مازندشورا: نمایندگان مجلس روز گذشته با 124 رأی مخالف در مقابل 117 رأی موافق با تمدید یک‌ساله شورای‌شهر مخالفت کردند و این یعنی انتخابات در موعد مقرر خرداد 1404 برگزار می‌شود، اما یک‌ساعت پس از رأی منفی نمایندگان به این پیشنهاد، مالک شریعتی، پیشنهادی مبنی‌بر تعویق 6 ماهه انتخابات شورای‌شهر را مطرح کرد. برمبنای پیشنهاد اصلاحی جدید، دوره ششم شورای‌شهر در 23 دی‌ماه 1404 خاتمه پیدا کرده و دوره هفتم از 24 دی‌ماه شروع به فعالیت می‌کند. مجلسی‌ها اما برخلاف انتظار با 136 رأی با این پیشنهاد موافقت کردند و این یعنی دور ششم شورا، چهارسال‌ونیم خواهد بود.
این پیشنهاد بیشتر از آنکه به‌نفع انتخابات شورای‌شهر باشد، زمانی را در اختیار داوطلبانی قرار می‌دهد که قصد دارند در انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس نامزد شوند، اما دردی از انتخابات شورای‌شهر دوا نمی‌کند، مشکلاتی که مجلس برای حل آن‌ها، پیشنهاد تعویق یک‌ساله انتخابات را مطرح کرده بود، در این تعویق 6 ماهه حل نمی‌شود. ازجمله اینکه امکان اجرایی نشدن قانون اصلاحی شورای‌شهر مصوب مجلس، به‌خاطر زمان کوتاه باقی مانده تا انتخابات وجود دارد، از طرفی نقص قانونی که برمبنای آن باید هر دوسال یک‌بار انتخابات برگزار شود نیز به قوت خود باقی است. با فرض تأیید این طرح توسط شورای نگهبان، تعویق 6 ماهه انتخابات به بهتر شدن اوضاع انتخابات شورای‌شهر کمکی نمی‌کند و اتفاق بدتر آنکه مشکل تازه‌ای هم برای شورای‌شهر هفتم ایجاد می‌کند، به این خاطر که در صورت شروع فعالیت شورای‌شهر هفتم از 24 دی ماه، اقامت شورای هفتمی‌ها در خیابان بهشت، به جای سه‌سال، دوسال‌ونیم خواهد بود.
نمایندگان به تعویق یک‌ساله انتخابات نه گفتند به 6 ماهه آری
بعد از برگزاری انتخابات مجلس در اسفند 1402، حادثه پرواز اردیبهشت باعث شد کشور در آستانه انتخاباتی زودهنگام قرار گیرد، برگزاری این انتخابات چالش‌هایی را به وجود آورد، ازجمله اینکه در کمتر از دوسال، انتخاباتی تازه در کشور برگزار می‌شد و نکته مهم‌تر آنکه تقویم انتخاباتی و قانون انتخاباتی را که می‌بایست بر آن اساس انتخابات شورای‌شهر و ریاست‌جمهوری همزمان برگزار می‌شد به هم زد و این یعنی خرداد 1404 انتخابات شورای‌شهر به‌تنهایی و بدون انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار می‌شد. در این مدت پیشنهاد‌های متفاوتی برای جبران برهم خوردن تقویم انتخاباتی مطرح شد.
هفت‌ساله شدن شورای‌شهر فعلی به‌منظور برگزاری انتخابات شوراها همزمان با ریاست‌جمهوری ازجمله این پیشنهادها بود که به مجلس نرسید. اما در آخرین مورد و در جریان بررسی طرح اصلاحی قانون انتخابات شورای‌شهر، علیرضا سلیمی، عضو هیئت‌رئیسه مجلس پیشنهاد تعویق یک‌ساله انتخابات شورای‌شهر را در مجلس مطرح کرد. استدلال او این بود از آنجا که برگزاری انتخابات در موعد مقرر برخلاف بند 18 سیاست‌های کلی ابلاغی مقام‌معظم‌رهبری (برگزاری انتخابات در هر دوسال) بود، بهتر است انتخابات با یک‌سال تعویق برگزار شود. از طرفی با توجه به اینکه انتخابات میان‌دوره‌ای 4 حوزه انتخابیه مجلس همزمان با این انتخابات برگزار می‌شود و برمبنای قانون نمایندگان باید 6 ماه قبل از ثبت‌نام استعفا دهند، عملاً فرصتی برای استعفا ندارند و حوزه انتخابیه خالی از نماینده می‌ماند.
