اختصاصی مازندشورا: حسین نادری*- درآستانه روز پزشک ضمن تبریک این روز به جامعه سلامت این فرصت را مغتنم شمرده علاوه‌بر برسی مسائل و معضلات مرتبط با سلامت شهروندان با تاکید بر ضرورت حضور موثر پزشکان در عرصه مدیریت فراتر از طرح مسائل کلیشه‌ای انتظارات خود را از دو عنصر مهم در سلامت شهروندان یعنی جامعه سلامت و مدیران طرح می‌نماییم.
مدیریت بیمارگونه، نیازمند درمان
بی‌شک در کنار همه مسائلی که امید به زندگی شهروندان را کاهش می‌دهد و در کنار همه بیماری‌ها، معضلات اجتماعی و کمبود خدمات رفاهی، معضل مدیریت بیمارگونه مهمترین مسئله‌ای است که خود نیازمند درمان است.
مدیریتی که تنها با شایسته سالاری، بهره‌مندی از دانش تخصصی، استفاده از نظر نخبگان و کارشناسان، تفکیک شدن از جریانان سیاسی و سیاست زدگی و ... می‌توان امیدی به درمان آن داشت.
مدیریت درمان شده، برای درمان بیماری‌ها و سایر مسائلی که سلامت شهروندان را تهدید می‌کند بی‌تفاوت نخواهد بود. همچنین مدیریت درمان شده ابتدا برای بیماری شهروندان برنامه ریزی نخواهد کرد بلکه برای سلامت و طول عمر آنان برنامه خواهد داشت. لذا تبدیل شهرداری از یک نهاد خدماتی به یک نهاد اجتماعی می‌تواند آغازی برای درمان مدیریت بیمار و ارتقا سلامت و امید به زندگی شهروندان باشد. تا مسئولین به جای مدیریت بیماری شهروندان، برای سلامت و طول عمر و امید به زندگی آنان تلاش نمایند و به جای احداث بیمارستان‌های جدید فضاهای سبز و ورزشی جدید احداث نمایند و الگوی تغذیه شهروندان را اصلاح نمایند.
توجه به آسیب‌های اجتماعی
همچنین توجه به آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد و اعمال راهکارهایی برای کاهش این آسیب‌ها از جمله اقداماتی است که باید در حوزه سلامت شهری با جدیت پیگیری شود و نیز برنامه‌ریزی دقیق، اطلاع رسانی به شغل‌های پر خطر از قبیل دامداران، کارگران، کشتارگاه‌ها، دامپزشکان و ... در کنار همکاری نزدیک ادارت دامپزشکی، بهداشت و ... می‌تواند سلامت شهروندان را تضمین نماید.
نظارت و صنعتی نمودن کشتارگاه‌ها و بهداشتی نمودن پروش دام و طیور و نیز آبزیان و احداث مکان‌های مناسب یرای عرضه این محصولات نه تنها در ارتقا سطح بهداشت و سلامت شهروندان بی‌تاثیر نخواهد بود بلکه از وظایف مهم و اساسی مدیران شهری نیز می‌باشد.
الگوگیری از پروژه جهانی شهر سالم
لذا با استفاده از الگوی پروژه جهانی «شهر سالم» و با بکارگیری دو اصل همکاری‌های بین بخشی و مشارکت‌های مردمی و نیز با همراهی کلیه شهروندان در مقیاس کوچک محله در امور مربوط به سلامت می‌توان نوید بخش توسعه پایدار برای شهر بود. چراکه تحقق توسعه پایدار در راستای رفاه اجتماعی، ارتقای سلامت، افزایش امید به زندگی سالم و مولد، امنیت اجتماعی، بهبود محیط فیزیکی، اقتصادی و اجتماعی در شهر و تحقق شهر سالم با شهروند سالم نیازمند همکاری دستگاه‌های مختلف و حمایت مردم می‌باشد.
