به گزارش خبرگزاری فارس از مازندران، ابراهیم باقری‌حمیدآبادی نویسنده نام‌آشنای مازندرانی، این‌بار با مطالعه زندگی‌نامه‌های شهدا، داستان‌هایی به زبان محلی مازندرانی به رشته تحریر در آورده که در ادامه یکی از آن نمونه از نظرتان می‌گذرد.
ـ نا، من نمبـه. تاسا باتمه که: تا شی کارِ تموم نکانم نمبه.
ـ اَی شروع هکاردی که...!؟
ـ من خوانه تموم هکانم، شروع رِ ویشون هکاردنه.
ـ زنا رِ ویندی، شفت بیه!؟
مش ننا دسِّ چو رِ بَیتو بورده دروازه پلی هرساءِ، اسا هی بن درمه، سردرمه رِ سَر بِن کانده.
ـ برا ! ته تیناری هیچ کار نتوندی هکانی، برو بوریم، امه اینجه بموندسن، خرس تن می بکندسنه.
مش ننایِ این گوش در بییـه، اون گوش دروازه...، انگار وِ رِ ناتی.
ـ اَره ! این زنا رِ ویندی؟! پاک شی عقلِ از دست هِدا.
پیرمِراد، غِض هکارده، هوا رِ هرشا، بنه رِ هرشا، شی دور بگردسّو دِوَندی رِ پرتابی بکندسه بورده دیم به خانْدله: ـ فکر کانده تیناری بیتونده اون لعنتیهاجه در دکفه.
***
ـ پیرمِراد جان! اِنی مره تن هادی یا هنتا مِخالفی؟
ـ برا ! همه این شهرجِه بوردنه، فقط بموندسمی من و ته.
ـ من و ته و اَمه دتر... ، اَمه جانِ دتر.
ـ خواه! تی حرف دِرس: من و ته و نجمه دتر، که ونـه تیکّه هم امه دسِ نیـته. ته فکر کاندی با این کارا وِ زنده بونه؟!
ـ نا، می دل خوار بونه که؛ مگه اِما در حقِّ ویشون چه کار هِکاردمی که ناحق و ناروا می دتر بکوشتنه، و درشیه مدرسه، مازندرونجه با هزار امید راه دکتمی بیمومی اینجه که اَمه وچه شی طرح تموم هِکانه، اون همه زحمت بکشیمی وِ درس بخوندسه، چنده خادش بخواردی نخواردی و بخواتی نخواتی بکشیه که شی دانشگاه رِ تموم هکانه تا امروز روز اتا لقمه نون صاحاب بَوّه، ونه چش مردم دسجه دَنیبوءِ. چه وسه اینتی بَوِّه؟! چه وسه این بلا رِ اَمه سر بیارن؟! اینجه چی شی خوانِّه؟! مردمِ آواره هکاردنه، همهجا رِ بمباران هکاردنه، دکلسه شهر دله وِرگ واری همه جاره غارِت هکاردنه، ویشون دس هر کسجه برسه کُشنِه، پیر و جِوون نکاندنه، زن و مرد نکاندنه، گت و خورد نکاندنه... .
ـ چیه تره، مش ننا؟! یکسره بَئی؟! گپ بیمونی بیستا نَوونی؟!! منبر بوردی؟
ـ نا، ته آخر ناتی خوانه بوری یا دَوّی؟ شی تکلیفِ روشن هِکان، اون نامردا نزدیک بَیـنِه، همین امرو نماشون، فردا صوایی، ویشون لینگ رسنه اینجه، دیگه کارونِ پِلجم یَر دَکِتنه، من اینجِجه تکون نخوارمه، صد بار دیگه هم باری، می حرف اتا کِلامه: می دتر خون دره ویشون گِردن، خوانه بوری همین اِسا بور، خوانه دَوّی، بار، من تره بارم چی کار هکانی.
پیرمِراد ساکت بَیـّه. مش نِنا اَتا چند دقیقه خیره بَیـّه پیرمِراد هرشا. پیرمراد منگ بیّو یک دل دِ دله، حرف نزنده، راس بَیـّه، بورده دیم به مِطبِخ.
مش ننا خواسه ونه پشت سر بوره که بَدییـه دروازه صدا کانده. دگـردسـه. اَتاکم هـرسـا. بدیـه در دواره صدا هکارده. این دفه بشنوسه، رو رِ دگاردنییـِه دیم به در:
ـ کی بوءِ؟ شهر دله مگه هیچ کس دیگه هم بموندسه؟!
