مازندشورا: به گزارش ایرنا ، سرزمین تبرستان به دلیل برخورداری از شرایط جغرافیایی خاص از جمله کوه، جنگل و دریا از دیرباز مامن بسیاری از شیفتگان و مبلغان اسلام از دست دشمنان و مخالفان نشر دین بوده است که این اجتماع به تشکیل نخستین حکومت شیعی در منطقه انجامید.
یکی از اساسی ترین دلائل اقبال عمومی علویان به سرزمین طبرستان حضور چشمگیر سادات مهاجر به این منطقه بوده است، این مهاجرت، از همان قرن نخست هجری آغاز شد و در نیمه های قرن دوم هجری به دلیل فشار خلفای عباسی سرعت گرفت و چون در ایران مناطق شمالی بهترین جا برای استقرار آنان بود و مردم نیز به سادات علوی گرایش داشتند طبرستان با افزایش تعداد علویان مواجه شد.
آشنایی بیشتر مردم کرانه ‌های دریای مازندران با تشیع در قرن سوم هجری قمری بود که به قیام و استقلال این سرزمین انجامید، در قرن سوم، بویژه زمان متوکل، علویان مورد تعقیب بودند و این موجب شد فرزندان اهل ‌بیت (ع) نیز به مناطق دور دست و امن، کرانه‌های دریای مازندران پناه بیاورند.
محمد بن زید از حاکمان منطقه در آن زمان بود که توانست با قیام‌های متعدد، حکومت خود را در طبرستان مستقر سازد و از علویان حمایت کند.
در کتاب تاریخ طبرستان آمده است: محمدبن زید اقدام به تشکیل حکومت نکرد بلکه وی زمانی که گروهی از بزرگان دیلم نزد وی رفتند از پذیرش حکومت خودداری ورزید و حسن بن زید معروف به 'حالب الحجاره' را که در ری ساکن بود معرفی کرد و نمایندگان مردم نزد وی در ری رفتند و حسن‌بن زید دعوت آنان را پذیرفت و در 25 ماه رمضان سال 250 ه‍. ق به دعوت مردم رویان و کلای، عازم طبرستان شد، سادات آن دیار و بزرگان شهر، مقدمش را گرامی داشتند و به استقبال وی شتافتند و براساس کتاب خدا و سنت رسول الله و امر به معروف و نهی از منکر با وی بیعت کردند.
سادات علوی به دلیل انتساب به پیامبر (ص) و خاندان برگزیده‌ او، در میان مردم طبرستان همچون تمام ایران از قرب و منزلت خاصی برخوردار بوده و به واسطه‌ حضور خود، زمینه های آشنائی و اثر پذیری طبری ها با فرهنگ شیعی را پدید آوردند.
مهم ترین عامل این حضور را باید در حرکت حضرت علی بن موسی الرضا (ع) در اواخر قرن دوم و سوم هجری به سوی ایران دانست، سیاست فریبکارانه‌ خلافت عباسی در جلب حمایت و رضایت مخالفان و معترضان مختلف خود باعث شد تا مامون توجه‌ خود را به شخصیت بارز شیعی آن زمان، یعنی حضرت رضا (ع) معطوف دارد و اصلی ترین تاثیرحضور امام در ایران، حرکت و استقرار سادات و علویان در مناطق امن ایران خصوصا طبرستان بود که تحت پوشش زیارت و پیوستن به امام رضا (ع) صورت می گرفت که به دنبال خود ترویج و تبلیغ فرهنگ و مذهب شیعه را نیز به همراه داشت.
خبر شهادت امام رضا (ع) نیز موج جدیدی از احساسات شیعی را در بین علویان و پیروان آنها به وجود آورد و از طرف دیگر علویان که از طرف دستگاه خلافت احساس خطر جدی می کردند، به سرعت از اطراف مرکز خلافت پراکنده شدند و مهم ترین منطقه‌ امن برای آنها مناطق شمالی ایران بود که شامل طبرستان و اطراف آن سرزمین بود.
سایر نقاط ایران همچون ری، بعضی از شهرهای خراسان، نواحی اصفهان، و قم نیز در این زمینه پذیرای سادات علوی بوده اند، اما رشته کوههای موجود در طبرستان و دیلمان عامل مهمی برای توفیقات نظامی علویان در درگیری احتمالی با سپاه خلیفه و عاملان او بوده و با توجه به شرایط طبیعی این دیار، جایگاه امنی به شمار می رفت.
استقرار و نفوذ علویان در این مناطق به نحوی بود که حتی کسانی که از دوره‌ حاکمان ساسانی باقی مانده بودند، به هر علت ممکن به سوی آنها تمایل داشتند، بعدها تشکیل رسمی حکومت مستقل علویان در طبرستان که مرکز ثقل جنبشهای شیعی در ایران قرار گرفت به گسترش فرهنگ دینی و مذهبی تشیع کمک شایانی کرد.
