مازندشورا: اشاره: دکتر مجید قربانی مولف کتب دانشگاهی و مدرس دانشگاه با 14 سال سابقه تدریس که عضویت در اتاق فکر دانشگاه‌ها و برخی از مجامع علمی دیگر را در کارنامه خود دارد. این محقق و پژوهشگر در حوزه‌های اجتماعی و شهری هر سه مقطع تحصیلی یعنی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری خود را در گرایش آنالیز گذرانده و با مدل‌سازی و تطبیق دانش ریاضی در مدیریت شهری با ارائه طرح "ساری 1400" اقدام به تشریح چشم انداز توسعه ساری نموده است که در این باره با ایشان به گفت‌وگو نشستیم:
مجید قربانی، در گفتگو با موثق درباره نقش نخبگان در توسعه جوامع، اظهار کرد: در همه جای دنیا از جمله کشور ما بنا بر این است که از نخبگان و تحصیلکرده‌ها یا از افراد باتجربه برای مدیریت در حوزه‌ها و موضوعات مختلف استفاده می‌کنند.
نقش اتاق فکر در بهینه‌سازی فرایند‌های سازمان
وی افزود: بنده اعتقادم بر این است که نقش اتاق‌های فکر در بهینه‌سازی فرایند‌های سازمان‌های مختلف بسیار پر رنگ است و استفاده از نخبگان شهر در حوزه‌های مختلف بسیار تاثیرگذار و کمک کننده است به ویژه در حوزه مدیریت شهری که فعالیت‌ها و تاثیرات آن برای مردم قابل مشاهده است. برای نمونه فرض کنیم شما در حوزه کشاورزی می‌خواهید چالش‌های موجود در سازمان را به نحو شایسته حل کنید. برای اینکار بهترین راه، تشکیل کارگروه با حضور کارشناسان، متخصصین امر و کشاورزان باتجربه و خوش‌فکر است چون در این صورت پشتوانه‌های محکمی برای تصمیم‌گیری‌های درست وجود دارد.
امکان استفاده بیشتر از ظرفیت نخبگان
این محقق و پژوهشگر حوزه مطالعات شهری تصریح کرد: در کشور ما با استفاده از همین ظرفیت‌ها اقدامات خوب و شایسته‌ای صورت گرفت و علاوه بر اندیشکده‌ها، سازمان ملی نخبگان نیز راه‌اندازی شد و اطلاعات جامعی از نخبگان بدست آمد. بنده اعتقادم بر این است در سال‌های اخیر بیشتر از گذشته از ظرفیت نخبگان در عرصه مدیریتی کشور استفاده می‌شود و به این موضوع توجه بیشتری می‌شود.
قربانی، با بیان اینکه اگر جوامع به نخبگان توجه نکنند با سرخوردگی و مهاجرت آن‌ها روبرو می‌شوند، ادامه داد: در استان‌هایی مثل مازندران یا در شهرستان‌هایی چون ساری که با ظرفیت‌های فراوان مواجه هستیم متاسفانه به این قشر توجه لازم نشده که یکی از عوامل توسعه نیافتن استان می‌تواند همین موضوع باشد. البته در حال حاضر اقداماتی در حال انجام است ولی این میزان کافی نیست.
چشم‌انداز ساری 1400
وی، درباره طرح "ساری 1400" بیان کرد: اعتقادم بر این است که برای هر فرایندی باید چشم‌اندازی تعریف شود. برای شهرستانی مثل ساری که مرکز استان است و با چندین سال سابقه تاریخی یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین شهرهای جنوب دریای خزر هست و منابع بسیار انرژی و منابع طبیعی (دریا، جنگل، کوه و دشت) در اختیار دارد، ضمن اینکه در حوزه حمل‌ونقل جاده‌‌ای، ترانزیت خوبی دارد، اتصال راه‌آهن سراسری دارد و... که اگر همه این‌ها را در کنار هم قرار دهیم، می‌توانیم چشم‌انداز خوبی را برای شهر ساری در نظر بگیریم.
قدم اول؛ شناسایی چالش‌ها و فرصت‌ها
این مدرس دانشگاه، در پاسخ به این سوال مبنی براینکه آیا راه‌اندازی و طراحی چشم‌انداز "ساری 1400" لازم است؟ گفت: بله، تمام فرایند‌ها و منابع شهر برای استفاده بهینه نیاز به جهت مناسب دارند. بنده فکر می‌کنم که اقدامات بسیار زیادی باید انجام شود. اگر بخواهیم شهرستان ساری را در 3 وضعیت (موجود، مطلوب و ممکن ) بررسی کنیم تا بدانیم در وضعیت موجود چقدر چالش داریم و چقدر برای رفع آن‌ها به برنامه و تلاش نیاز داریم، نیاز به یک چشم‌انداز دقیق و کارشناسانه داریم تا با توجه به امکاناتی که در اختیار داریم به وضعیت مطلوب نزدیک شویم یعنی همه این موارد با یک نقشه از پیش طراحی شده قابل دسترس است.
