مازندشورا: استان مازندران با چالش‌های جدی در زمینه مدیریت پسماند، به‌ویژه در دفن زباله‌ها مواجه است. این موانع نه تنها کیفیت زیست‌محیطی استان را تهدید می‌کنند، بلکه به یک بحران مستمر در این زمینه تبدیل شده‌اند. در ادامه به مهم‌ترین این موانع پرداخته می‌شود:
عدم ظرفیت کافی برای دفن زباله‌ها
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در زمینه مدیریت پسماند در استان مازندران، کمبود ظرفیت‌های دفن زباله است. بیشتر محل‌های دفن زباله در این استان به سرعت به ظرفیت کامل خود رسیده‌اند. این موضوع به دلیل رشد سریع جمعیت، افزایش تولید زباله، و نبود جایگزین‌های مناسب برای دفن به یک بحران زیست‌محیطی تبدیل شده است. بیشتر شهرها و شهرستان‌های بزرگ مانند ساری، بابل، و نوشهر با کمبود فضای دفن زباله مواجه‌اند و به همین دلیل بخشی از پسماندها به‌طور غیرمجاز در مکان‌های مختلف رها می‌شود. این مسئله به افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی و تهدید سلامت عمومی منجر می‌شود.
فضای محدود برای دفن زباله در مناطق شهری و روستایی
گسترش روزافزون مناطق شهری و رشد سریع جمعیت، به‌ویژه در مناطق ساحلی و گردشگری، باعث کاهش فضای مناسب برای دفن زباله شده است. این مشکل در مناطق روستایی که به دلیل کمبود زیرساخت‌های کافی در زمینه مدیریت پسماند، وضعیت بحرانی‌تری دارند، به وضوح دیده می‌شود. فضای محدود برای دفن زباله‌ها، نه تنها ظرفیت‌های دفع را کاهش می‌دهد بلکه بر کارایی برنامه‌های مدیریت پسماند نیز تأثیر منفی می‌گذارد.
عدم تفکیک زباله‌ها از مبدا
یکی از موانع مهم در دفن زباله‌ها، عدم تفکیک زباله‌ها در مبدا است. بیشتر شهروندان و کسب‌وکارها در مازندران هنوز به‌طور صحیح از تفکیک زباله‌ها اقدام نمی‌کنند و این عدم توجه به تفکیک باعث ایجاد ترکیبی پیچیده از پسماندهای قابل بازیافت، پسماندهای خطرناک، و پسماندهای آلی می‌شود. این موضوع، فرآیند بازیافت را دشوار و هزینه‌بر می‌کند و حجم زیادی از زباله‌های دفنی را افزایش می‌دهد. عدم فرهنگ‌سازی و آگاهی کافی در خصوص اهمیت تفکیک زباله‌ها از مبدا، این مشکل را تشدید کرده است.
نقص در سیستم جمع‌آوری و حمل‌ونقل زباله
در بسیاری از مناطق استان، سیستم‌های جمع‌آوری و حمل‌ونقل زباله کارایی لازم را ندارند. برخی از شهرداری‌ها و بخش‌های مدیریت پسماند از تجهیزات مناسب برای جمع‌آوری و حمل زباله‌ها برخوردار نیستند. این عدم کارآیی باعث انباشت زباله‌ها در خیابان‌ها و مناطق غیرمجاز می‌شود و علاوه بر کاهش بهداشت عمومی، به آلودگی‌های محیطی نیز منجر می‌گردد. نبود استانداردهای بهداشتی در جمع‌آوری و حمل‌ونقل پسماندها، این مشکل را تشدید می‌کند.
آلودگی‌های زیست‌محیطی ناشی از دفن نامناسب
یکی از پیامدهای اصلی دفن نامناسب زباله‌ها در مازندران، آلودگی‌های زیست‌محیطی است. در بسیاری از مکان‌ها، دفن زباله‌ها بدون رعایت استانداردهای زیست‌محیطی صورت می‌گیرد، که موجب آلودگی خاک، آب‌های زیرزمینی و هوا می‌شود. مواد شیمیایی موجود در پسماندها و زباله‌های خانگی، به‌ویژه پلاستیک‌ها و مواد سمی، در هنگام دفن غیرمجاز به سرعت وارد محیط زیست می‌شوند. این آلودگی‌ها می‌توانند موجب تهدید برای سلامت انسان‌ها، گیاهان و جانوران شوند و همچنین به اکوسیستم‌های طبیعی آسیب وارد کنند.
