مازندشورا: تقریبا تمام انسانها سفرکردن را دوست دارند و علاقه مند هستند به نقاط مختلف با فرهنگی ها و زندگی های متفاوت سفر کنند ، تا از طبیعت لذت ببرند و دنیا را کشف کنند.
در حال حاضر ، گردشگری بزرگترین صنعت دنیا محسوب شده و شاخه طبیعت گردی (بوم گردی) نیز رو به رشد ترین بخش آن است .
تعریف بوم گردی یا اکوتوریسم (Echo Tourism) احترام است به طبیعت ، فرهنگ و مردمانی که سال ها قبل در یک زیست بوم زندگی کرده اند .
بوم گردی یکی از کسب و کارهای کوچک گردشگری است که از سا ل 1994 میلادی به جهانیان معرفی شده و در چند سال گذشته در ایران به شدت در حال توسعه است .
بوم گردی سفری مسئولانه است که موجب پایداری زیست بوم ، فرهنگ و کیفیت زندگی ساکنین منطقه ی گردشگری خاصی می شود .
اکوتوریسم می تواند در حفظ و پاسداری محیط زیست طبیعی و انسانی و همچنین توسعه پایدار تاثیرگذار باشد و یکی از مهمترین نتایج گردشگری بومی ایجاد اشتغال برای ساکنان بومی منطقه و کسب در آمد برای آنان است.
از این طریق ساکنین منطقه ترغیب به حفظ محیط زیست ، آداب و رسوم و آنچه برای گردشگران جذاب است می شوند.
مازندران حدودیک میلیون و 700 هزار هکتار جنگل و همچنین 57 پارک و تفرجگاه جنگلی با مساحت بیش از 17هزار هکتار در حوزه منابع طبیعی دارد .
علاوه بر این مازندران بیش از سه هزار 200 روستا دارد که بیسیاری از آنها در مناطق کوهستانی و جنگی می باشد که در کنار هم ظرفیت بسیار خوبی به این استان در بخش بوم گردی می دهد .
اما سوالی که اینجا مطرح است که آیا بوم گردی در استان مازندران به درستی در حال شکل گیر است یا اینکه مانند بسیاری از راه های اشتغال زایی مسیری هیجانی و بدون برنامه است ؟
معاون گردشگری میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری مازندران ، هدف میراث فرهنگی را در بوم گردی ، ساماندهی اقامتگاه های مسافر اعلام کرد و گفت : این نهاد قصد و تصمیمی برای احداث و راه اندازی ندارد بلکه هدف آن حفظ داشته های بومی است .
مهران حسنی همچنین بوم‌گردی را به عنوان اقتصاد مکمل درکنار کشاورزی دانست و افزود : افزایش جمعیت و کمبود زمین های کشاورزی و همچنین صنعتی شدن آن نیاز به اشتغال بومی را چند برابر می کند .
وی حفظ و آشنایی با بافت ، هویت ، نوع غذا ، آیین ها و آداب و رسوم در گردشگری روستایی یا به عبارتی احساس نوستالژیک(بازگشت به گذشته آرمانی) را از دیگر مزایای بوم گردی عنوان کرد.
معاون گردشگری مازندران افزود : بوم گردی میتواند به عنوان بخش مهمی از گردشگری منجر به تقویت و رونق به اقتصاد و اشتغال محلی و روستایی شود و همچنین باعث حفاظت از طبیعت و سبک زندگی بومی شود .
حسنی اظهار کرد : سالانه حدود 20 میلیون نفر به مازندران مسافرت می کنند که ظرفیت مناسبی برای این استان در گردشگری ایجاد می کند .
وی با اشاره به شرایط و ظرفیت مازندران برای جذب گردشگر افزود : معیشت و منبع درآمد بسیاری از مردم استان مازندران از راه گردشگری تامین می شود و در معیشت مردم از حساسیت بسیاری برخوردار است .
معاون گردشگری مازندران تاکید کرد : روستا با خانه های روستایی و حفظ حریم مشخص می شود و عمران و آبادی روستا باید با حفظ این فاکتورها و معماری صورت گیرد.
حسنی برگذاری نشست های توجیهی ، همایش تحلیل بوم گردی و برگزاری دوره های آموزشی برای راهنمایان تور گردی را از اقدامات انجام شده در جهت آگاهی بخشی و فرهنگ سازی برای بوم گردی اعلام کرد .
وی همچنین اظهار کرد : چند سال اخیر در حوزه روستایی و بوم‌گردی در مازندران به خصوص در شرق استان اقدامات خوبی انجام شد و از نظر توزیع گردشگر با حفظ اصول زیست محیطی و منابع طبیعی، مناطقی به عنوان اقامتگاه تعریف می شود.
وی با اشاره به ایجاد روستاهای پایلوت بوم گردی در سال های اخیر ، افزود : تاکنون 57 پروانه اقامتگاه بوم گردی در استان مازندران صادر شده است که برخی از آنها اکنون پذیرای مهمان هستند .