شناسایی و جذب سلامت یاران، کمک به تشکیل کانون‌های محله‌ای، تشکیل شورای سلامت محله می‌تواند اقدامات عملی در مشارکت مردم و تشکل‌های مردم نهاد در امر سلامت شهروندان باشد.
چراکه توسعه شهری صرفاً در ساخت و ساز و مبلمان شهری خلاصه نمی‌شود پیشرفت و توسعه در برگیرنده مؤلفه‌های گوناگونی است و شاخص‌های متعددی دارد که عمران شهری تنها یکی از این شاخص‌ها است و سایر مؤلفه‌ها را باید در بخشهای اجتماعی، فرهنگی، خدماتی، ورزشی، هنری و بهداشت و سلامت جستجو کرد.
همچنین طراحی هوشمندانه و صحیح فضاهای شهری، اعم از فضاهای ورزشی، فضای سبز، پیاده‌روها، و نیز ساماندهی مناسب وسایل نقلیه عمومی و فروشگاه‌های عرضه میوه و سبزیجات تازه و سالم و حمایت جدی از کارهای پژوهشی و مطالعات و بهره‌مند شدن از پایان نامه‌ها در حوزه سلامت و بهداشت درکنار مشورت با متخصصان و صاحب‌نظران در این حوزه می‌توانیم گام‌های بزرگ و درستی را برای تحقق سلامت شهری و ایجاد زندگی سالم برای شهروندان برداریم.
ذکر این نکته نیز ضروری می‌نماید که باتوجه به حرکت سنی جامعه به سمت پیر شدن راه اندازی خانه‌های سلامت در محله‌ها و تشکل کانون‌های سالمندان برای توجه به سالمندان امروز و آینده باید از دیگر برنامه‌های مدیران شهری در حوزه سلامت باشد. لذا شهر سالم شهری است که وضعیت اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی آن رو به رشد باشد و عموم شهروندان از نظر سلامتی در وضعیت مطلوبی قرار داشته باشند.
از همین فرصت استفاده نموده به عنوان یک شهروند در راستای حمایت از جامعه سلامت از دانشگاه علوم پزشکی خواسته‌های خود را نیز مطرح می‌نماییم. دانشگاه علوم پزشکی مازندران با 7 معاونت آن می‌توانند نقش بی‌بدیلی در بهبود سلامت جامعه و رفع مسائل صنفی جامعه سلامت داشته باشد:
معاونت آموزشی
اگرچه فراهم آوردن امکانات و شرایط لازم برای آموزش نظری و عملی دانشجویان رشته‌ها و رده‌های مختلف علوم پزشکی به گونه‌ای که در عرصه علوم نظری از توان علمی و پژوهشی متناسب با رشته و دوره خود برخوردار بوده و در عرصه عمل بتواند خدمات مورد انتظار را به نحو احسن ارائه نماید از وظایف ذاتی این معاونت است اما بازنگری و متناسب ساختن تعداد دانشجویان با شرایط و امکانات دانشگاه و نیازهای منطقه‌ای و ملی، جلوگیری از هدر رفتن منابع با تجمیع دانشکده‌ها در پردیس دانشگاه، ارتقا سطح آموزش‌های نظری و فراهم آوردن امکانات و شرایط لازم برای تاسیس رشته‌های تخصصی علوم پایه و بالینی با نظر به نیازهای منطقه‌ای و ملی نیز انتظار می‌رود.
معاونت پژوهشی
فراهم آوردن شرایط مطلوب و بستر لازم برای اعضای هیئت علمی، دانشجویان و سایر محققان شاغل در دانشگاه برای مشارکت فعال آنها در فعالیت‌های تحقیقاتی در حیطه علوم پزشکی به منظور کمک به گسترش دانش بشری و حل علمی معضلات بهداشتی و درمانی منطقه‌ای و ملی انتظار کلی از این معاونت است به شکل جزئی‌تر می‌توان گفت ارتقا کمی و کیفی طرح‌های پژوهشی، تلاش برای تحقق رویکرد تحقیقات مشتری مدار، افزایش توانمندی‌های پژوهشی اعضای هیئت علمی با برگزاری مرتب دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی از جمله مواردی است که می‌تواند به همت معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی به شکل غیر مستقیم در سلامت شهروندان موثر باشد.
