مازندشورا:خبرگزاری مهر - گروه استان ها: بیش از ۱۰۰ غار در مازندران وجود دارد که به روی گردشگران آغوش گشوده اند . غار کمربند و هوتو بهشهر از معروفترین غارها با شهره جهانی در مازندران است زیستگاه انسانهای نخستین پارینه سنگی، میانه سنگی و نوسنگی بودند.
غار کمربند در قسمت غربی شهرستان بهشهر و در حاشیه شرقی روستای شهید آباد واقع شده است که دارای ۱۰ متر طول و ۴ متر عرض بوده و از کف تا سقف پنج متر ارتباع دارد. طی کاوش در این غار ۲۸ لایه ۲۰ سانتی متری شناسایی شده که از نظر گاهنگاری تاریخی حد فاصل ۹۵۳۰ ق. م را شامل می شود و کاوشگری این غار به همراه غار هوتو در اواخر دهه ۴۰ میلادی توسط هیئت باستان شناسی دانشگاه پنسلیوانیا به سرپرستی پرفسور استانلی کون انجام شد.
غار هوتو در فاصله ۱۰۰ متری شرق غار کمربند واقع شده و مجموعا ۱۷ لایه استقراری از دوره فراپارینه سنگی تا دوره اسلامی در آن شناسایی شده است، ساکنان غار هوتو در دوره فراپارینه سنگی نسبت به دروی غلات و کشت حبوبات آگاهی نداشته و تنها با سیستم تغذیه متناسب با گردآوری، شکار و صید امرار معاش می کردند.
غار نرگسی: در جنوب شرقی روستای گرجی محله و در جنب شمالی دره ای با شیب بسیار تند که رودخانه نکا از آن می گذرد قرار دارد. این غار دارای دو دهانه نسبتا بزرگ و شگفت انگیز در جهت شرقی – غربی بوده که دسترسی به تالار اول را به وسعت ۱۳۰ متر مربع میسر می کند و تالار دوم با وسعت تقریبی ۳۰۰ متر مربع در بخش غربی این غار واقع شده است.
غار دانیال : این غار زیبا در ارتفاعات مشرف به سلمانشهر در غرب مازندران واقع شده است و برای رسیدن به این غار باید از روستای چاری و ارتفاعات جنگلی عبور کرد و به دهانه غار رسید.
داخل غار بسیار سرد بوده و آب گوارا و سردی هم در داخل آن جاری است، مواد آهکی چکیده زا سقف غار منظره زیبایی دارد و پهنای غار از دو تا پنج متر متغیر و طول آن نامعلوم است و به گفته بومیان به شش هزار متر می رسد . شباهت های زیادی بین غار دانیال و علیصدر وجود دارد .
غار اسپهبد خورشید: برای رسیدن به این غار که از شهرت جهانی برخوردار است، صعود از ارتفاعات حاشیه شرقی جاده سواد کوه مقابل آبادی دوآب و ابتدای دوراهی خطیر کوه لازم است. دو آب و دوراهی خطیرکوه در ۷۰ کیلومتری قائمشهر به تهران و ۲۰ کیلومتری بعد از شهر پل سفید واقع شده است و از آنجا غار اسپهبد خورشید براحتی قابل مشاهده است.
این غار علاوه بر زیبائی‌های طبیعی از جاذبه های تاریخی نیز برخوردار است و عده ای مورخانه این اثر زیبای طبیعی را با نام دژ افسانه ای می شناسند و آثار باستانی داخل آن بیانگر این امر است که احتمالا از مراکز مهم دفاعی و پناهگاه اسپهبدان مازندران در قرون اولیه اسلامی است.
داخل غار اسپهدان، بصورت تالارهای ساده و تقریبا دایره شکل است که ۱۹.۷۵ متر طول و ۱۴.۳۵ متر عرض داشته و فاصله بین کف و سقف آن به ۱۵ متر می رسد و از جمله طاق های مشهور جهان به شمار می رود و از ابتدای غار، راهروی باریکی وجود دارد که آثار اتاقهای متعدد اطراف آن باقی مانده و دو اتاق بزرگ در راست و چند اتاق در سمت چپ با بناهای انتهار غار هر یک کاربرد مختلف داشته است.
سقف همه آنها با چوبهای قطور جنگلی تیرکشی شده است و جالب ترین قسمت غار بنای چپ آن است که تقریبا سالم مانده و با دقت در آن می توان به معمار داخل غار دست یافت . راهرو میانی غار ۱۱۵ متر طول دارد و در ابتدای آن پلکانی مشاهده می شود که هفت پله با ارتفاع ۲۷ سانتیمتر در آن دیده می شود که پله ششم به یک پاگرد تبدل شده و با گردش به چپ به داخل طبقه فوقانی راه پیدا می کند.
