مازندشورا: جوامع انسانی از آغاز آفرینش تاکنون همواره با انواع بلایا دست به گریبان بوده اند و از این بابت آسیب های جانی ومالی فراوانی به آنها وارد شده که برخی از این بلایا طبیعی و برخی دیگر نیز غیر طبیعی (انسان ساخت ) بوده اند.

سرزمین ما ایران به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و سیاسی همواره در معرض انواع خطرات طبیعی نظیر (زلزله و سیل و ….) و تهدیدات انسان ساز (جنگ) قرار داشته و تلفات انسانی و خسارات مالی سنگین متحمل شده است .

هویت شهری، نوعی هویت جمعی به حساب می آید. موقعیت جغرافیایی، شرایط اقلیمی و همچنین کارکردهای شهری (سیاسی، تجاری، صنعتی و ...) از عوامل مهم هویت دهنده ی شهرها به حساب می آیند.

آنچه مسلم است اینکه، ما با گام هایی بزرگ به سوی بی هویت شدن شهر و ساکنانش می رویم به خصوص زمانی که مؤلفه هایی استوار برای ایجاد هویت شهری وجود نداشته باشد.

از جمله راه کارهای برون رفت از این مشکل می توان به ایجاد محلات برای هویت بخشی دوباره به شهرها اشاره کرد اما این موضوع هم به خودی خود نمی تواند به نتیجه  برسد، چرا که برای بدست آوردن حداقل کارایی باید در سطوح کلان تر سیاست گذاری های شهرسازی، از جمله در حوزه ساخت و ساز ساختمان های مسکونی و تجاری و اداری تحول بنیادی صورت گیرد. با این وجود، استفاده از ظرفیت مشارکت شهروندان با توجه به نیازهای محلی از نکات مثبت ایجاد محلات شهری می باشد.

یکی از مهمترین مشکلات گریبانگیر شهروندان و مدیریت شهری عدم انسجام اجتماعی در شهر و کاهش نگران کننده ی پیوندهای اجتماعی شهروندان بدنبال توسعه و گسترش بی رویه ی شهرنشینی است که می توان آن را با ایجاد حس تعلق، همبستگی و مشارکت جمعی در محلات شهری تعدیل کرد. چرا که پایداری و استمرار حیات اجتماعی و فرهنگی یک جامعه در گرو همبستگی بین اجزاء و عناصر سازنده ی ساختار اجتماعی آن جامعه است.

باید دانست که ساماندهی محلات شهری بر اساس الزامات پدافند غیرعامل معنا می یابد زیرا ساماندهی هر محیط اجتماعی به معنای بسترسازی برای ارتقاء شرایط محیطی به نحو پایدار در جهت رشد سلامت، امنیت، امید، ایمان، نشاط و کرامت انسانی می باشد.  

پدافند غیرعامل در کلیه فرهنگ ها و سرزمین ها از دیرباز مطرح بوده است و بر اساس راهبردها، سیاست های ملی و سازوکارهای قانونی، همواره بر رعایت اصول پدافند غیرعامل در طراحي و اجراي طرح هاي حساس، مهم، تأسیسات زیربنایي و ساختمان هاي حساس و شریان های مهم شهرها به منظور پیشگیري از مخاطرات و سایر امور تأکید شده است.

پدافند غیرعامل مربوط به جنگ یا صلح نیست بلکه یک آمادگي براي مقابله با حوادث و بلایاي مختلف طبیعي و غیرطبیعي است. در واقع، پدافند غیر عامل بیشتر تأکید بر روی «مدیریت پیش از بحران» دارد؛ و به طور کلی هر اقدام غیر مسلحانه ای که موجب کاهش آسیب پذیری نیروی انسانی، ساختمان ها، تأسیسات، تجهیزات، اسناد و شریان های حیاتی در مقابل بحران هایی با «عامل طبیعی» (خشکسالی، سیل، زلزله، طوفان، رانش و لغزش زمین و ...) و «عامل انسانی» (جنگ، تحریم، شورش های داخلی و ...) گردد، . «پدافند غیرعامل» خوانده می شود .

امروزه با استفاده از برنامه های جامع مدیریت بحران و با اجرای طرح های کاربردی پدافند غیرعامل قبل از بحران،   می توان شدت گستردگی خسارات و تلفات ناشی از این گونه خطرات را به میزان قابل ملاحظه ای کاهش داد. از مهمترین این تمهیدات به کارگیری اصول پدافند غیرعامل جهت کاهش خطرپذیری در برابر خطرات مختلف و افزایش کارایی پس از وقوع خطر است به کار بستن این تدابیر می تواند جهت کاهش خطرپذیری در برابر خطرات طبیعی و انسان ساز مفید واقع شود.

تعریف:

پدافندغیرعامل (دفاع غیرعامل ) به مجموعه اقداماتی اطلاق می گردد که مستلزم به کارگیری جنگ افزار نبوده و با اجرای آن می توان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات وتاسیسات حیاتی نظامی وغیر نظامی و تلفات انسانی جلوگیری کرده ویا میزان تلفات یا خسارات را به حداقل کاهش دهد .

 

اهداف پدافند غیر عامل:

• کاهش قابلیت وتوانایی سامانه های شناسایی وهدف یابی دشمن
• بالابردن قابلیت بقا واستمرار عملیات نیروهای نظامی وغیر نظامی خودی
• تقلیل آسیب پذیری وکاهش خسارات مالی و جانی نیروهای نظامی وغیر نظامی خودی
• سلب آزادی و ابتکار عمل از دشمن
• صرفه جویی در هزینه ها ونیروهای انسانی خودی
• فریب و تحمیل هزینه بیشتربه دشمن
• افزایش آستانه مقاوت مردمی
• حفظ روحیه وانسجام وحدت ملی
• حفظ تمامیت ارضی وامنیت ملی واستقلال کشور

 

جایگاه پدافند غیرعامل در قانون :

• در سال 1384 که آیین نامه اجرایی قانون بودجه 84کل کشور به تصویب رسید ، در فصل 10 آن که به موضوع امنیت ملی مرتبط بود در بند 11 ماده 121 به پدافند غیرعامل اشاره شده است.
• رعایت اصول پدافند غیر عامل در طراحی و اجرای طرح های حساس و مهم در دست مطالعه ونیز تاسیسات زیر بنایی موضوع ماده 160 قانون برنامه چهارم به منظور پیشگیری از سوانح غیر طبیعی مد نظر بوده است.
• یك ماده به نام ماده 21 به ضوابط و مقررات ملی ساختمان به عنوان پدافند غیر عامل با همکاری وزارت مسکن و شهرسازی انجام شده است.

 

کارکرد های عمده پدافند غیر عامل:

با توجه به تعریف و با استفاده از مفاهیم ارائه شده که در سیاست های کلی نظام در مورد پدافند غیر عامل آورده شده است کارکردهای متفاوتی برای پدافند غیر عامل احصا می شود که در زیر چندین مورد از آن را بیان می کنیم :

• حفاظت از مردم
• حفاظت از زیر ساخت های حیاتی
• استمرار خدمات ضروری
• حفاظت از تجهیزات و تاسیسات
• پدافند سایبری
• تامین نیاز های مردم
• حفاظت از شهرها در جنگ
• تداوم شبکه های اطلاع رسانی
• تداوم اداره و مدیریت مردم

 

ادامه دارد ......