دروازهی صدا اَی بِلند بَیـّه.
دل دوندسه خداجه، بورده در طرفی.
***
ـ سَلام، شما مادر نجمه خانم هستید؟
ـ بله، بفرمایید.
ـ خواستم بگم... .
ـ بیا خانه، بیا پسر من!
ـ چشم.
خانه دله که بیمونه، پیرمِراد هنتا نیشت بییـه. دئییه فکر کارده.
ـ یا الله... یاالله.
ـ بیا، پسِر... ، پیر مراد ! هنتاد دره فکر کاندی که بَمونی یا نَمونی؟ هرس هرس مهمون دارمی.
ـ من خیلی مزاحم شما نمیشم، اومدم یک چیزی دربارهی نجمه خانم به شما بگم و برم.
ـ بیا بفرمایید اینجا.
پیرمـراد شی سر جاجه راس بَیـّو شی جا رِ هـدا اون جوانه هنیشه: ـ خواه پسر جان! می نجمهی همکاری؟
ـ پیرمِراد جان! وِ این جایییـه، مازندرونی نییـِه که.
ـ آره، اومدم بگم ما خیلی تلاش کردیم که جنازهی نجمه خانم و اون بچه‌هایی که تو بمباران مدرسه کشته شدن رو بیاریم، ولی متأسفانه عراقیها خیلی زود اونجا رو اشغال کردند، ما هم دیگه نتونستیم بریم سمت مدرسه. هنوز جنازهی نجمه خانم اونجاست. اوّل فکر کردم شما رفتین ولی بچههای سپاه خبر دادن که شما هنوز هستین. گفتن هر کار کردن نتونستن شما را برای رفتن قانع کنن. تعجب کردم. با خودم گفتم بیام به شما اطلاع بِدم.
ـ نا، پسر مِن! ما اَلان اَلانا هستیم.
ـ چرا نمیرین؟ تقریباً همهی شهر خالی شد.
ـ دختر من هنوز این جا هست، ما کجا بریم؟
ـ عراقیها امروز، فردا میرسن اینور پُل، موندنِ شما خطرناکه.
مش ننا جوانِ حرف میون دکتو، باته:
ـ اصلاً اِما بموندسمی که عراقیها رِ بَوینیم.
بعد شی نقشه رِ مردی وسه باهاته.
ـ پس اگه این قـدر مصمّم هستین و واقعـاً میخواین بمونین، من به یکی از بچّههای عرب زبان اینجا که قصد ماندن و مقاومت دارن، میگم که به شما کمک کنند. چون شما عربی نمیتونین صحبت کنین، لو میرین، من باز به شما سر می‌زنم.
نجمه خانمِ همکار که راس بَیـّه بورده، مش ننا و پیرمراد دِواره تینار بینه:
ـ خواه پیرمِراد! پس ته خوانه بموندی.
ـ نجمه تی وچه بییـِه می وچه نَیـِّه؟! می عمر دیگه سَره، می دَیـِّن چه به درد خوارنه؟! خوامبه مازندرون بورم ده سال بیست سال دیگه بمیرم، همینجه شی دتر وسه، شی خاک وسه جان دیمبه، من ته وسه گاتمه بوریم.
***
ـ پیرمِراد جان! نزدیک بَیـنه، آماده هستی؟ هارش نامردا چنده بیخیالِنه، انگار شی شهر دله قدم زندنه.
ـ اَره، گِسفنِ بَیرِم بورم؟
ـ نا، یکدفه نشو، شاید تیراندازی هکانن، دَوِّه اوّل آقا علیاکبر بوره.
آقا علیاکبر، چند تا کلمه عربی، بِلند بِلند باهاتو بعد یواش بورده خیابونِ دله. خله عراقیها رِ گرم بیـته. 5 ـ6 نفر بینه، همه غولنر غولنر، کهو پلنگی ویشون تن، کلاش به دس، هفت تیر به کمر، کلای کج ویشون سر. مس مس خنده کاردنه، انگار علیاکبر رِ اِشناسینه. آقا مدیر گاته: علیاکبر شه رِ ویشون جاسوس جا بَزو. ویشون وسه چندین بار خبرای راس و دِرو بَوِرده. از همون اوّلین روزا که خرمشهر دله بیَمونِه، ویشون نظرِ جلب هکارده. علیاکبر ویشون پَلیجه راه دکتو خله تندتر بیمو مش ننا و پیرمِراد طرفی:
ـ گوسفندرو بیارین، بهشون گفتم که این پیر زن و پیرمرد لالند، 30 روز که چشم انتظار شمان.
