مازندشورا: به گزارش خبرنگار ایرنا ، این تمبر یادبود در همایش ' آب ، فاضلاب و تنوع زیستی ' در چالوس رونمائی شد تا همگان این پرنده زیبا و بومی حاشیه دریای خزر را به خاطر بسپارند و اجازه انقراض این گونه را با شکار بی رویه ندهند.
قرقاول که گفته می شود امروزه در تمامی قاره های جهان وجود دارد ، پرنده بومی حاشیه دریای خزر است .
نام علمی این پرنده ' فاسیانوس کلخیکوس Phasianus colchicus ' است که از کلمه لاتین ' فاسیس ' ( نام یونانی رودی در غرب گرجستان ) و ' کلخی ' ( نام قومی باستانی که در این منطقه زندگی می کردند ) ، گرفته شده است .
بنا به نوشته های تاریخی این پرنده اولین بار توسط یونانی ها از حاشیه دریای خزر به یونان برده شده و از آنجا به سایر نقاط اروپا و سپس دیگر قاره های جهان منتقل شده است .
** تیرنگ یا تذرو
قرقاول نام ترکی این پرنده زیبا و بومی حاشیه خزر است که در فارسی هم متداول شده است . مازندرانی ها مانند بسیاری از فارسی زبانان این پرنده را با نام ' تیرنگ ' یا ' ترنگ ' می شناسند . ' تذرو ' هم از دیگر نام های متداول برای قرقاول است که بیشتر در کتاب های آموزشی فارسی زبان کاربرد دارد . اما اگر خواسته باشید این پرنده زیبا را با شکل ظاهری آن نامگذاری کنید ، بهتر است مانند بسیاری از مردم به آنها بگوئید ' خروس صحرایی ' .
** شکل ظاهری
قرقاول به خاطر داشتن دم بلند و راه رفتن با گردنی افراشته و باشکوه ، بسیار زیبا جلوه می کند و همین دو ویژگی نیز سبب می شود تا خیلی ها این پرنده را با ' طاووس ' اشتباه بگیرند.
این پرنده بومی حاشیه دریای خزر ، خوش خوراک و متنوع خور است و عمدتا از برگ درختان ، حشرات ، دانه‌ها و میوه‌های جنگلی بویژه تمشک تغذیه می‌کند.
یکی از ویژگی های تیرنگ ، پرخوری است به گونه ای که پس از خوردن یک غذای کامل ، وزنش آن ‌قدر سنگین می‌شود که با دشواری می تواند پرواز کند و به همین خاطر نیز هنگام احساس خطر بلافاصله پرواز نمی‌کند ، بلکه به سرعت می‌دود و پنهان می‌شود. این پرنده در ارتفاع کم پرواز می‌کند و مدت پروازش هم به طور معمول کوتاه ‌است.
قرقاول نر دارای اندامی درشت تر از جنس ماده و همچنین پرهای رنگارنگ است . اندازه جنس نر اغلب به حدود 90 سانتی متر می رسد ولی در جنس ماده از 65 سانتی متر فراتر نمی رود . وزن قرقاول نر خزری در فصل بهار و تابستان به سه تا چهار کیلوگرم می رسد در حالی که وزن ماده بین یک و نیم تا 2 کیلوگرم است .
** شکار بی رویه
مهم ترین تهدید برای این پرنده زیبا و دارای گوشت لذیذ در سال های اخیر شکار بی رویه آنها توسط شکارچیان سودجو و غیرمجاز بوده است .
مناطق ییلاقی مازندران به خاطر داشتن جنگل های پهن برگ و مرطوب در جوار کشتزارهای گسترده گندم و جو که با موانع طبیعی مانند بوته های تمشک و دیگر گونه های گیاهی دانه دار و دارای خار احاطه شده ، مهم ترین زیستگاه قرقاول خزری محسوب می شود.
حواشی گندمزارها و جو زارهای این مناطق از ماه اردیبهشت تا اواخر شهریور در صورت مهار شکارچیان غیرمجاز و سودجو ، بهترین مکان برای مشاهده این پرنده زیبا در سن و سال و رنگ های مختلف است.
محیط زیست مازندران در سال های اخیر همزمان با فصل تخمگذاری و زادآوری این پرنده ، تدابیر سختگیرانه و هشدارهای آگاهی بخش را برای حفاظت و حمایت از قرقاول خزری به صورت گسترده به اجرا می گذارد ، ولی تنها راه چاره برای حفظ این گونه زیستی زیبا ، فعال سازی نیروهای مردمی و بومی منطقه است .
در حال حاضر شکار هر بال قرقاول برابر مصوبه مجلس شورای اسلامی چهار میلیون ریال جریمه برای شکارچی در پی دارد ، ولی با توجه به گستردگی زیستگاه این پرنده و نجابت آنها در مواجهه با انسان ها که تنها دویدن را برای حفاظت از خود انتخاب می کنند ، حمایت از آنها نیازمند آگاهی بخشی بیشتر به جامعه و تدابیر سختگیرانه تر از جمله افزایش جریمه هاست .
رونمائی از تمبر یادبود قرقاول خزری اگر چه می تواند گام مهمی برای یادآوری و حمایت از این پرنده طاووس گونه بومی منطقه باشد ولی به طور قطع ، برای مهار شکار بی رویه به عنوان مهم ترین تهدید این پرنده خوش پوش و خوش گوشت اقدامات مکمل دیگری هم لازم است که زنجیروار باید انجام شود.
خبرنگار : سیدمحمد اکبر موسوی ** انتشار دهنده : حسن فلاحتی
1654/1295/ 1602/