مازندشورا: حسین برزگر ولیک چالی*- پاسداشت روز خبرنگار  هرساله بهانه ای به دست می دهد تا نقش و کارکردهای رسانه و اهالی قلم در بهبود جریان زندگی در عرصه های مختلف باز روایت و بازخوانی شود. پرسشگری و آگاهی بخشی و نقد زمانه و زمامداران بدیهی ترین  رسالت و اصلی ترین ماموریت رسانه ها و خبر نگاران است.در این مجال اندک و مقال کوتاه درصدد تبیین مسایل و مشکلات پیش روی رسانه ها نیستم و مناسب دیدم تا با مروری به انواع حرفه روزنامه نگاری در دوران معاصر این پرسش را درمیان بگذارم که رسانه های مازندران (مکتوب و الکترونیکی)برمدار کدام نوع روزنامه نگاری  حرکت می کنند؟

1-روزنامه نگاری سایبر:این نوع روزنامه نگاری قرارگرفتن در برابر روزنامه نگاری سنتی است که در پی تحولات دنیای دیجیتال رخ داده است و از ویژگی هایی چون عدم محدودیت زمان ومکان،انعطاف پذیری بالا،حذف واسطه ها،استفاده از فرامتن((hypertext‍، بهره گیری از صدا ،موسیقی و ویدئو جهت توضیح بیشتر و بهتربرای مخاطبان.

2-روزنامه نگاری تحقیقی:یکی از ژانرهای جذاب و البته دشوار روزنامه نگاری است که هوش،پشتکار و جسارت زیادی را می طلبدفعالیت های میدانی،جستجوهای کتابخانه ای،واکاوی پرونده های حساس و حرکت درسایه.به عبارتی نوعی روزنامه نگاری افشاگرانه است علیه سوء استفاده ها،فساد،لغزش ها و خطاها که صورت می گیردو این نوع روزنامه نگاری نقطه اوج آزادی مطبوعات و رسانه ها است.

3-روزنامه نگاری علمی:پرداختن به نهادها ،پیامدها و فرایندهای علمی ، فناوری و پزشکی با داشتن آگاهی علمی و با دو  ویژگی ربط ارزشی و حکم ارزشی در تبیین جهان علم متاثر از آموزه های جامعه شناسی علم

4-.روزنامه نگاری حامی یا مدافعه گر:با پذیرش دیدگاههای سیاسی جریان حاکم  یا تقویت دیدگاههای سیاسی نخبگی با رویکرد حمایتی  عینی که نشانگاه انتقاد ات به سمت راهبردها و تاکتیک هاست نه انگیزه های بنیادین.

5-روزنامه نگاری مردم نگارانه : توجه و بررسی بستر و زمینه فرهنگی موضوعات و پرداختن به رویدادهای انسانی  و به عبارتی  ورود به حوزه مردم شناسی ارتباطات.

6-روزنامه نگاری زیست محیطی: طبیعت نویسی و پرداختن به دنیای  ناانسانی درک کلی از ملاحظات زیست محیطی که همه انسانها ضرورتا در حال تعامل با آن هستند

7-روزنامه نگاری  توسعه: نقش روشنفکران حرفه ای و تشویق کنش اجتماعی  وتقویت و وتوسعه دموکراتیک و مبتنی بر رفع نیازهای اساسی مردم،تقویت مردم در بیان ارتباط،مدیریت توسعه،بهبود فقر و نابرابری در این رویکرد مورد تاکید است.

8-روزنامه نگاری شهروندی: یک شهروند به عنوان عضوی از اجتماعات ،فعالین و طرفداران رسانه ها می نویسد و گزارش می دهد.روزنامه نگاری سیاسی و فرهنگی دو نوع اصلی روزنامه نگاری شهروندی است.وجود نرم افزارهای رسانه ای این امکان را فراهم کرده است هر شهروند آنچه اتفاق می افتد را به سریع ترین شیوه و با آسان ترین راه منتقل کند.

9-روزنامه نگاری صلح: جهان عاری از خشونت یک هدف  مشترک ناب بشری است که تحقق آن نیاز به قرارداد اجتماعی مشترک و افق مشترک است. برای اندیشیدن به چنین دنیایی باید به چهار نکته کلیدی توجه کرد:تردید،کشف،تشخیص و تقاضا. این رویکرد در نقطه مقابل  جنگ و خشونت قرار دارد  و کمی اوضاع را برای مردم و مخاطبان آرام تر و صلح آمیز تر می کند.

10-روزنامه نگاری زرد:تیترهای درشت ،توجه به جنبه های تفریحی و تفننی،فقدان ارزش خبری،اخبار و رویداهای پیرامونی،روابط خصوصی افراد معروف،سطحی نگری و عامه پسندی،عوام گرایانه،و جلب توجه خوانندگان به هر بهانه ای.

با دسته بندی روزنامه نگاری به ده نوع غالب در عرصه اطلاع رسانی  باید پرسید در مازندران کدام نوع آن برجسته و چشمگیر تر است پرسشی است که اهالی رسانه و مخاطبین با بررسی و واکاوی میدانی و جستجو در فضاها می توانند به پاسخ آن برسند.با این حال در هفته ای که بناست روز خبرنگار گرامی داشته شود و از اصحاب رسانه تجلیل به صورت آیین هرساله انجام گیرد توجه به اخلاق روزنامه نگاری ضروری است. اخلاق روزنامه نگاری و فعالیت در عرصه خبر ورسانه برمبنای صداقت ، بیطرفی و توجه به منافع جمعی شکل گیرد و راهکارهایی چون در خدمت بودن مخاطب ،کشف حقیقت، دور بودن از وسوسه هدایای مادی و منزلتی ،عدم بهره گیری از موقعیت خود برای دریافت امتیاز، نفریفتن افراد و اشخاص، آشکار سازی هویت خود، نساختن اطلاعات و جعل اطلاعات ، محفوظ ماندن اطلاعات دهنده ،تصحیح اشتباهات ،محترم شمردن حریم زندگی خصوصی ،وفاداری به مخاطب، استقلال از منابع کسب خبر ، تایید صحت خبر، جلوه دادن خبر متناسب با اهمیت بطور قطع و یقین می تواند به عنوان راهکارهایی برای کسب اخلاق روزنامه نگاری سودمند باشد.

* روزنامه نگار و مدرس دانشگاه