مازندشورا: به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرج، از جمله مکان‌های گردشگری و تاریخی استان البرز محوطه باستانی ازبکی از توابع دهستان احمدآباد از بخش مرکزی شهرستان نظرآباد با مساحت 576 کیلومترمربع است.

این تپه برای تخستین مرتبه در سال 1348 شمسی شناسایی و چند سال بعد در فهرست میراث ملی ایران ثبت شده است.

تپه ازبکی از شمال به بخش مرکزی شهرستان ساوجبلاغ و رشته کوه‌های البرز، از جنوب به بخش اشتهارد در شهرستان کرج، از شرق به دهستان‌های رامجین و سعید آباد ساوجبلاغ، از غرب به شهرستان آبیک استان قزوین و در 50 کیلومتری غرب شهر کرج قرار دارد.

در کاوش‌های این محوطه باستانی، مشخص شد ازبکی دربرگیرنده 9 هزار سال بقایای فرهنگی پیش از تاریخ و اوایل دوران تاریخی ایران، از نیمه اول هزاره هفتم تا نیمه نخست هزاره اول پیش از میلاد مسیح یعنی دوران مادها است.

تپه ازبکی دارای تپه‌های متعددی از جمله یان تپه به معنای «تپه کناری»، گوموش تپه به معنای «تپه نقره‌ای» که دارای لایه‌های متعلق به فرهنگ فلات قدیم، چشمه علی و سیلک است، جیران تپه به معنای «تپه آهو ماده»، مارال تپه به معنای «آهوی نر» و دوشان تپه به معنای «تپه خرگوش» است.

یان تپه

یان تپه در حدود یک کیلومتری غرب تپه مرتفع ازبکی واقع شده که ابعاد این تپه بیضی شکل است. این تپه دارای آثار معماری از ملات گل و خشت است که نحوه چیدمان دیوارها نشان‌دهنده این امر است که ساکنان فلات مرکزی ایران در این محوطه، مراحل نخستین معماری خشتی را پشت سر می‌گذراند و هنوز به رموز و اصول صحیح آن پی نبرده بوده‌اند.

وجود پاشنه‌های سنگی در، نشان از آشنایی این جامعه ساکن در فلات مرکزی با فنون در سازی است.

مارال تپه

مارال تپه یکی از تپه‌های اقماری کوتاه در محوطه ازبکی است و آثار به‌دست آمده از معماری این تپه مربوط به تک دیوارها، تنور یا اجاق و گودال دور ریز منحصر می‌شود.

جیران تپه

جیران تپه در جنوب محوطه ازبکی و با فاصله 250 متری تپه مدور و تقریباً مسطح با ارتفاعی در حدود 2 متر از سطح زمین‌های اطراف و قطری در حدود 50 متر وجود دارد. در این تپه بقایای سه دوره عمده فرهنگی پیش تاریخ، عصر آهن و اسلامی شناسایی شده است.

در نخستین فصل کاوش در جیران تپه یافتن گورهای متعلق به دروه‌های اسلامی و عصر آهن در لایه‌های سطحی‌تر و بقایای لایه‌های فرهنگی متعلق به دوره‌ای از فرهنگ‌های پیش از تاریخ فلات مرکزی ، همزمان با چشمه علی و سیلک، در لایه های عمیق‌تر موجود است.

وجود بقایای معماری عظیم از هزاره اول و دوم پیش از میلاد و گورستان‌های همزمان با آن در این دوران در جیران تپه، محوطه ازبکی را به یکی از نادرترین محوطه‌های شناخته شده عصر آهن مبدل می‌کند.

از مهم‌ترین یافته‌های جیران تپه، فضای معماری ارزشمندی مربوط به پیش از تاریخ با دیوارهای رنگین و دارای دو صفحه و سکو با کاربری مذهبی (معبد) است. خصوصیات این بنا و بناهای مشابه آن در دشت قزوین جایگاه ویژه اجتماعی، فرهنگی و به ویژه مذهبی را نمایان می‌سازد.

دوشان تپه

دوشان تپه در فاصله نزدیک به 300 متری شمال غرب تپه ازبکی قرار دارد که کاوش در این تپه در دو دوره فرهنگی عصر آهنIII (دوره ماد) و آهنII به دست آمده است.

یافته‌های کوچک در دوشان تپه شامل اشیاء فلزی، دو درفش یکی شکسته و دیگری سالم، یک سوزن به طول 10 سانتی‌متر، دو قطعه ورقه مفرغی شبیه برگ، چندین قطعه سوزن، اشیاء سفالی، سردوک‌ها، اشیاء سنگی متفرقه و قالب‌های ریخته‌گری است.

نکته مهم در مورد این نوع قالب اینکه شواهد مربوط به استفاده از آن به دوران‌های تاریخی تعلق دارد و شاید کهن‌ترین نوع قالب شناخته شده مربوط به دوشان تپه باشد.

گزارش از زهره کمیجانی

انتهای پیام/