مازندشورا: شهرهای مازندران، که عمدتاً مناطق جلگه‌ای با زمین‌های کشاورزی گسترده هستند، از نظر جغرافیایی و اقتصادی به مناطق خاصی در دیگر کشورهای جهان شباهت دارند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که بلندمرتبه‌سازی در این نوع شهرها یک چالش پیچیده و حساس باشد. از آنجا که بسیاری از این شهرها به اقتصاد کشاورزی وابسته‌اند و حفظ منابع طبیعی و کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار است، سوال این است که آیا در چنین مناطق مشابه در جهان، بلندمرتبه‌سازی به شکل گسترده‌ای انجام شده است و چرا؟
چرا در برخی مناطق مشابه، بلندمرتبه‌سازی انجام می‌شود؟
فشار جمعیتی و رشد سریع شهری
در بسیاری از شهرهای دنیا که ویژگی‌های مشابهی با مازندران دارند (یعنی مناطق جلگه‌ای با زمین‌های کشاورزی و اقتصاد مبتنی بر کشاورزی)، رشد جمعیت شهری و نیاز به فضاهای جدید برای مسکن و کار، عامل مهمی برای تشویق به بلندمرتبه‌سازی بوده است. در مناطقی که زمین‌های کشاورزی محدود و گران هستند، تبدیل اراضی به فضای مسکونی و تجاری، می‌تواند یک راه‌حل برای مدیریت نیاز به زمین باشد. به این ترتیب، بلندمرتبه‌سازی می‌تواند به عنوان یک پاسخ به نیاز به فضا و همچنین مقابله با گسترش بی‌رویه شهرها در اراضی کشاورزی عمل کند.
مثال: در برخی از شهرهای آسیای شرقی مانند هنگ کنگ و سنگاپور، با وجود محدودیت شدید در اراضی کشاورزی و طبیعی، بلندمرتبه‌سازی به یک گزینه غیرقابل اجتناب برای اسکان جمعیت در حال رشد تبدیل شده است. این امر در حالی صورت می‌گیرد که همچنان قوانین و مقررات سخت‌گیرانه‌ای برای محافظت از منابع طبیعی و اراضی کشاورزی اعمال می‌شود.
اقتصاد مبتنی بر کشاورزی و نیاز به تغییر مدل اقتصادی
برخی از مناطق که به شدت به کشاورزی وابسته هستند، در پی تحولات اقتصادی ممکن است به سمت تغییرات عمده در ساختار اقتصادی حرکت کنند. در این شرایط، به ویژه زمانی که کشاورزی به دلیل تغییرات اقلیمی یا کاهش منابع آبی با چالش‌هایی مواجه می‌شود، بسیاری از این مناطق به سمت صنعتی شدن و توسعه اقتصادی متنوع‌تر حرکت می‌کنند. در این فرایند، بلندمرتبه‌سازی به‌عنوان ابزاری برای استفاده بهینه از زمین و جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید مطرح می‌شود.
مثال: استان گوانگدونگ در چین، که روزگاری یک منطقه کشاورزی بود، اکنون به یک مرکز صنعتی و تجاری بزرگ تبدیل شده است. در اینجا، بلندمرتبه‌سازی به‌عنوان یک راه‌حل برای استفاده بهینه از اراضی شهری، که عمدتاً در مناطق ساحلی و جلگه‌ای واقع شده‌اند، استفاده شده است.
حفظ اراضی کشاورزی و منابع طبیعی از طریق تراکم بالا
در برخی از مناطق مشابه مازندران، راه‌حل‌های بلندمرتبه‌سازی به‌ویژه در نواحی شهری به‌منظور جلوگیری از گسترش بی‌رویه و غیرقابل کنترل شهر به سمت اراضی کشاورزی استفاده می‌شود. این رویکرد به کمک مدل‌های برنامه‌ریزی شهری می‌آید که از یک‌سو فضاهای کافی برای اسکان و خدمات شهری فراهم می‌کند و از سوی دیگر فشار بر زمین‌های کشاورزی و منابع طبیعی را کاهش می‌دهد.
مثال: در شهر سئول کره جنوبی، به‌عنوان یکی از مناطق شهری با تاریخ بلندمرتبه‌سازی، سیاست‌هایی برای استفاده بهینه از زمین‌های شهری و کاهش فشار بر مناطق کشاورزی در حومه شهر اجرا شده است.