نکته دیگر آنکه در این مدت کوتاه و با توجه به زمان‌بر بودن رفت‌وبرگشت طرح اصلاحی میان شورا و مجلس، احتمال اجرایی شدن آن وجود ندارد، بهتر است انتخابات یک‌سال تعویق بیفتد. این پیشنهاد روز گذشته در جلسه صحن به رأی گذاشته شد، اما نمایندگان مجلس با 124 رأی با آن مخالفت کردند. بعد از مخالفت نمایندگان با این پیشنهاد، مالک شریعتی پیشنهادی برای تعویق 6 ماهه انتخابات به جای یک‌سال را مطرح کرد.
شریعتی در توضیح این پیشنهاد گفت: «تأخیری 6 ماهه در انتخابات صورت خواهد گرفت که فرصت برگزاری انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس فراهم شود، براین اساس وزارت کشور باید به نحوی برنامه‌ریزی کند که انتخابات با تأخیری 6 ماهه برگزار شود.» نمایندگان برخلاف پیشنهاد قبلی با 136 رأی با این پیشنهاد موافقت کردند. برمبنای این اصلاح تازه، عمر دوره ششم شورای‌شهر که قرار بود مردادماه 1404 تمام شود، 23 دی‌ماه 1404 تمام می‌شود و دوره هفتم شورای‌شهر از 24 دی‌ماه 1404 شروع خواهد شد و دهیاران و شهرداران هم تا این تاریخ در سمت خود باقی می‌مانند. در تبصره 2 این ماده اصلاحی هم آمده، ماده 22 قانون انتخابات ریاست‌جمهوری (همزمانی برگزاری انتخابات ریاست و شورای‌شهر) هم با اصلاحات و الحاقات بعدی نسخ می‌شود.
دردسرهای تعویق 6 ماهه انتخابات شورای‌شهر
مهدی چمران، رئیس شورای‌شهر تهران بعد از تصویب این تعویق 6 ماهه این‌طور به آن واکنش نشان داد: «اصل بحث ما این بود که انتخابات را دوسال به دوسال برگزار کنند تا انتخابات با هم برگزار شود. این تصمیم درست نیست و باید مجدد بررسی شود. عدم مشورت با شوراها این مشکل و آسیب‌ها را وارد می‌کند.» احمد نادری، عضو هیئت‌رئیسه مجلس هم بعد از رأی مثبت نمایندگان به این پیشنهاد، گفت: «برای ما مطلوب بود که تعویق یک‌ساله در انتخابات رخ دهد، اما تعویق مدت انتخابات به 6 ماه، رأی صحن علنی بود.» به‌نظر می‌رسد تصویب این پیشنهاد، مخالفانی جدی دارد.
فارغ از موافقت‌ها و مخالفت‌ها با تصمیم تازه بهارستانی‌ها، اما تعویق 6 ماهه انتخابات شورای‌شهر، چند مشکل اساسی دارد؛ نکته اول آنکه تعویق 6 ماهه برگزاری انتخابات شورای‌شهر که همراه آن انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس برگزار می‌شود، بیشترین و شاید تنها نفع را برای انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس دارد؛ چرا که برمبنای قانون، داوطلبان می‌بایست 6 ماه قبل از نام‌نویسی استعفا دهند و در صورت برگزاری انتخابات در خرداد امکان استعفا وجود ندارد. این تعویق 6 ماهه اما زمانی برای استعفای آن‌ها فراهم می‌کند، موضوعی که مالک شریعتی نیز در پیشنهاد خود به آن اشاره کرد. این تعویق اما نقص قانونی در زمان برگزاری انتخابات را حل نمی‌کند. برمبنای ماده 18 سیاست‌های کلی ابلاغی رهبر انقلاب می‌بایست هر دوسال یک‌بار در کشور انتخابات برگزار شود. یکی از علل اصلی مطرح کردن پیشنهاد تعویق یک‌ساله انتخابات نیز حل شدن این نقص قانونی بود.