پیرمراد گِسفن چَک دِماسه. کارد دس بَیتو بورده کوچه دله. نامردا چند تا سربازم ویشونجه جلوتر جلوتر شینـه کوچه و پس کوچه‌ها و سِره‌های دله سرکشی و پاکسازی کاردِنه.
پیرمراد هرسا. همین که 5 ـ6 تا افسر عراقی نزدیک بَیـنه، گسفنِ بَوِرده ویشون لینگ بن لِه هدا و کارد بیِشتِه ونِه گَلی سر. بعد رو هکارده دیم بـه مش ننا؛ لال لالی وِ رِ هالی هکارده که: بور تش دِرِس هکان.
آقا علی‌اکبرِم، ویشون فرما بَزو حیاط دله. شه بورده نون و بِساط سِفره و سخ کباب و بقیه چیزا رِ راه دمبدا. عراقیها هِم اوّل که خواسه بییِن دله، چند تا سربازِ صدا هکاردنه، سربازا دَکِلِسِنِه حیاط دله تموم جا رِ سرک بکشینه، تا اُتاقای دله رِم بگردسنه.
مش ننا، هَنتا عراقیها بیمونه دِله، لَگنساز دس بَیتِه، ساز بزو و سما هِکارده، ونه چشجه او هرته هرته کَلِسِه. اینتی نشون دا که از ذوقه که برمه کانده. لال لالی ویشون هالی هکارده که: اِما از دَسِ این حکومت خسته بَیبیمی. امه وسه ناگمونی بییِه؛ از ماقعی که بیمونه، اصلاً اِما زنا مردی رِ نَدینـِه، اِما شه رِ عرب دومبی، ایرانی ندومبی، اینجه عراقِ، ایران نییـه... .
خِلاصه خله ایرانی‌هایِ جِمِه رِ پِلکاتِن بزو. علیاکبرم ویشون وسه وِنـه لال لالی رِ تَرجِمه کارده.
کباب آماده بیـّه. سِخ کباب رِ که بیشته عراقیهای پیش، ویشون همدیگه رِ هِرِشانه، بعد دگِردِسِنِه، مش ننا و پیرمِراد رِ هِرِشانه که مشغول پذیرایی و بیاردِنِ نمک و ترشی و این چیزا بینه. علیاکبـرِ هـالی هکاردنه که اون پیر زنا و پیرمردی رِ بار بییِن سِفرهسَر هِنیشِن.
مش ننا و پیرمراد بیمونه، بعد علیاکبرِ باتنه، ته و مش ننا و پیرمراد پیش از اِما نفری اَتّا لقمه کباب هر کدوم که اِما باهاتمی، بخوارین.
مش ننا و پیرمِراد و علیاکبر همدیگه رِ هِرشانِه.
علیاکبر خواسه ویشونِ هالی هکانه که این پیر زنا و پیر مردی هیچ قصدی ندارنه که افسر عراقی اینتی وِ رِ نِهِب هدا که شی حرف بزنجه پشیمون بَیـِّه. دیگه چارهیی نَیـِّه وِسه بخوارِن.
ویشون که با همدیگه از قبل بسپارسِه بینِه، اتا کم سخ کبابا رِ هرشانو دس بوردنه که نفره اتا لقمه بیرن، افسر عراقی که همه‌جه گَتِّه بییـه، قارنه بَکشیو اتا خالی سخجه که ونه پلی دِمِّدا بییـِه، بزو پیرننا دسِ سر رِ. بعد اشاره بزو که هر کدوم من گامبه.
مشننا و پیرمراد و علیاکبر شی دس بکشینه. هرسانه تا افسر عراقی از هر سخی که خوانه هر لقمهیی که دوس دارنه رِ انتخاب هکانه.
اول علی اکبرِ باته: سومی سخ تن دومی لقمه رِ بخوار.
اسا سربازا دور تا دورِ سره تفنگ به دس اِسّانه، خاد شمر ذلجوشن. بقیه افسرا هِم همینتی اربده کشنه، قه قه کاندنو صحنه رِ ایشنه، منتظرنه یک نفر از این سه تا، اتاکم بَلِرزه که ویشونِ سَلاّخی هِکانن.
علیاکبر درجا دس بَوِرده همون لقمه که افسر نشون هدا رِ بکشیه بیرون و بخوارده.
