مازندشورا:مراکز پرتو تا قبل از سال ۹۳ با پرداخت مبالغی به کلینیک‌ها و مراکز درمانی و مشاوره‌ای فعالیت‌هایی را در حوزه کمک به کودکان کار انجام می‌داد اما از سال ۹۳به بعد شهرداری تهران تصمیم گرفت تا وظایف خود را برون‌سپاری کند و در عین حال از ظرفیت دستگاه‌ها و نهادهای خارج از شهرداری هم در جهت کمک به کودکان استفاده کند. 

به گفته مریم شیردل، مدیر اداره پیشگیری و ارتقای سلامت اجتماعی شهرداری تهران، فعالیت شهرداری در این مراکز با تامین زیرساخت ادامه پیدا کرد. برای مثال شهرداری ساختمان مورد نیاز را تامین می‌کند و در اختیار NjOها قرار می‌دهد و در مقابل آن‌ها هم خدماتی را به کودکان ارائه می‌دهند.

او  با بیان اینکه وظیفه ی شهرداری تهران در حوزه کودکان آسیب دیده و در معرض آسیب تامین زیرساخت است، اضافه می‌کند: ما در حال حاضر توانستیم زیرساخت ۱۷ مرکز پرتو را ایجاد و  به طور کامل تجهیز کنیم.

شیردل ادامه می‌دهد: راهبری این مراکز با NjO هااست.آن‌ها کودکان را شناسایی و خانواده‌ها را متقاعد می‌کنند که کودکان‌شان در مراکز پرتو ادامه تحصیل دهند.

بازگشت ۴۵کودک به سیستم رسمی آموزش و پرورش

به گفته مدیر اداره پیشگیری و ارتقای سلامت اجتماعی شهرداری تهران جامعه هدف این مراکز، کودکان آسیب دیده و در معرض آسیب با اولویت کودکان کار و خیابان است که از بین آن‌ها سه هزار کودکی  شناسایی کردیم که ۷۵درصدشان افغان هستند. 

او می‌گوید: همه ی کودکان مرکز پرتو بازمانده از تحصیلند و  هدف اصلی این مراکز هم آموزش  به این کودکان است. آن‌ها یا از نظر اقتصادی یا از نظر اوراق هویتی نمی‌توانند در مدارس رسمی آموزش و پرورش کشور تحصیلی کنند و به همین دلیل در مراکز پرتو همگام با آموزش و پرورش و با مدرسان و معلمانی که اکثرا بازنشسته هستند درس می‌خوانند.

شیردل اضافه می‌کند: در نهایت هم مدرکی به آن‌ها داده می‌شود و اگر شرایط مساعد باشد مثلا از نظر اقتصادی بهبود پیدا کنند یا اوراق هویتشان درست شود به سیستم اصلی آموزش کشور برمی‌گردنند.

 این مددکار اجتماعی با بیان اینکه مجددا یک آزمون تعیین سطح از آن ها در مدرسه گرفته می شود، تاکید می کند: بعد از این آزمون تحصیلشان را ادامه می دهند و دیگر به اول باز نمی گردند یعنی آموزش و پرورش هم NjOهارا قبول دارد.

به گفته شیردل سه هزار کودکی که شناسایی شده اند، شناور هستند. تمام تلاش این مراکز این است که کودک را جذب کند تا بعد بتوانند وارد سیستم آموزش و پرورش شوند.

وی با اشاره به اینکه حدود ۴۵ کودک را به سیستم رسمی آموزش و پرورش بازگرداندیم، اضافه می کند: بودجه ای که شهرداری هزینه می کند در زمینه تجهیز مراکز و راه اندازی و تامین زیرساخت است، مابقی بودجه به وسیله جلب مشارکت های مردمی جمع آوری می شود.

او می گوید: آموزش زبان انگلیسی، مصاحبه و مشاوره فردی و گروهی، بازدیداز منزل، اقدامات درمانی، مهارت آموزی، توانمندسازی از جمله اقدامات این سازمان است.

نبود تعامل میان سازمانی برای حل مشکلات کودکان کار

شیردل با اشاره به  چالش ها و موانع این مراکز نیز ادامه می دهد: نبود وجود یک ضمانت اجرایی برای برخورد با کارفرماهای این کودکان یکی از مشکلات ما است، هیچ ضمانتی وجود ندارد تا جلوی کسانی که کودکان را مجبور به کار در خیابان می کنند، گرفته شود.

شیردل اضافه می کند: نهادها و ارگان های مختلفی متولی اجرای حمایت از کودکان کار هستند. مثل آموزش و پروش، نیروی انتظامی، بهزیستی، وزارت بهداشت و وزارت کار ولی متاسفانه در مقام اجرا تعامل بین سازمانی وجود ندارد.