** پیامدهای نخستین حکومت شیعی ایران در طبرستان از فراوانی سادات تا شهرت بقعه به نام امامزاده
با جمع شدن دوستداران اهل بیت (ع) نخستین حکومت شیعه ایران در سال 250 هجری قمری مصادف با سال 243 هجری شمسی در تبرستان به رهبری حسن بن زید تشکیل شد. نسب حسن‌بن زید با واسطه پنج‌ نسل به امام حسن مجتبی (ع) می‌رسد و نخستین حاکم علوی تبرستان بود که با ورود به تبرستان و قبول کردن رهبری قیام علویان، حکومت طاهریان را در مازندران شکست داد.
حسن‌بن زید معروف به داعی کبیر با دعوت مردم رویان و نامه سلطان ‌محمد کیا صالحان در تاریخ 25 رمضان مصادف با سال 250 هجری قمری مصادف با 14 آبان 243 هجری شمسی وارد شهر سعید آباد در حوالی مرزن آباد شد و نخستین بیعت با او صورت گرفت که تا سال 316 ادامه یافت.
تشکیل حکومت شیعی در مازندران باعث سکونت بسیاری از سادات علوی در این منطقه شد که ریشه فراوانی تعداد کنونی سادات در این استان را نیز می توان از همین جا دانست و به دلیل اعتقادات راسخ مردم منطقه و ارادت به علویان و سادات بسیاری از این افراد پس از مرگ مورد تکریم مردم بوده و حتی بسیاری از آنان دارای بقعه نیز بوده و در برخی موارد مشاهده می شود که امامزاده خطاب می شوند.
در سالهای اخیر شبهاتی در فضای مجازی در مورد اسامی برخی امامزاده ها از جمله 'امامزاده بیژن' در شهرستان نور مطرح شد که باید گفت بسیاری از بقاع متبرکه متعلق به سادات علوی و علمای آن دوران و انسان های شریف دوران حکومت شیعی در طبرستان است که به دلیل تقدس و اعتقاد راسخ مردم به تدریج با عنوان امامزاده شهرت یافته اند.
به گفته کارشناسان مذهبی ، نوادگانی از نسل امامان که با بیش از 5 واسطه به امام معصوم نسبت داده می شوند، امامزاده اطلاق نمی شوند و درباره این بخش از نوادگان عبارت بقعه صحیح است بنابراین مازندران علاوه بر برخورداری از تعداد زیادی آرامگاه امامزادگان از بقاع شریفه زیادی نیز برخوردار است که گاهی به اشتباه به عنوان امامزاده خطاب می شوند و شهرت دارند.
** برخی امامزاده ها به دلیل مقاومت های محلی ثبت اوقاف نیستند
مدیرکل اوقاف و امور خیریه مازندران در زمینه تفکیک امامزاده ها از بقاع متبرکه گفت : بیشتر بقاع متبرکه مازندران متعلق به امامزادگان است اما تعدادی نیز تنها به نام امامزادگان شهرت دارند در حالی که امامزاده نیستند، بعضی از امامزادگان استان نیز فاقد شجره نامه هستند و یا به مرور زمان مدارک نسب آن ها به دلیل شرایط جوی از بین رفته و یا به دلیل اینکه می خواستند به دور از چشم دشمنان باشند نام و نشانی از خود بر جای نمی گذاشتند.
حجت الاسلام حیدری افزود: سازمان اوقاف مقبره سادات و انسان های عالمی که بقعه آنان به عنوان و نام امامزاده در بین مردم محلی شهرت دارد، امامزاده نمی نامد بلکه آنها با احترام خاص به عنوان بقعه متبرکه مورد ثبت و زیر نظر اوقاف هستند.
وی تاکیدکرد: با توجه به تاکید رهبری مبنی بر اهمیت اعتقادات مردم و تبدیل بقاع متبرکه به قطب فرهنگی، اوقاف سعی در ساماندهی مکان هایی دارد که مورد اعتقاد مردم است و در این راستا مکان های فاقد ارزش واقعی اعتقادی را با ساخت حسینیه، مسجد و یا دفن شهدای گمنام به سمت مکان مقدس واقعی ساماندهی می کند.
** حضور حدود چهار میلیون مسافر در امامزاده ها و بقاع متبرکه
مدیر کل اوقاف مازندران گفت: وجود بقاع متبرکه در مازندران علاوه بر تقدس این مکان ها در رونق گردشگری منطقه نیز اثرگذار است، گردشگری مذهبی یکی از ابعاد مهم گردشگری است که با توجه به شرایط اقلیمی و طبیعی مازندران و قرارگرفتن بسیاری از این امامزاده ها و بقاع متبرکه با معماری کهن در دل طبیعت می توان محیطی همراه با آرامش برای مسافران فراهم کرد.
حیدری افزود: ساماندهی بقاع متبرکه، توجه به آنان به عنوان قطب فرهنگی براساس منویات رهبری و اجرای طرح آرامش با برنامه های متنوع فرهنگی از جمله خیمه های معرفت از جمله اقدامات اساسی جهت جذب بیشتر مسافران و گردشگران مازندران به سوی گردشگری مذهبی بوده است که باعث حضور حدود چهار میلیون مسافر در ایام نوروز در امامزاده ها و بقاع متبرکه شد.
خبرنگار : فاطمه رحمتی ** انتشاردهنده : حسن فلاحتی
3009/1654

اجتماعي

اوقاف

مازندران