وِنـه بخواردن که تموم بَیـِّه، افسر مش ننا رِ اشاره بزو که پِیشتر بِرو. بعد ششمین سِخ تنجه خودش اتا لقمه کبابِ بکشیه بیرون و هِدا مش ننای دَس. عربی باتِه: بَخوار. مش ننا اَتا علیاکبرِ هِرشائو اَتا پیرمرادِ، دونِسّه این لقمه سَمّییـِه خله مَطِّل نکارده، لقمه دکارده شی تک چیتی بخوارده.
پیرمِراد نوبت که بَیـِّه، اتا دیگه افسر بیمو جلوتر و دس بورده اتا از اون سخا رِ بیتو دِمِّدا پیرمراد پیش و مَس آدمای واری باته: همه رِ بخوار.
پیرمراد که شی مرگ شی پیش دییـه، اصلاً صبر نکارده، دیم هدا بخوارده. سعی هکارده طاقت بیاره.
ویشون اون 20 تا سخ دله فقط 5 تا لقمه 5 تا سخ تن سالم بیشت بیـنه، بقیه همه رِ سمآشی هکاردْبیـنه. باتنه: اگه ویشون شرط بیشتنه که اِما بَخواریم، همون 5 تا سخ تن 5 لقمه رِ خوارمی. 5 تا سخ رِم اون سخای دله قاطی هکاردْبینه که بخواردن موقع ویشون شک نکانن.
اِسا فقط علیاکبرِ لقمه سالم بییـه. مش ننا و پیرمراد جیگر یواش یواش دَیْسوته، که افسرای عراقی بدینه نا، ویشون هر سه تا خم به ابرو نیاردنو راس راس ویشون پلیجه این وَر اون وَر شونّو مشغول پذیرایی و خوش و وِش هکاردن با افسرا و سربازا هَسنِه. بدینه کبابِ بو هِم دَکِتِه ویشون سر و سردِم دَربونـه. آقا دیم هِدانه. این دله، علیاکبر که سرِ حالتر بییـه، گتِ افسر جه اجازه بَیـته سربازا رِم بکشیه پایین و 20 ـ 30 تا سخ دیگه هم هدا ویشون دم، همه هم ... .
اَتا نیم ساعات، چهل دقیقه نگذشته که اَتا اَتایِ حال به هَم بخوارده.
علیاکبر اَتاکَم زِرِنگی هِکارده، همین که بدییـه افسرا مطمئن بَیـنِه، اَتاکَم تِرشی او هِکارده هدا مش ننا و پیرمِراد رِ، ماس هم هدا ویشونِ، مش ننا اتاکم بهتر بَیْبییـِه؛ پیرمِراد که اَتا سخ کاملِ بخوارد بییـِه ونِه حال خله بَجّور بییـِه. خواسّه افسرا بو نَوِرِن، دستشویی رِ بِهانِه هِکاردو ویشون چشِ جِلوجِه دَربُورده.
مش ننا و علیاکبر همین که بدینه افسرا و سربازای حال حسابی دَگِردِسِه، آماده بَیـنِه که دَربورِن.
بوردِنه دیم به دستشویی که پیرمراد بَیرِن، بَدینِه پیرمراد همونجه خون بالا بیاردو تِموم هِکارده. علیاکبر پیرمرادِ جنازه رِ دوش بیـته، مش ننا وِنـه همراه، اون بَلوایِ دِلـه‌جه دَئینِه دَرشینِه که، دَروازه‌جه نرسی، اتا دِتا عراقی که اتاکم سرحال‌تر بینِه، همینتی که بالا یاردنه، شی اسلحه رِ هر جور بییـه دَس بَیـْتِنه، بدینه مش نناشون درِنه درشونـّه، دیمی تیراندازی هکاردنه، در جه یور بَئی نَئی چندتا تیر چک بیـته ویشونِ.
علیاکبر که درجا دکِتِه. پیرمرادِم وِنـه دوش جه دِمِّدا بَیـّه. مش ننای قَبِرقِه دلـه و ونـه کَش تیر بخوارد و دروازه دِلـهوَر دِمِّدا بَیـّه.
مشننا که دمِّدا بیـّه، درجا جان ندا. اَندِه طاقت بیارده که تا آخرین نفرِ افسرا و سربازا که اتا اتا پشتدیم بیـنه رِ تِماشا هکاردو یواش یواش همونجه جان هدا.
انتهای پیام/3141/ج