مازندشورا: مسئولیت اجتماعی و مدیریت شهری چه ارتباطی با هم دارند و چگونه روی هم تأثیرمی گذارند؟ مهم ترین چالش های تحقق مسئولیت اجتماعی در مدیریت شهری در ایران چیست؟«رسانه مسئولیت اجتماعی» در این زمینه با دکتر زهرا نژادبهرام عضو سابق شورای شهر تهران گفت وگو کرده که در ادامه می خوانید.
نژاد بهرام در این زمینه معتقد است:مسئولیت اجتماعی امروزه به عنوان بخشی از وظایف شهروندی در قالب تعهدات یک شهروند یا یک نهاد شهروندی نظیر شرکت‌ها و موسسات در برابر اجتماع مورد توجه قرار گرفته است. مسئولیت اجتماعی، نیاز دنیای جدید برمبنای تعهد به تکالیف و وظایف شهروندی است. این مهم، امروزه به عنوان یک الگوواره برای سنجش میزان شهروندی فردی و سازمانی مورد توجه بخش‌های تحلیلی و برنامه‌ریزی جوامع قرار گرفته و در بستر آموزش‌های شهروندی و قانونی ساری و جاری است.
وی ادامه داد:در چنین شرایطی لازم است جایگاه مسئولیت اجتماعی برای فرد و نهاد اعم از خصوصی و دولتی تبیین گردد. مسئولیت اجتماعی پاسخی به این حق اجتماعی است، یعنی فرد یا سازمان به واسطه عضویت در جامعه از حقوق خاصی نظیر پاسخگویی، شفافیت، نظارت، بهره‌برداری از اماکن عمومی، برخورداری از امکانات اجتماعی و… برخوردارند و لازم است تعهدات و تکالیفی را نسبت به حق ارایه شده از سوی جامعه به آنها، به انجام برسانند. این یک تعهد خودخواسته و اجتماع‌محور است.
عضو سابق شورای شهر تصریح کرد:در واقع مسئولیت اجتماعی یک چارچوب اخلاقی بر گرفته از حقوق ارایه شده از سوی جامعه است که برمبنای اختیار تحقق می‌یابد. مسئولیت‌پذیری اجتماعی یکی از سه ضلع اصلی در تعامل اجتماعی است؛ سه ضلعی که شامل امید، مطالبه و مسئولیت است؛ این سه راس نقطه کانونی را در مرکز خود ایجاد می‌کنند که در مرکزیتی به نام اعتماد بخشی اجتماعی شکل می‌گیرند. در واقع جامعه امیدوار و دارای مطالبه در کنار مسئولیت اجتماعی بستر اعتمادزایی اجتماعی را شکل می‌دهد. جامعه‌ای که مطالبه برایش ارزش است، چراکه برخاسته از آگاهی عمومی نسبت به نیازی است که بایستی بر آورده گردد.
وی گفت:مسئولیت اجتماعی در صورت باروری و رواج قادر است تحولات جدی در ارزش‌ها، باورها، ایستارها و روش‌های ایجاد کند، چراکه بخش اساسی آن برگرفته از تعهد طرفینی جامعه و فرد یا سازمان به یکدیگر است و این کلید تحول در اجتماع می‌باشد. جامعه امروز ایران در سطح مدیریت شهری نسبت به نیازهای شهروندان بی‌توجه است و با به‌کار‌گیری شیوه‌های تبلیغی مسیر لازم برای پاسخگویی را تسهیل نمی‌کند. بی‌توجهی به اصلی‌ترین مساله شهروندان یعنی آلودگی هوا که سال‌هاست شهر‌های بزرگ را گرفتار ساخته و مطالبه‌گری محدود از سوی برخی نهادها یا شهروندان که برگرفته از ناامیدی نسبت به پاسخگویی به آن است. مساله‌ای به نام مسئولیت اجتماعی را به حاشیه رانده و عنصر اعتماد که چسب اجتماع است را بی‌اثر ساخته است.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: از آنجا که شهروندی برمبنای تعریف مارشال سه بعد مدنی، سیاسی و اجتماعی دارد که هر کدام موید حقوق شهروندی و تکالیف اوست لذا مساله مسئولیت اجتماعی که تعهدی برای حق اجتماعی فردی و سازمانی است نیازمند پذیرش امر برابری در حقوق اجتماعی است. ازاین رو انتظار از جامعه و فرد برای انجام مسئولیت اجتماعی در برابر محیط‌زیست، اجتماع، فقر، انتظام اجتماعی و… زمانی قابل دسترسی است که حقوق مربوط به آن نیز روا داشته شود. فرد با دریافت حقوق اجتماعی، اقتصادی، مدنی متعهد به انجام مسئولیت‌ها است و این مهم یعنی باور‌پذیری اجتماع و مدیریت اجتماع به «حقوق» شهروندان. مسئولیت اجتماعی را فقط در کتب نظری یا گفت‌وگوهای تبلیغاتی نباید محصور کرد بلکه باید ریشه و آثار آن را باور کرد و رابطه نزدیک آن با مطالبه‌گری و امید به بهبود در جامعه را ترویج کرد تا بتواند چسبندگی اجتماعی که بر مرکزیت اعتماد است را آشکار کند. امید است مدیریت شهری و مدیریت کلان کشور با باور به حق شهروندی بستر لازم برای طرح مطالبات را با امید به بهبود فراهم کنند تا مسئولیت اجتماعی فرصت نمایان شدن را در ابعاد فردی و اجتماعی پیدا کند.