یکی دیگر از عللی که تعویق یک‌ساله انتخابات را مطرح می‌کرد این بود که طرح اصلاحی مجلس، به انتخابات این دوره برسد. حالا با تعویق 6 ماهه برگزاری انتخابات، احتمال اینکه طرح اصلاحی به این دوره انتخابات برسد، محل تردید است. علت دیگری که پیشنهاد تعویق یک‌ساله انتخابات شورای‌شهر مطرح می‌کرد، این بود از آنجا که انتخابات باید از فرایند نام‌نویسی تا رأی‌گیری، تمام‌الکترونیک برگزار شود و دولت آمادگی برگزاری آن را ندارد، تعویق به نفع دولت نیز خواهد بود تا در این مدت زیرساخت‌ها را فراهم کند. حالا مشخص نیست تعویق 6 ماهه فرصت کافی را در اختیار دولت قرار می‌دهد که زیرساخت‌های لازم برای برگزاری انتخابات را فراهم کند یا خیر. با فرض تأیید تعویق 6 ماهه انتخابات توسط شورای نگهبان، تغییر تاریخ برگزاری انتخابات تنها به نفع انتخابات میان‌دوره‌ای خواهد بود و مشکلاتی که برگزاری انتخابات شورای‌شهر در خردادماه به وجود خواهد آورد، همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند و با این فرض به تعویق نیفتادن انتخابات شورای‌شهر و برگزاری آن در موعد مقرر گزینه بهتری خواهد بود.
عمر شورای هفتم نصف می‌شود؟
تعویق 6 ماهه در برگزاری انتخابات شورای‌شهر، نه‌تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه مشکلات تازه‌ای را هم برای شوراهای شهر و روستا به‌وجود می‌آورد. درصورت برگزاری انتخابات در دی‌ماه 1404 و شروع دوره هفتم شورای‌شهر، انتخابات بعدی شورای‌شهر در خرداد 1407 برگزار می‌شود. این تعویق عمر شورای‌شهر هفتم را که برمبنای تصمیم نمایندگان سه‌ساله شده بود را به دوسال‌ونیم کاهش خواهد داد. نصف شدن عمر شورای‌شهر هفتم در وهله اول امکان انجام اقدامات بلندمدت و توسعه‌ای را از شهردار منتخب و شورای‌شهر سلب می‌کند.
این امر باعث می‌شود داوطلبان انگیزه‌ای برای نام‌نویسی در انتخابات شورای‌شهر نداشته باشند. ایراد دیگری که این تعویق 6 ماهه متوجه شورای‌شهر می‌کند، این است که برمبنای ماده 67 قانون شهرداری، شهردار باید تا پایان دی‌ماه هرسال، بودجه را به شورا ارائه دهد و شورا هم می‌بایست تا اسفند آن را تأیید کند. به تعویق انداختن برگزاری انتخابات تا دی‌ماه عملاً مشکلی جدی در فرایند بودجه‌ریزی ایجاد می‌کند و شورای‌شهر درحالی باید بودجه قبلی را تصویب کند که همزمان درگیر تعیین و انتخاب شهردار جدید است. تعویق 6 ماهه انتخابات شورای‌شهر با این تفاصیل دردسر‌هایی را پیش روی شورای‌شهر هفتم می‌گذارد و عملاً دوره هفتم شورای‌شهر و روستا را بلاموضوع کرده و مدیریت شهر‌ها را تا خردادماه 1407 با چالش‌های تازه‌ای مواجه می‌کند. البته برای قطعی شدن تعویق 6 ماهه انتخابات شورای‌شهر باید منتظر اعلام نظر شورای نگهبان ماند.