**بوم گردی صنعتی هیجانی در مازندران
اما در این زمینه کارشناسان دانشگاهی نظری متفاوت در باره جایگاه فعلی کنونی بوم گردی در مازندران دارند .
استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران با تایید تاثیر مثبت بوم گردی بر اقتصاد محلی و ملی ، گفت : هرگاه از راه اندازی یک الگو (بوم گردی) صحبت می کنیم این الگو نیازمند آموزش ، بسترسازی و حمایت است .
محمود حسن پور افزود : صنعت بوم گردی ما دچار یک موج هیجانی شده که بخشی از آن بواسطه عدم آگاهی بازار و علاقمندان ارائه خدمات بوم گردی و بخش دیگر مربوط به شرایط اقتصادی نامناسب روستا ها می باشد .
وی بیان داشت : با جامعه ای روبرو هستیم که تمایل دارد با استفاده از اندوخته ها ، داشته ها و همچنین طبیعت پیرامون خود ، به دلیل فقدان بستر های اقتصادی دست به کسب و کاری بزند .
به بیان این استاد دانشگاه ، ما گردشگری را به صورت مقطعی میخواهیم ، زیرا زمانی به گردشگری میپردازیم که به آن نیاز داریم و هرگاه منابع پرسود تر دیگر مطرح میشوند گردشگری را رها می کنیم.
حسن پور همچنین بیان داشت : باید به این مساله نیز توجه کنیم که بوم گردی 'ایزوله' یا به عبارتی یعنی صرف راه اندازی یک خانه شیک و مناسب نیست .
این کارشناس گردشگری تاکید کرد: بوم گردی باعث تنوع اقتصادی و معیشتی حفظ میراث کهن بوم و مقصد و همچنین حفظ آثار تاریخی ، ارائه خدمات عمومی به روستاها ، کسب و کارهای مکمل می شود .
وی افزود : اما متاسفانه اعطای مجوز به بومگردی و نگاه بیلانی ، کمی و فله ای به بوم گردی در حد رسمیت بخشی به این مقوله است که از آسیب های این الگو در کشور است .
**معیشت بومی معیار نگاه به بوم گردی
عضو هیات علمی دانشگاه مازندران گفت: زمانی صحبت از بوم گردی صحیح است که الگوی معیشت بومی و سکونتگاه های بومی وجود داشته باشد به صورتیکه بتوان جامعه مدرن را که از الگوهای مکدونالدیسم( فست فودی ) جدا کرده و به سوی بوم سنتی سوق دهد.
حسن پور افزود: مازندران بواسطه تنوع در گویش ها ، سبک و الگوی زندگی در کنار سابقه تاریخی ، فرصت های بالقوه و شرایط بالفعلی برای توسعه بوم گردی دارد .
وی با اشاره به اینکه مفهوم بوم گردی پیچیده تر از اقامت در خانه های روستایی است ، افزود : این استان از روزگار قدیم پذیرای مسافرانی بوده که در خانه های روستایی اقامت می کردند..
**بوم گردی نسخه شفا بخش گردشگری در فقدان صنعت هتلداری
عضو هیات علمی دانشگاه مازندران گفت : در فقدان صنعت هتل داری قوی و کار آمد و همچنین رقابتی ، خدمات بوم گردی می تواند به عنوان یک جایگزین و نسخه شفا بخش مطرح شود .
حسن پور افزود : زیرا بوم گردی ها هزینه های سرمایه گذاری اولیه ، راه اندازی و تولید بالایی ندارند ، و با خانه روستایی و مزرعه موجود و سرمایه گذاری محدود میتوان کسب و کاری همراه با سرمایه گزاری زودبازده راه انداخت .
وی ادامه داد : در ایران به دلایل مختلف مانند رقابت پذیر نبودن هتل ها ، نرخ بالای اقامت در هتلها که با وضعیت اقتصادی بسیاری از مردم همخوانی ندارد ، صنعت هتلداری قوی شکل نگرفته است .
**چادر خوابی بلای جان اقتصاد گردشگری
کارشناس گردشگری گفت : یکی از دلایلی که استان مازندران علیرغم پتانسیل بالا نتوانسته شرایط درآمدزایی و ابعاد اقتصادی توسعه صنعت گردشگری را دنبال کند، استفاده از امکانات بدون پرداخت هزینه ها است و مسافران از شرایط خیلی معمولی همانند چادرخوابی استفاده می کنند.
حسن پوربا اشاره به اینکه بیشتر درآمد و اشتغالزایی گردشگری در حوزه اقامت است ، افزود : سالانه میلیون ها مسافر فقط در مازندران در خیابان ها، پارک ها و در چادر ها اقامت می کنند که بازده اقتصادی برای مردم محلی ندارند .
وی ادامه داد : جامعه ایران یک جامعه سرمایه داری نیست و طبقه متوسط و متوسط رو به پایین آن بیشتر جامعه را تشکیل می دهند .
