مازندشورا: به گزارش خبرنگار ایرنا ، یلدا، واژه سریانی به معنای ولادت، زایش و زادروز خورشید(مهر، میترا) است و این آئین در دوره ساسانیان به زبان فارسی راه یافت و به شب نخست زمان و شب پایانی پاییز گفته می شود .
این آئین در فرهنگ و باور ایرانیان باستان به گونه ای بود که تاریکی در آن شکست می خورد ، روشنایی پیروز و خورشیده زاده می شد و روزها رو به بلندی می گذاشت و تابش نور ایزدی فزونی می یافت و به همین خاطر بود که آنان، شب پایانی فصل پاییز و روز نخست زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می خواندند و برای آن جشن بزرگی برپا می کردند.
هرساله با فرا رسیدن مناسبت شب یلد ، آنچه که در اذهان و افکار برخی از ایرانیان تداعی می شود تکرار خاطرات چنین شبی در حقیقت همان قصه ها و افسانه هایی است که امروز تنها کورسویی از این قصه ها روشن است.
با نگاهی به برگزاری برنامه های سنتی این آئین در مناطقی از حوزه غرب مازندران به ویژه در روستاهای بخش تاریخی و کوهستانی کجور نوشهر و یا رامسر دیده می شود که برنامه های چنین مناسبتی اهمیت آن کمتر از دیگر آئین ها مانند نوروز باستان و یا تیرماه سیزده نبوده است.
کارشناسان و صاحب نظران می گویند در چنین شبی هنرمندان با خلق موسیقی های زنده مانند نواختن سرنا ، نی و خواندن امیری و طالبا فضایی توام با شادی و شعف در میان جمعیت انبوه روستائیان این منطقه ایجاد می کردند.
به اعتقاد انان گر چه سنت این شب برای دور هم بودن خانواده هاست اما برخی از سنت های دیرینه این شب به خاطر پیشرفت های تکنولوژی رنگ و بومی جدید به خود گرفته بطوری که فرزندان خانواده های امروزی کمتر تمایل به جمع دارند و بیشتر به دنبال استفاده از تکنولوژی هستند.
پوشیدن لباس های محلی ، پختن غذاهای بومی و سنتی ، قصه گویی مادربزرگ و پدربزرگ ها و نیز گرفتن فال حافظ ، تهیه 40 نوع خوراکی مانند گندم بو داده ، شاهدانه با کشمش و مغز گردو) و تامین میوه‌های پخته نظیر لبو ، شلغم ، انواع کلوچه ، حلوا، آجیل ، میوه از دیگر برنامه های شب چله در این منطقه بوده است.
مدرس رشته جامعه شناسی و مردم شناسی دانشگاه ملاصدرای رامسر گفت : با روی آوردن بیشتر مردم به زندگی شهر نشینی و یا به عبارتی زندگی مدرنیته متاسفانه این آئین به باد فراموشی سپرده شده است.
عیسی خاتمی افزود : با اندکی جستجو و کارهای پژوهشی نمی توان آثاری از آئین های سنتی شب یلدا آنچه که به معنای واقعی در گذشته یعنی بیش از 2 دهه پیش در بسیاری از روستاهای این شهرستان برگزار می شد ، مشاهده کرد.
وی اظهارداشت : هم اکنون به بهانه چنین شبی در بسیاری از مراکز اقامتی و پذیرایی نظیر هتل ها و رستوران های رامسر در قالب پارتی همگانی و اجرای موسیقی های زنده که به نظرم هیچ سنخیتی با آئین های شب یلدا ندارد ، این آئین برگزار می شود.
این مدرس دانشگاه گفت : چنین وضعیتی یک آسیب فرهنگی است چرا که در برگزاری برنامه های شب یلدا آن هم به شیوه نوین به جز کودکان ، نوجوانان و جوانان کمتر افرادی کهنسال دیده می شود ، ضمن آنکه مکان خاصی نیز نمی توان به صورت مستند آثاری از برنامه های این آئین را شاهد بود.
خاتمی با اشاره به برگزاری برنامه های شب یلدا در گذشته در برخی از روستاهای رامسر مانند اشکورات و جنت رودبار افزود : اهالی این روستاها اگرچه شاید در سال های پیش برنامه های این آئین را مانند امیری خوانی پاس می داشتند اما هم اکنون به علت سرمای زیاد به زندگی در شهرها گرایش پیدا کرده اند.
این مدرس دانشگاه گفت : به نظر می رسد نخستین گروهی که با تمسخر به آداب و رسوم آئین های شب یلدا را کنار گذاشتند نسل های مربوط به دهه 40 و 50 بودند و برنامه های فراموش شده این آئین نیز باید ازسوی همین گروه دوباره احیا شود.
شب چله یا یلدا سنتی قبل از هر چیز باعث دیدار بین اعضای خانواده و ترویج فرهنگ دینی صله رحم در میان مردم است .
امروز این سنت کهن ایرانی اگر چه با وجود تبلیغات وسیع رسانه های نوشتاری و تصویری در حال زنده شدن است ولی این سنت در میان اکثر خانواده های شهرهای بزرگ کمرنگ شده است .
با این حال در اکثر خانواده های روستایی و شهرهای کوچک این سنت در میان خانواده ها با جذابیت خاص برای فرزندان در حال اجرای می باشد که برای حفظ این سنت ها نیاز است تا مسئولان فرهنگی کشور به این مهم توجه کنند.
یکی از نکات قابل توجه در برخی از شهرهای استان مازندران اجرای دسته جمعی این سنت قدیمی در میان مردم است که می توان امیدوار به زنده نگهداشتن این سنت در میان عامه مردم اشاره کرد که از جمله ان مراسم دور هم نشینی شب یلدای مازندرانی که برای دومین سال متوالی با حضور مسئولان ، اقشار مختلف مردم و هنرمندان در نمایشگاه بین المللی مازندران واقع در قائمشهر برگزار شده است.
در این آئین برنامه های مختلف فرهنگی شاد و خصوصا سنت دیرینه خانواده های ایرانی یعنی حافظ خوانی اجرا شده است.
خبرنگار: مهراب زکی پور کینجی **انتشار دهنده: سید محسن حسن نیا
7078 /1602/1899