مازندشورا:به گزارش خبرگزاری فارس از شهرستان ساری، مازندران سرزمینی شیعی است که فرهنگ عاشورایی در آن قدمتی دیرینه دارد.
عزاداری برای حسین ابن علی(ع) و خاندان و یارانش به شکل‌های مختلفی در طول تاریخ اسلام در دیار تبرستان برگزار می‌شده است.
مردم مازندران از شرق تا غرب این سرزمین، طبق سنت دیرین در ایام دهه نخست محرم هر شب در تکایا و مساجد شهرها و روستاها گرد هم می‌آیند، روضه می‌خوانند و از مظلومیتهاى اهلبیت پیامبر یاد مىکنند.
این رسم دیرین از زمان سلجوقیان در سال 497 هجری قمری تاکنون در تمام ایران مرسوم بوده و است، البته قدمت دسته‌های عزاداری به سال 352 هجری قمری به دستور و حمایت حکومت آل بویه در بغداد آغاز شد، عزای عمومی در عاشورا به سال 353 هجری قمری به دستور معزالدوله اعلام شد و از مردم خواسته شد که با پوشیدن لباس مشکی اندوه خود را نشان دهند.
البته همان‌گونه که می‌دانیم سرزمین ایران با دارا بودن فرهنگ‌های گوناگون به لحاظ گستردگی قلمرو و موقعیت جغرافیایی متنوع، ظهور و سقوط حکومت‌های گوناگون در طول تاریخ دست‌خوش تغییرات زیادی شده است که این موجب تفاوت در آداب و رسوم و نحوه اجرای مراسم ملی به‌ویژه مذهبی در نقاط مختلف شده است.
برگزاری مراسم عاشورای حسینی به‌صورت همزمان در تمامی نقاط این سرزمین پهناور آغاز می‌شود اما تفاوت‌های زیادی در اجرای مراسم وجود دارد که ظرفیتی برای جلب و جذب گردشگران علاقه‌مند به فرهنگ مذهبی و محلی محسوب می‌شود.
تعمق در فرهنگ و آداب و رسوم گذشته و حضور در این مراسم پیام خاصی را با خود به همراه داشته که کلید واژه اصلی آن انسجام و وحدت مردم است.
در مراسم مذهبی اعتقاد و احترام با هم عجین شده و همدلی و دوستی را موجب می‌شود که تم اصلی مراسم مذهبی به‌ویژه در عزاداری غم و حزن است اما غم و حزنی که با نزدیک شدن به ایامش همه در حالت انتظاری دل‌نشین قرار می‌گیرند. پیر، جوان، میانسال و کودک از زن و مرد عاشقانه در مراسم عزای امام حسین (ع) شرکت کرده، کمک می‌کنند و می‌گریند. تجربه غمی که انگار هر سال با سال دیگرش متفاوت است. انگار تازه عزیزی از دست رفته و به ماتمش می‌نشینی.
در مازندران مراسم دهه محرم به‌ویژه مراسم روز تاسوعا و عاشورا در هر نقطه آن به‌صورت متفاوت صورت می‌گیرد، در شکل کلی آن چند روز قبل از دهه محرم مردم هر محله به غبار روبی مساجد و تکایای محل خود می‌پردازند.
10 شب نخست ماه محرم در مساجد و تکایا بعد از نماز مغرب و عشا به دور هم جمع می‌شوند، ابتدا در رثای مظلومیت اهل بیت و امام حسین(ع) و یارانش صحبت می‌شود سپس نوحه‌خوانی و سینه‌زنی صورت می‌گیرد و بعد از آن سفره شام پهن می‌شود و همه در کنار هم می‌نشینند و پذیرایی می‌شوند.
اطعام در این شب‌ها نظم خاصی دارد و بیشتر به‌صورت نذری توسط مردم هر محله صورت می‌گیرد، میانسالان در آشپزخانه به مدیریت پرداخته و جوانان مجمع های غذا را بر سر و دست حمل می‌کنند و با افتخار به میزبانی مراسم عزای حسین(ع) می‌پردازند.
نذری‌های در این شب شامل محصولات و دست‌رنج مردم همان منطقه است، برنج که قوت غالب بوده که با گوشت گاو و گوسفند و یا مرغ سرو می‌شود و کره محلی، زرشک، کشمش و زعفران روکش این طعام پلو است.
در این دهه نذری‌های زیادی به‌ویژه در غروب هفتم و تاسوعا و عاشورا به‌صورت حلیم، قیمه پلو، شله زرد، حلوا نیز توزیع می‌شود.
برگزاری تعزیه و به نمایش درآوردن صحنه‌های واقعه کربلا، دسته‌های عزاداری سینه‌زنی و زنجیرزنی، علم‌گردانی، اطعام، نذری و قربانی رسمی است که در همه جای این سرزمین پهناور صورت می‌گیرد، اما تجربه‌ای که چند سال پیش به‌واسطه ثبت مراسم معنوی محرم در مازندران داشتم موجب شد تا متوجه تفاوت عزاداری در نقاط مختلف شوم. از آن به‌بعد طبق عادت هر سال که در تکیه خودمان حضور داشتم در چند سال اخیر به مناطق مختلف می روم تا با مراسم نقاط دیگر نیز آشنا شوم.
ثبت مراسم عزاداری شویلاشت در روستای خال‌خیل ـ منطقه کیاسر ساری و مراسم کاروان حسینی پیر تکیه ولیکدان ـ امیرکلا از جمله مراسمی بوده که ثبت میراث معنوی ملی ایران شده بود.
سینه‌زنی زنان به‌صورت دایره‌وار و نوحه‌خوانی زنان در شب عاشورا و مجمع بران زنان در ظهر تاسوعا، تجربه حضور در منطقه هزار جریب نکا در روستای ولامده بود.
نوع سینه‌زنی زنان و حرکت دست‌ها و پاها و حتی کلماتی که در نوحه استفاده می‌شود کاملاً با مراسم مردان تفاوت دارد.
همچنین در مجمع‌بری زنان در ظهر تاسوعا، هر زن در خانه خود غذا به اندازه چهار نفر طبخ می‌کند و به محض شنیدن صدای شیپور مجمع را بر سر می‌گذارد و به سمت تکیه محل حرکت می‌کند، در طول مسیر زنان به هم ملحق می‌شوند و به‌صورت دسته‌جمعی می‌روند.
مهمانان نیز شامل مردهای محله خودشان و محله دیگر هستند و مجمع‌های غذا دست به دست شده و میان مهمان پخش می‌شود، جالب اینکه بعد از سرو غذا هر مجمع با ظروف جمع و به صاحبش بر می‌گردد بدون اینکه اشتباهی صورت گیرد.
گردشگری فرهنگی یکی از انواع گردشگری است که آشنایی با تنوع فرهنگی، آداب و رسوم ملی و مذهبی در این بخش قرار دارد.
شناسایی آداب و رسوم، آموزش مردم محلی، برنامه‌ریزی برای حضور گردشگر در مراسم موجب اشاعه فرهنگ و بازاحیایی مراسم فراموش شده می‌شود.
86034/ع