تدوین چشم‌انداز 4 ساله برای ساری
قربانی، افزود: پیشنهادم این است که یک چشم‌انداز 4 ساله برای تعیین راهکارهای شهری و ملی برای ساری طراحی شود چون به زودی وارد قرن 15 می‌شویم مطمئنا انتظارات جامعه نیز بالاتر می‌رود. بنابراین نیاز است وضعیت موجود شهر را در محورهای مختلف بررسی و با توجه به اهداف و امکاناتی که در اختیار داریم برنامه‌ریزی کنیم.
وی، تصریح کرد: دیدگاه بنده براین است که برای توسعه ساری 200 آیتم در اختیار داریم که ضروری است این آیتم‌ها را به کارگروه‌های تخصصی ارجاع دهیم و پیشنهادات مربوطه را دریافت کنیم تا با توجه به منابع و امکانات و اولویت‌ها، نتایج را به دستگاه‌های اجرایی ارسال نماییم و اقدامات اساسی با مشارکت نخبگان و اقشار مختلف مردم صورت بگیرد.
توسعه متوازن و پایدار ساری
این فعال حوزه شهری، توسعه متوازن و پایدار ساری را یکی از دغدغه‌های اصلی مسئولان و مردم شهر دانست و گفت: این به این معنا است که ما بنا داریم ساری به زودی به یک شهر متوازن تبدیل شود بنابراین نیاز است به منابع مختلف، حریم‌های شهری و حوزه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی و... توجه کنیم.
قربانی، ادامه داد: اعتقادم براین است که یک برنامه جامع در این رابطه برای سال 1400 طراحی شود چون وقتی نظام جامع در اختیار باشد باید‌ها و نبایدها و مسیرها مشخص است و آسان‌تر می‌توان مسیرها را پیمود.
توسعه نیمه پایدار ساری
وی، با بیان اینکه در حال حاضر ساری از توسعه نیمه پایدار برخوردار است، افزود: زیرساخت‌های توسعه‌ی شهری در آیتم‌های مانند معابر شهری با توجه به میزان بارندگی فراوان، بر اساس نیاز و کارشناسانه طراحی نشده است که انتظار می‌رود قبل از وقوع معضلات، تدابیر لازم پیش‌بینی و برنامه‌ریزی شود.
امکانات ورزشی ساری پاسخگوی قهرمانان شهر نیست
این فعال اجتماعی، با اشاره به کمبودهای ورزشی شهرستان، اظهار کرد: آیا با وجود این همه قهرمانان ورزشی امکانات لازم برای آن‌ها فراهم است؟ آیا ورزشگاه‌ها، سالن‌ها و باشگاه‌های ما مطابق با تقاضا هستند؟ آیا سند راهبردی برای توسعه ورزش ساری داریم؟ اصلا قرار است ورزش شهرستان به کجا برسد و چه اهدافی دارد؟ بنده احساس می‌کنم در این حوزه یا اساسا برنامه جامع وجود ندارد یا اگر وجود دارد موانع آن (برای جذب سرمایه‌گذار و...) به حدی است که برنامه‌های موجود محقق نمی‌شود.
رقیب اصلی ساری، خود ساری است
قربانی، تصریح کرد: به نظر من رقیب اصلی ساری، خود ساری است یعنی آنچه که مانع توسعه شهر می‌شود خود درون شهر اعم از مردم، مسئولان و افراد تاثیرگذار است که نتوانستیم از داشته‌های خود استفاده بهینه کنیم و برندهایی را به نام ساری معرفی کنیم. مثلا وقتی صحبت از اصفهان می‌شود، ذهن همه به سمت 33 پل و گز می‌رود که برند آن شهر محسوب می‌شودم معمولا هر مسافری از آن رد می‌شود قطعا از آن برندها خرید می‌کند و به عنوان سوغات می برد. سوال بنده این است شهرستان ساری چه برندی دارد که معرف این شهر به سایر نقاط کشور باشد؟ فرض کنیم در ساری نارنگی، گردو، بهارنارنج یا هرچیز که پرتولید است را به عنوان برند درنظر بگیریم آیا همین کافیست؟
ساری نیاز به بِرَندسازی دارد
وی، افزود: برند سازی مراحلی دارد که نیاز است به آن‌ها توجه شود مثلا در سال اول به گردشگران و مسافران مقداری نارنگی، گردو یا هرچیزی که مدنظر هست در بسته‌‌های کوچک، هدیه شود. در سال دوم اسم بعضی از مغازه‌ها و فروشگاه‌ها را به نام آن محصولات مربوط تغییر دهیم که نام آن‌ها در ذهن مسافران نقش بندد و در سال‌های بعد همه مسافران با آن برندها آشنا می‌شوند و اتفاقات خوشایند موردنظر رخ می‌دهد؟
این فعال حوزه شهری، اضافه کرد: برند سازی در سال‌های اول نیاز به هزینه است اما در سال‌های بعد درآمدزا و اشتغال‌ساز می‌شود. ساری نیاز به برند دارد و این اگر انجام شود مطمئن باشید میزان مهاجرت‌ها کاهش می‌یابد چون برندسازی نیاز به نیروی انسانی، تولید و تلاش دارد و تولید نیاز به کارگاه، مغازه، کارخانه، باغ و ... دارد و همه این‌ها یعنی تولید شغل و با داشتن درآمد کافی و شغل مناسب طبیعتا مهاجرت‌ها کاهش می‌یابد.
