تقسیم بندی ایران به لحاظ لرزه خیزی به چهار منطقه زاگرس ( شمال غرب تا جنوب غربی ) ، البرز ( کوه های بینالود تا آذربایجان ) ، ایران مرکزی ( کویرهای طبس ) و مکران ( جنوب شرقی ایران ) ، گفت : ظرفیت زمین لرزه در منطقه البرز همواره وجود دارد.
زمین لرزه 7.3 ریشتری 21 آبان در 11 کیلومتری بخش ازگله، 32 کیلومتری شهرستان سرپل ذهاب در غرب کرمانشاه تاکنون 521 کشته و 12 هزار و 386 مصدوم داشته است.
خبرنگار: سید رضا هاشمی کروئی** انتشار دهنده: محسن حسن نیا
6990/1899

اجتماعي

زلزله

آمادگي

مازندران