مازندشورا:  سیدضیاء الدین کاظمی دینان در یادداشتی  به ریشه یابی و امکان دستیابی صحیح به علل وقوع حریق علل فنی و غیرفنی دخیل در انهدام آنی ساختمان پلاسکو اشاره کرده است :

بسمه تعالی

ما اکثر العبر و اقل الاعتبار

امام علی (ع) میفرمایید: پندها فراوان است پندگیرندگان اندک اند

ضمن عرض تسلیت شهادت و جان باختن جمعی از آتش نشانان فداکار و هموطنان عزیز درحادثه ساختمان پلاسکو،این یادداشت تحلیل فنی ذیل برحسب وظیفه و بواسطه تخصص و تجربه کاری به عنوان کارشناس ارشد سازه  و معاون فنی و مهندسی مجلس شورای اسلامی و بدور از پرداختن به حواشی نکات قابل تامل در فرو ریختن ساختمان پلاسکو به منظور امکان ریشه یابی و دستیابی صحیح به علل وقوع حریق،علل فنی و غیر فنی دخیل در انهدام آنی پلاسکو بوده و  امید است تا این گزارش در اتخاذ تصمیم اساسی موثر مقاوم سازی بناها و زنگ هشداری جدی برای پیشگیری از بروز حوادث مشابه و رسیدن به حداقل میزان خسارت جانی و مادی و روانی باشد.

مشخصات ساختمان:

زمان احداث ساختمان از سال 1339 شروع و تا 1341 به طول انجامید که از زمان بهره برداری تاکنون قریب به 54 سال از قدمت ساختمان می گذرد. (عمر مفید ساختمان در ایران حدود 50 سال می باشد)

ساختمان مذکور به عنوان اولین ساختمان مرتفع ایران با اسکلت فلزی و پلان C شکل و با هدف کاربری اداری تجاری در زیربنایی به مساحت 29000 مترمربع و در 17 طبقه بنا گردید. (ساختمان قابلیت کاربری کارگاهی را نداشته که متاسفانه در طول زمان اکثر واحدهای صنفی تبدیل به کارگاه گردید و بار غیر مجاز از جمله حدود 50 گاوصندوق، گاوصندوق های 5 تنی، دستگاه های دوخت و ... را بر ساختمان تحمیل نمودند.

روند حادثه:

زمان شروع آتش سوزی در ساعت 7:59 صبحگاه روز پنجشنبه 30 دی ماه 1395 و بنا به اطلاعات واصله از منابع محلی در طبقه 10 و به علت نشت کپسول گاز و اتصال برق در یکی از واحد صنفی در ضلع جنوبی ثبت گردیده است.

زمان حضور آتش نشانان ساعت 08:02 با ظرفیت 15 تانکر و 200 آتش نشان از کلیه مناطق تهران ثبت گردیده است.

فرو ریختن اول آوار ساعت(10:50) فرو ریختن دوم (11:22) از داخل ساختمان (غیر قابل روئیت) تا زمان تخریب کامل ساختمان (11:30) از خارج ساختمان (قابل روئیت) در سه مرحله به مدت 40 دقیقه به طول انجامید.

سیستم های تاسیساتی و اعلام و اطفاء حریق:

ساختمان مجهز به سیستم ایمنی اعلام یا اطفاء حریق مجهز و یا شیرهای آب فشار قوی جهت اطفاء نبوده است.

سیستم برق رسانی واحدها کاملا دارای زیر ساخت فرسوده و غیر ایمن و گاها استفاده برق از پشت کنتور گزارش گردیده است.

بنا به اظهار برخی از مالکین کپسول های موجود شارژ نداشته و قابل استفاده نبوده است.

سیستم گرمایش بصورت شوفاژ و با استفاده از موتورخانه و سوخت گازوئیل به ظرفیت 17000 لیتر ثبت گردیده است.

علل تخریب:

بی شک تنها قدیمی بودن ساختمان نمی تواند دلیل اصلی تخریب باشد.

فولاد ساختمان علیرغم مقاومت و شکل پذیری مناسب در دمای بالا به شدت دچار افت مقاومت گردیده. لازم به ذکر است که فولاد ساختمانی بیش از 50 درصد مقاومت اولیه (توان بارپذیری) خود را تا دمای 600 درجه سانتی گراد از دست می دهد.

وجود حجم بسیار، وسیع پوشاک با قابلیت بالای اشتعال سرعت زیادی در روند آتش سوزی و افزایش درجه حرارت بین 200 تا 600 درجه و در نهایت موجب حرارت دیدگی، ستون ها دچار کمانش خزشی (creep Bucling) گردید که پس از آن سازه های فوقانی در وضعیت گسیختگی و ناپایداری قرار گرفت و به دلیل عدم تحمل بار طبقات فوقانی و از دست دادن ظرفیت تحمل بار ستون ها و ایجاد تنش و اعوجاج تیرها به یکباره بصورت ضربه عمود بر روی طبقات پایینی وارد و در ترتیب زنجیره ای از ضربات و تخریب دومینو وار با نرخ های افزاینده و به صورت درون ریز انهدام کامل ساختمان را فراهم آورد.

ذکر این نکته مهم است که طی سال های اخیر استفاده از مواد ضد آتش بر روی سطوح ستون ها و تیرها می تواند کمک قابل توجهی در افزایش مقاومت فولاد در برابر آتش نمایید.

استفاده حجم زیادی از آب با فشار و در زمان زیاد می تواند تاثیر زیادی در سنگین نمودن وزن ساختمان و فرو ریختن مصالح ساختمانی ایجاد نمایید.

نکات قابل تامل: اکثر ساختمان های بلند مرتبه و پر جمعیت به لحاظ فنی غیر ایمن بوده و هیچگونه تدبیری به منظور خروج اضطراری و تخلیه به موقع در کمترین زمان ممکن از طریق پله فرار، تونل زیر زمینی اندیشیده نشده است.

روند حادثه گواه بر آن دارد که مدیریت بحران و میدانی در کنترل و هدایت عملیات دچار ضعف بوده و هیچ ساز و کار مناسبی را برای عکس العمل به موقع در این حجم حادثه و یا حجم وسیع تر را ندارد.

عدم آگاهی از وضعیت ساختمان و نداشتن اطلاعات مربوط به ساختمان در بانک اطلاعاتی و یا شناسنامه موجب سرگردانی نیروهای عمل کننده در حداقل زمان ممکن می گردد.

ضعف شدید امکانات آتش نشانی از جمله نردبان هایی با دکل های بسیار مرتفع،عدم مهارت و آمادگی می تواند در روند مهار بحران و حادثه تاثیرگذار باشد.