به گفته او با همه محدودیت ها، شهرداری تهران چشم اندازهایی را برای سال۹۶ در نظر گرفته است مثل تجهیز چهار مرکز پرتو که در اختیار NjOها قرار گرفته می شود.

او می گوید: مدیریت شهری نمی تواند به تنهایی متولی کاهش آسیب های اجتماعی شود اما متاسفانه سایر ارگان ها و سازمان ها همکاری نمی کنند. شهرداری در حال حاضر فراتر از وظایف قانونی‌اش عمل می کند.

شیردل ادامه می دهد: در بسیاری از موارد ما با بودجه شهرداری و بدون اینک NjO ها دخالت داشته باشند برنامه‌های مختلفی برای کودکان برگزار می‌کنیم. ما در طول سال برنامه‌هایی همزمان با روزهای مقابله با کار کودک، روز جهانی کودک، روز درختکاری و ... برگزار می‌کنیم و در طرح‌هایی مثل زمستان امن، لباس گرم به کودکان می‌دهیم. همچنین لوازم التحریر، سبد میوه، سبد کالا و بن لوازم التحریر نیز به آن‌ها داده می‌شود.

لزوم اختصاص بیمارستانی برای کودکان آسیب پذیر

تنها ارگانی که در خصوص کودکان کار در کنار شهرداری کار می‌کند فقط بهزیستی استبه گفته مدیر اداره پیشگیری و ارتقای سلامت اجتماعی شهرداری تهران، تنها ارگانی که در کنار شهرداری کار می‌کند فقط بهزیستی است. از وزارت بهداشت تقاضا داریم که بیمارستانی را برای این بچه ها اختصاص بدهند اما این امر تا کنون تحقق پیدا نکرده و هیچ ارگان دیگری  به غیر از بهزیستی با ما تعامل نداشته است.

لزوم استفاده از ظرفیت سایر سازمان‌ها

محمد باصری معاون حمایت های اجتماعی نیز در این باره معتقد است: نیاز شهر تهران به ایجاد مراکز پرتو به دو دلیل بود اول کودکان کار و بعد زنان آسیب دیده. نیازی که شهرداری تهران با گوشت، پوست و استخوانش لمس کرد.

وی با بیان اینکه ایجاد این مراکز در حوزه کاری و وظیفه شهرداری تهران نیست به مهر می‌گوید: اما بازهم احساس مسئولیت و رنج و عذاب بچه های کار ما را به فکر ایجاد مرکزی که آنها در آن رفت‌وآمد داشته باشند، انداخت.  

او ادامه می‌دهد: یکی از این مراکز در منطقه هفت وجود دارد. مرکز تخصصی جلوگیری از خشونت جنسی علیه کودکان وجود که بیش‌تر کودکان این مرکز افغان هستند اما ممکن است پدر یا مادر آنها ایرانی باشند.

به گفته معاون حمایت های اجتماعی، این مراکز در منطقه‌های ۲، ۴، ۱۲، ۱۳ و سایر مناطق تهران ایجاد شده‌اند و چیزی در حدود سه هزار نفر در آن‌ها رفت و آمد می کنند. 

باصری ادامه می‌دهد: "پرتو" مخفف پیشگیری، روانشناختی و توانمندسازی است. خدماتی که ارائه می دهیم به‌وسیله سازمان‌های غیردولتی، مهارت های زندگی، زبان انگلیسی، کامپیوتر، مشاوره را به آن‌ها می‌آموزند و حتی اگر بتوانند برای والدین آن‌ها شغل ایجاد می‌کنند.

هر سازمانی ظرفیتی دارد که اگر در کنار سایر ظرفیت ها قرار گیرد بسیاری از مشکلات را حل خواهد کرد وی در پاسخ به این سوال که شما چه چالش هایی برای توانمندسازی هرچه بیشتر این مراکز دارید، تاکید می‌کند: به نظر من شهر را باید از راه هم اندیشی، همفکری و همراهی همه سازمان ها اداره کرد. هر سازمانی ظرفیتی دارد که اگر در کنار سایر ظرفیت ها قرار گیرد بسیاری از مشکلات را حل خواهد کرد. مثل همین کاری که ما می‌کنیم یعنی استفاده از ظرفیت شهرداری.

حل آسیبهای مربوط به کودکان کار مختص به یک سازمان یا نهاد نیست بلکه معضلی مرتبط با تمام کشور و همه ارگان‎‌ها است که باید با نگاه و روحیه‌ای جمعی حل شود و کمک نهادهای مختلف را می طلبد.