نبود قوانین و مقررات مؤثر برای مدیریت پسماند
قوانین و مقررات موجود در حوزه مدیریت پسماند در مازندران به‌طور کامل و جامع به وضعیت فعلی این بحران نمی‌پردازد. در بسیاری از موارد، نهادهای اجرایی و محیط‌زیستی در استان با مشکلات قانونی و اجرایی مواجه‌اند که مانع از اجرای طرح‌های مؤثر و به موقع در زمینه مدیریت پسماند می‌شود. علاوه بر این، وجود قوانین ضعیف در زمینه نظارت بر دفن غیرمجاز زباله‌ها و برخورد با متخلفان، به گسترش بحران کمک کرده است. به‌ویژه در شهرستان‌های کوچک و مناطق روستایی، قوانین و نظارت‌ها به طور مؤثر اجرا نمی‌شوند.
کمبود منابع مالی برای اجرای طرح‌ها
کمبود بودجه و منابع مالی یکی از چالش‌های اصلی در پیاده‌سازی طرح‌های مدیریت پسماند در مازندران است. بسیاری از برنامه‌ها و پروژه‌های مدیریت پسماند به دلیل عدم تخصیص منابع مالی مناسب، با تأخیر یا متوقف می‌شوند. این مشکلات مالی نه تنها به کاهش کارایی سیستم‌های جمع‌آوری و دفن زباله‌ها منجر می‌شود، بلکه موجب می‌شود که طرح‌های بلندمدت برای بازیافت و مدیریت پسماندهای صنعتی و کشاورزی به تعویق بیفتند.
عدم مشارکت جامعه و نهادهای غیردولتی
در بسیاری از موارد، نهادهای غیردولتی و سازمان‌های محلی نتوانسته‌اند به‌طور مؤثر در زمینه مدیریت پسماند مشارکت کنند. فقدان مشارکت عمومی و عدم همکاری‌های بین‌نهادی نیز باعث می‌شود که برنامه‌های مدیریت پسماند کارآیی لازم را نداشته باشند. برای حل بحران زباله، لازم است که جامعه به‌طور گسترده‌ای در برنامه‌های تفکیک و بازیافت مشارکت کند و نهادهای غیردولتی و مردمی در این فرآیند نقشی فعال ایفا کنند.
گسترش گردشگری و تولید زباله‌های اضافی
صنعت گردشگری یکی از مهم‌ترین منابع درآمد در مازندران است، اما در عین حال باعث افزایش چشمگیر تولید زباله در این مناطق می‌شود. در ایام تعطیلات و فصل‌های گردشگری، تعداد زیادی از گردشگران به این استان سفر می‌کنند که به طبع این امر، تولید زباله‌ها به میزان زیادی افزایش می‌یابد. متأسفانه، زیرساخت‌های کافی برای جمع‌آوری و مدیریت پسماندهای تولیدی در این فصول وجود ندارد و این مسئله به یک بحران فصلی در مدیریت پسماند تبدیل شده است.
کمبود آگاهی و فرهنگ‌سازی در زمینه مدیریت پسماند
مهم‌ترین چالش در بحران زباله در مازندران، کمبود آگاهی عمومی در خصوص نحوه صحیح مدیریت پسماند است. نهادهای دولتی و شهرداری‌ها باید برنامه‌های آموزشی و فرهنگ‌سازی گسترده‌ای در خصوص تفکیک زباله، بازیافت، و اهمیت کاهش تولید پسماند برگزار کنند. بدون آموزش صحیح، جامعه نمی‌تواند به‌طور مؤثر در فرآیندهای مدیریت پسماند مشارکت کند و بحران زباله همچنان ادامه خواهد داشت.
موانع مختلف در دفن زباله‌ها در مازندران، از جمله کمبود فضای دفن، نقص در سیستم‌های جمع‌آوری، آلودگی‌های زیست‌محیطی، و کمبود منابع مالی، باعث ایجاد یک بحران پیچیده در مدیریت پسماند در این استان شده‌اند. برای حل این بحران، نیاز به اصلاحات اساسی در سیاست‌های اجرایی، افزایش بودجه، فرهنگ‌سازی عمومی، و تقویت زیرساخت‌ها است. در صورت نادیده گرفتن این مشکلات، بحران زباله در مازندران می‌تواند به یکی از تهدیدات بزرگ زیست‌محیطی و بهداشتی تبدیل شود.