معاونت درمان
تلاش در جهت ارتقا کمی و کیفی خدمات درمانی در سطوح مختلف (درمانی و آموزشی) در جهت رضایتمندی و تکریم بیمار و ارباب رجوع مهمترین محور ذاتی این معاونت است. اما نگاه ویژه به اورژانس به عنوان پیشانی خدمات درمانی در بیمارستان‌ها با عنایت به چالش‌های ذاتی حالت‌های اورژانس، بازنگری ویژه طرح پزشک خانواده با توجه به پایلوت بودن استان و اصلاح آن با نظر وزارت مربوطه، نظارت دقیق و تعامل با بخش خصوصی به عنوان بازوی مکمل بخش دولتی در راستای حق انتخاب بیماران همچنین تلاش برای کاهش تلفات ناشی از حوادث جاده‌ای و غرق شدگی با توجه به بالا بودن میزان تلفات با همکاری سازمان‌های مرتبط و نیز بازنگری و ارتقاء امکانات و تجهیزات بیمارستان‌ها در راستای ارتقاء کیفی و کمی، مطالعه راهکارهای فعال کردن بیمارستان‌های خاص در راستای توریست درمانی و مطالعه برای ایجاد اورژانس دریائی از جمله اقداماتی است که این معاونت می‌تواند در برنامه‌های خود داشته باشد.
معاونت پشتیبانی
ایجاد بستر مناسب در جهت حصول اهداف بهداشتی و درمانی و آموزشی و پژوهشی با تعیین منابع مالی، توزیع عادلانه امکانات، کاهش هزینه‌ها، جذب و توانمند سازی پرسنل مورد نیاز و تهیه و ارتقا واحد های پشتیبانی و لجستیکی از جمله ماموریت‌های این معاونت می‌باشد اما صرفه جوئی و سیاست انقباضی در مصرف بودجه بدون ایجاد خدشه در کیفیت خدمات، ساماندهی بخشهای درآمد زا و از بین بردن زمینه‌های فساد مالی، انضباط مالی در تمام سطوح دانشگاه، تعامل با بیمه‌ها در جهت تعیین منابع مالی و کاهش طلب پرسنل، برنامه‌ریزی در جهت جذب نیروی انسانی مورد نیاز با توجه به سیاست‌های وزارتخانه و لحاظ کردن نیاز منطقه و پرهیز از جذب‌های غیر کارشناسی و سلیقه‌ای و فعال کردن NGOها و انجمن خیرین برای تامین بخشی منابع ملی و انجام خدمات بهداشتی درمانی با نظارت دانشگاه انتظارات به حقی است که از این معاونت وجود دارد.
معاونت بهداشتی
فراهم کردن امکانات و استفاده از تمامی ظرفیت‌های آموزشی و تعامل با نهادهای مختلف در جهت آگاهی عمومی در راستای بهبود شرایط فردی و اجتماعی و محیطی در راستای حفظ و ارتقاء سلامت و آمادگی همه جانبه در جهت پیشگیری و در صورت نیاز درمان عوامل موثر تهدید کننده سلامتی انتظاری است که از این معاونت می‌رود. ضمن آنکه بهبود وضعیت تغذیه جامعه بخصوص جمعیت تحت پوشش و گروه‌های هدف در نظام بهداشتی استان، کاهش معضلات بهداشتی حاشیه نشینی بویژه حاشیه شهرها، توسعه آموزش و پژوهش‌های کاربردی و اثرگذار در بخش بهداشت، ساماندهی و پویاسازی ساختار برنامه ریزی و اجرائی مقابله با حوادث غیر مترقبه در معاونت بهداشتی، تکیه بر مدیریت علمی و فرایندی و پرهیز از مداخله تشکل‌های غیررسمی غیر مرتبط با حوزه سلامت و بهداشت، درگیرکردن و واگذاری جایگاه واقعی به پزشکان، گروه‌های پزشکی، کارشناسان و رده‌های میانی و بویژه بهورزان در ساختار کلی بهداشت و از طرفی کوچک کردن و واگذار نمودن بسته‌های خدماتی حوزه فرایند پشتیبانی به گروه فوق و بخش خصوصی از دیگر موارد مرتبط با این معاونت است.