اقتصاد مقاومتی به مفهوم ریاضت نیست
قربانی، با اشاره به شعار سال 95 (اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل)، گفت: اقتصاد مقاومتی به مفهوم ریاضت کشیدن نیست، اقتصاد پویاست و شاخص‌های آن بارها توسط رهبر معظم انقلاب، مسئولان و کارشناسان مربوطه اعلام شده است که همان توجه و تکیه بر تولیدات داخلی، استفاده از دانش بومی، اقتصاد دانش‌بنیان و ... هست. آیا ما در حوزه اقتصاد مقاومتی مطابق با شاخص‌ها طرحی ارائه کردیم؟ وی، به ظرفیت‌های مغفول شهرستان ساری، اشاره کرد و گفت: طراحی شهر ما به گونه‌ای است که مسافران بدون آنکه به جاذبه‌های آن توجه کنند از شهر خارج می‌شوند و در شهرهای دیگر ساکن می‌شوند.
طراحی نظام جامع برای ایام پرتردد
این فعال حوزه شهری، افزود: با توجه به موقعیت اقلیمی و استراتژیک شهرستان ساری، امکان بهره‌برداری از خیل عظیم مسافر وجود دارد. اول اینکه یک نظام جامع برای ایام پرتردد در شهرستان طراحی کنیم که در آن آیتم‌های فرهنگی و اقتصادی هم لحاظ شده باشد تا مسافران را جذب کند و آن‌ها را در شهر نگه دارد و موجب درآمدزایی مردم شود.
قربانی، با بیان اینکه شهرهای گردشگری باید برای مسافران آیتم‌های تحریک‌کننده و تشویق‌کننده داشته باشند، تصریح کرد: انصافا از میدان خزر تا دریا چند تا تفرجگاه داریم؟ من فکر می‌کنم تعداد دانشگاه‌های ما در این مسیر از تعداد تفرجگاه‌های ما بیشتر است! به نظر من مسافران با دیدن خیل عظیم دانشجویان در مسیر، به یاد شب امتحان می‌افتد! اما در برخی از شهرهای ساحلی دنیا مثل ملبورن (گاردن‌سیتی: باغ‌شهر) دارند در حالی که مردم ملبورن در ابتدا مخالف ورود گردشگر و افراد غریبه به شهر بودند برای آگاه سازی مردم، تیم‌های مختلف روی این موضوع کار کردند و نوید ایجاد اشتغال پایدار و اقتصاد پویا دادند و در همین راستا دهکده‌های ساحلی را ایجاد کردند.
از سواحل استفاده مناسب نمی‌شود
این فعال اجتماعی، با طرح این سوال که ما از سواحل خود چه استفاده‌هایی می‌کنیم؟ گفت: حتی ما این توان را داریم که از لحاظ فرهنگی هم روی مسافران تاثیر بگذاریم. می توانیم از ارتفاعات شهر برای جذب گردشگر استفاده کنیم. در حالی که بسیاری از مسافران با ارتفاعات دیدنی شهر ما آشنایی ندارند. اول اینکه اطلاع‌رسانی نمی‌شود، دوم اینکه خود برنامه‌ای برای آن‌ها نداریم! یا وقتی ما جنگلی مثل شهید زارع را بعنوان جاذبه دیدنی معرفی می‌کنیم باید خدمات مورد نیاز آن را هم فراهم کنیم نه اینکه حتی از ارائه سرویس بهداشتی مناسب ناتوان باشیم!
لزوم تولید صنایع مرتبط با کشاورزی
وی، درباره معضلات حوزه کشاورزی، بیان کرد: در حوزه کشاورزی می‌توانیم صنایع مرتبط با کشاورزی را ایجاد کنیم نه اینکه مانند سال‌های اخیر، کشاورزان سر زمین‌های خود مشغول کار هستند و به زحمت فرزندان خود را راهی دانشگاه می‌کنند و مثلا در رشته‌ای مرتبط با کشاورزی تحصیل می‌کند اما برای کار و تولید آن لوازم مجبور هستند. به استان‌های دیگر بروند یعنی ما با دست خود تحصیلکرده‌های خود را به استان‌های دیگر می‌فرستیم و لوازم کشاورزی مورد نیاز خود را که فرزندان ما ساخته‌اند از استان‌های دیگر می‌خریم. آیا این آسیبی برای استان نیست؟
قربانی، در پایان گفت: اگر برای توسعه ساری، به نخبگان و اتاق‌های فکر توجه و تکیه شود، می‌توان اقدامات مناسبی (نه در دو سه سال بلکه در زمانی طولانی‌تر) انجام داد که نیاز به تلاش و پشتکار است.
این مطلب در شماره چهارم هفته نامه موثق (17 مرداد 95) منتشر شده است