وی همچنین اظهار کرد : عادت نادرست مردم برای چادر خوابی و همچنین قیمت های غیر اصولی برخی اقامتگاه ها ، چادر خوابی را امری معقول می کند که به شدت به اقتصاد گردشگری آسیب می زند .
**نبود پنحره واحد بزرگترین مشکل اکوتوریسم و بوم گردی
مدیر یکی از مجموعه های بوم گردی مازندران در گفت و گو با ایرنا بیان کرد : حیات وحش و جنگل و طبیعت همگی یک اکوسیستم واحد را تشکیل می دهند که باید نگاه به این اکو سیستم حمایتی و درجهت حفظ آن باشد و در صورت تنوع بخشی به اشتغال و درآمد زایی در این بخش بویژه در جنگل باید نگاه صحیح به گردشگری و مقوله بوم گردی لحاظ شود.
بهمن آقایی افزود: نگاه مدیران استانی و شهرستانی به بحث بوم گردی مثبت است اما قوانین و بوروکراسی اداری و بین بخشی دست و بال دست اندرکاران بوم گردی را بسته است .
وی به نبود تعریف درست از گردشگری در سازمان جنگل ها و شرح خدمات اکوتوریسم و نیز نبود پارک های جنگلی بی نقص را از مشکلات بوم گردی برشمرد .
اقایی بیان داشت : این وضعیت باعث خطرناکی توریست برای جنگل به دلیل آسیب زدن به محیط زیست و حیات وحش و بحث پسماندها شده در حالیکه این جنگل ها باید به یک مدل مطالعاتی تبدیل و از آن کپی برداری شود.
این مدیر بر تبدیل جنگل نشین به جنگل بان تاکید کرد و گفت: یکی از راههای دستیابی به این امر تنوع بخشی است ، در حال حاضر نه تعریف درستی از مشارکت وجود دارد و مشاغل جنگل و نیز ارتباط مردم و دولت به درستی تعریف نشده است.
وی افزود: باید بر اساس ظرفیت های منطقه برنامه علمی جامع همراه با دانش بومی و تجربه و براساس حساسیت ها و نیازها نوشته شود تا همه برطبق آن عمل کنند.
مدیر مجموعه بوم گردی 'اسپرز'،جذب توریست خارجی را درآمدزا ترین بخش بوم گردی منطقه لفور عنوان کرد و افزود : استفاده از اقامتگاه های سنتی که مورد استقبال توریست ها است در بوم گردی علاوه بر کاهش آسیب های زیست محیطی موجب اشتغال روستاییان و جنگل نشینان می شود.
ابوذر عبدی یکی از ساکنین منطقه لفور سوادکوه که به تازگی در آن یکی از تعاونی های بوم گردی استان راه اندازی شد به خبرنگار ایرنا گفت : بوم گردی دراین منطقه باعث شده تا جوانان محل به کار در این منطقه تشویق شوند .
این ساکن بومی و به اصطلاح جنگل نشین افزود : بسیاری از گردشگران از استان های دیگر به این منطقه می آیند و همچنین خارجی های فراوانی هم برای بوم گردی تاکنون عازم این منطقه شدند .
عبدی بیان داشت : گردشگری این افراد به همراه راهنماهای محلی در حفظ محیط زیست منطقه تاثیرگذار بوده است و باعث آگاهی مردم منطقه و گردشگران از اهمیت جنگ و طبیعت می شود .
وی گفت : اما بسیاری از همین گردشگران در پوشش بوم گردی به این منطقه می آیند و زمین های روستایی را خریداری و ویلاسازی می کنند .
عبدی تاکید کرد : در چند سال اخیر در اطراف بسیاری از این خانه های بوم گردی که بازسازی شده ، ویلاسازی هایی انجام گرفته است .
وی همچنین اظهار کرد : در برخی از فصول پر مسافر ، دیگر آرامشی که از یک روستا انتظار می رود در این منطقه وجود ندارد .
این جوان محلی ادامه داد : برخی مسافرها حتی خارج از تورهای بوم گردی با آشنایی از این محلات به اینجا آمده و هر رفتار نادرستی را با طبیعت انجام می دهند .
این جنگل نشین و دامدار ، نظارت همه جانبه و مستمر دستگاه های متولی را خواستار شد تا بتوان در کنار ظرفیت و فرصت اقتصادی مناطق روستایی از آنها مراقبت کرد .
نتیجه این خواهد بود که به دلیل حساس و شکننده بودن محیط زیست و بوم مازندران ، بوم گردی باید به صورت کنترل شده و با ظرافت در این استان پایه ریزی شود .
نمی توان به دلیل فقدان اشتغال محلی و یا افزایش ظرفیت گردشگری روستا ، روستا نشین و همچنین طبیعت بسیار حساس مازندران را به خطر انداخت ، چرا که در سالیان گذشته شاهد تغییر چهره روستاها و بوم سنتی بوده ایم .
خبرنگار : رضا غلامی **انتشاردهنده: محسن حسن نیا
1899/7335

اجتماعي

گردشگري

بومگردي

مازندران