علاوه بر غارهای ذکره شده، غار یخ مرا چالوس، لیدر، دیوخانه، کال، زنگیان، شیلک، سوت شاه، پیرزن خانی نور، چیلک چلندر و... از غارهای زیبا و دیدنی مازندران به شمار می رود.
غار دسکند آمل: از دیگر غارهای زیبای مازندران است که همواره پای باستان شناسان و کوهنوردان به آن گشوده شده است، به فاصله ۸۵ کیلومتری از آمل و در فاصله ۷۰۰۰ متری شمال جاده و رودخانه هراز و همچنین در شرق روستای پلمون جاده ای که به سمت شهر رینه و روستای آبگرم می رود در سینه کش کوهی سترگ ۳۵ دخمه تا ارتفاع صد متری در دل کوه کنده شده اند.
این دخمه ها بصورت پناهگاه و مانند دژ مستحکمی است که راه یابی به بعضی از قسمت های آن سخت و غیر ممکن است و تنها راه دسترسی به آنها استفاده از ابزار صخره نوردی است این دخمه سنگی یکی از شاخص ترین نمونه ها در محور هراز و حتی ایران است، تعدد طبقات با همدیگر در ارتباطند. تزیین دیواره بعضی از اتاق ها از کف تا ارتفاع ۶۰ سانتیمتر با کاهگل و گل اخری (در دخمه سنگی آب اسک نیز همین مورد وجود دارد)، ایجاد دیوار دفاعی با مصالح سنگ و ساروج و همچنین المانهای کلی تنها بخشی از خصوصیات ویژه این دخمه ها است.
با بررسی غار دستکند آب اسک تنها یک غار در دو طبقه بسیار زیبا ساخته شده است که شامل یک اتاق روباز با یک طاقچه در جهت شرقی، طبقه دوم با یک سکو، ورودی قوسی شکل، اتاقی به ابعاد یک متر در دو متر، در جهت شرق این اتاق دالانی به طول یک با ارتفاع یک، که یک شخص بصورت خمیده می تواند وارد فضایی شود که در واقع شامل یک سرویس بهداشتی به همراه یک (احتمالا) حمام با سکویی به ارتفاع نیم متر و به طول یک مترو نیم ایجاد شده است. در حال حاضر بخش هایی از غار های دستکند روستای آب اسک توسط روستاییان بومی دامدار تبدیل به آخور و محل نگهداری علوفه و دام شده است یا اینکه این دخمه ها در ابتدا با همین نوع کاربری ایجاد شده باشند.
یک دوستدار طبیعت و علاقمند به ورزش کوهنوردی در مازندران با بیان اینکه تاکنون بیشتر غارهای استان را پیمایش کرده گفت: متاسفانه معرفی خوبی در زمینه شناسایی غارهای استان صورت نگرفته و غارنوردی چندان جا نیفاده است.
علی اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه هنوز دهانه بسیاری از غارها بسوی طبیعت گردان گشوده نشده است گفت: مازندران با داشتن بیش از ۱۰۰ غار طبیعی و تاریخی از نظر داشتن غارهایی با عمق مناسب و طبیعی در کشور بی نظیر است.
وی بیان داشت: وضعیت این غارها چندان مناسب نیست و متاسفانه بخشی از غار دستکند به آغل دام تبدیل شده است.
به گفته اسلامی، غار دانیال همانند غار علیصدر و از جمله غارهای رودخانه ای به شمار می رود که باید با برنامه ریزی مناسب برای رونق تورهای غارنوردی اقدام شود و حیف است از این جاذبه های طبیعی و ورزشی بهره چندانی نبریم.
مدیرکل میراث فرهنگی مازندران نیز غارهای طبیعی را از جمله جاذبه های گردشگری استان برشمرد و گفت: مازندران بهشتی برای غارنوردان و باستانشنان است و چند غار استان از جمله هوتو - کمربند بهشهر داری شهره جهانی است.
دلاور بزرگ نیا در گفتگو با خبرنگار مهر، برنامه ریزی با ورزش و جوانان و هیئت کوهنوردی را از جمله طرح ها برای رونق طرح های غارنوردی برشمرد و گفت: ثبت و شناسنامه دار کردن غارها از جمله طرح ها است.
وی از غار خورشید آخرین اسپهبد تبرستان به عنوان آخرین پناهگاه یاد کرد و گفت: این غار که احتمالا در اواخر دوره ساسانی ساخته شده است، در قرون اولیه اسلامی سنگر دفاعی مهم تبرستان بوده است.
بیشتر غارهای طبیعی مازندران توسط مردم محلی شناسایی شده اند و پای پژوهشگران دیرینه شناسی و متخصصان باستان شناسی به آنها باز نشده است.