معاونت دانشجوئی فرهنگی
فراهم سازی امکانات رفاهی و ایجاد فضای فرهنگی مناسب در جهت رشد و تعالی کرامت انسانی و اسلامی اساتید، دانشجویان و کارکنان دانشگاه و فراهم آوردن امکانات رفاهی مناسب برای دانشجویان وظیفه ذاتی این معاونت بوده همچنین تعامل فعال با سایر بخشهای فرهنگی خارج و داخل دانشگاه مخصوصا نماینده ولی فقیه در استان و نهاد رهبری در دانشگاه، ایجاد فضای فرهنگی مناسب به منظور دین ورزی آزادانه دانشجویان، جلوگیری از فضای یاس و ناامیدی در محیط دانشگاه، تعامل با واحدهای صنفی دانشجویان و مشارکت دادن آنها در مسائل مربوط به امور رفاهی دانشجویان مثل خوابگاه‌ها و سلف سرویس، توجه ویژه به خوابگاه‌ها و امور مربوط به آن در جهت سالم سازی و غنای فضای فرهنگی از دیگر مواردی است که این معاونت می‌تواند در آن موثر باشد.
معاونت دارو و غذا
شاید یکی از معاونت‌های مهم که ارتباط بیشتری با سلامت شهروندان دارد معاونت دارو غذا است. انجام نظارت مستمر در جهت اعتماد سازی جامعه در خصوص کیفیت و سلامت مواد غذائی و ارتقا کیفی داروها و رعایت استانداردها با افزایش و تجهیز مراکز و آزمایشگاه‌های تخصصی و فوق تخصصی جهت حصول جایگزینی کالای ایرانی در برابر مشابه خارجی مهمترین شاخصه این معاونت است همچنین تلاش در جهت اصلاح الگوی تغذیه بخصوص کودکان، تلاش مستمر در جهت الگوی مصرف دارو با همکاری رسانه‌ها مخصوصا صدا و سیما، تلاش در جهت کاهش دغدغه بیماران با تهیه و ذخیره مناسب داروها بخصوص بیماران خاص، حمایت از محققان و پژوهشگران در جهت استفاده از منابع غنی گیاهان داروئی در استان در قالب طرح‌های پژوهشی با همکاری معاونت پژوهشی، نظارت مستمر بر امر تهیه و نگهداری و توزیع مواد غذائی و آرایشی و بهداشتی، نظارت بر مصرف سموم کشاورزی و بهینه سازی آن با همکاری معاونت بهداشتی و نهادهای مرتبط با امور کشاورزی از جمله دیگر موارد مورد انتظار از این معاونت می‌باشد.
در نهایت اینکه با تعامل درون سازمانی بهداشت و درمان مازندران و نیز همکاری سایر نهادها با جامعه سلامت و از سویی مشارکت فعال و مسئولانه شهروندان در سلامت فردی و اجتماعی و با اصلاح سیاست‌ها، می‌توان به سلامت جامعه و تک تک شهروندان امیدوار بود.
* فعال اجتماعی
این مطلب در شماره پنجم دو هفته نامه موثق (31 مرداد 95) منتشر شده است