کاهش اثرات تغییرات اقلیمی و حفظ منابع آبی
در مناطقی که به کشاورزی وابسته هستند و در عین حال در معرض تغییرات اقلیمی مانند خشکسالی یا بارش‌های شدید قرار دارند، بلندمرتبه‌سازی ممکن است به‌عنوان یک ابزار برای حفظ منابع طبیعی مورد استفاده قرار گیرد. این روش‌ها به‌ویژه در مناطقی که با کمبود آب و زمین کشاورزی مواجه هستند، از طریق کاهش نیاز به گسترش شهر به‌صورت افقی و تشویق به ساخت‌وساز عمودی برای استفاده بهینه از منابع ممکن است در دستور کار قرار گیرد.
مثال: در شهر مکزیکو، سیاست‌های بلندمرتبه‌سازی و حفظ زمین‌های کشاورزی با هدف جلوگیری از گسترش بی‌رویه شهر به اراضی کشاورزی و حفظ منابع آب اعمال شده است.
چرا بلندمرتبه‌سازی در مناطق مشابه مازندران ممکن است دشوار باشد؟
مقاومت فرهنگی و اجتماعی به تغییرات شهری
در بسیاری از مناطق که اقتصاد آن‌ها به کشاورزی وابسته است، ممکن است مقاومتی اجتماعی و فرهنگی در برابر بلندمرتبه‌سازی وجود داشته باشد. این مقاومت می‌تواند ناشی از نگرانی‌ها درباره تغییرات در سبک زندگی، هویت محلی، و همچنین تأثیرات منفی اجتماعی و فرهنگی باشد. در برخی از این مناطق، ترجیح به حفظ چشم‌انداز طبیعی، کشاورزی و سبک زندگی سنتی وجود دارد.
مثال: در بسیاری از مناطق اروپا و شمال آمریکا، حتی با وجود فشارهای اقتصادی و جمعیتی، برخی از مناطق به دلیل حفظ هویت فرهنگی و کشاورزی خود، از توسعه عمودی و بلندمرتبه‌سازی خودداری کرده‌اند.
محدودیت‌های زیست‌محیطی و مشکلات اکولوژیکی
بلندمرتبه‌سازی در مناطق جلگه‌ای که اراضی کشاورزی حساس دارند، می‌تواند با مشکلات زیست‌محیطی مواجه شود. تغییرات اقلیمی، افزایش آب‌های سطحی، و آسیب به اکوسیستم‌های طبیعی می‌توانند چالش‌هایی برای بلندمرتبه‌سازی ایجاد کنند. در مناطقی مانند مازندران، که به دلیل نزدیکی به دریا و اراضی کشاورزی با چالش‌هایی در زمینه حفظ محیط زیست روبه‌رو است، چنین پروژه‌هایی باید با دقت زیادی برنامه‌ریزی و اجرا شوند.
مسائل اقتصادی و نیاز به سرمایه‌گذاری‌های کلان
بلندمرتبه‌سازی به‌طور معمول نیاز به سرمایه‌گذاری‌های زیادی دارد. به‌ویژه در مناطق کشاورزی و اقتصادی که به‌طور عمده وابسته به بخش‌های غیرشهری هستند، این نوع پروژه‌ها می‌توانند نیاز به تغییرات اساسی در مدل‌های اقتصادی، سرمایه‌گذاری و منابع داشته باشند. این تغییرات ممکن است در کوتاه‌مدت با چالش‌هایی از جمله کمبود منابع مالی و مقاومت‌های اقتصادی روبه‌رو شوند.
آیا بلندمرتبه‌سازی در مازندران قابل اجرا است؟
با توجه به ویژگی‌های جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی مازندران، بلندمرتبه‌سازی در این منطقه می‌تواند با چالش‌های جدی روبه‌رو باشد، اما در شرایط خاص و با برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند راه‌حلی مؤثر باشد. برای موفقیت در این نوع پروژه‌ها، ضروری است که:
مطالعه و طراحی دقیق اقلیمی و زیست‌محیطیصورت گیرد تا از تخریب منابع طبیعی و اکوسیستم‌های محلی جلوگیری شود.
حفظ اراضی کشاورزی و منابع آبیبه‌طور جدی در سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه شهری گنجانده شود.
سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های عمومیمانند حمل و نقل عمومی، آب، فاضلاب و انرژی به‌طور همزمان با بلندمرتبه‌سازی انجام شود تا به چالش‌های اجتماعی و اقتصادی جلوگیری شود.
در نهایت، بلندمرتبه‌سازی در مازندران باید با تأکید بر حفظ هویت منطقه‌ای، بهبود کیفیت زندگی شهروندان، و کاهش فشار بر منابع کشاورزی و طبیعی انجام شود.