مازندشورا: ایران با معرفی روستاهای تاریخی و فرهنگی خود به سازمان جهانی گردشگری، درصدد نمایش توانمندی‌هایش در سطح بین‌المللی است؛ در این میان، کندلوس مازندران با طبیعت بکر و میراث غنی، یکی از گزینه‌های برجسته برای کسب عنوان «روستای جهانی» است، اما آیا این روستا آماده عبور از استانداردهای سخت‌گیرانه جهانی است؟
در جهان گردشگری، روستاها نه‌تنها مکان‌هایی برای آرامش و تجربه زندگی ساده هستند، بلکه به‌عنوان قلب تپنده فرهنگ، تاریخ و محیط‌زیست شناخته می‌شوند؛ روستاهایی مانند کندلوس مازندران، با طبیعت بکر و میراث غنی خود، فرصتی بی‌نظیر برای نمایش توانمندی‌های ایران در عرصه بین‌المللی ایجاد کرده‌اند، اما دستیابی به عنوان «روستای جهانی» تنها به زیبایی ظاهری و تاریخ پربار محدود نمی‌شود و این مسیر نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، رفع نواقص و ایجاد زیرساخت‌هایی است که استانداردهای جهانی را برآورده کند.
این موضوع، محور اصلی گفت‌وگوی تسنیم با مهران حسنی دبیر و نایب رئیس انجمن گردشگری مازندران و یکی از متخصصان برجسته گردشگری ایران است که به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های کندلوس و دیگر روستاهای مشابه در مسیر جهانی‌شدن پرداخته این که از نظر خوانندگان تسنیم می‌گذرد:
سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) برنامه‌ای با عنوان معرفی «بهترین روستاهای جهانی» را آغاز کرده است. هدف اصلی این برنامه چیست و چرا چنین موضوعی از سوی این سازمان مطرح شد؟
این برنامه از سال 2021توسط سازمان جهانی گردشگری آغاز شد و هدف اصلی آن، تأکید بر نقش گردشگری در توسعه پایدار روستایی است. این سازمان معتقد است که روستاها نه‌تنها به‌عنوان مکان‌های زیبا و بکر برای گردشگران جذابیت دارند، بلکه می‌توانند راه‌حل‌هایی برای مشکلات جهانی از جمله مهاجرت از روستاها، تخریب زیست‌محیطی و کاهش منابع طبیعی ارائه دهند.
معیارهایی که در این برنامه تعریف شده‌اند، فراتر از جاذبه‌های طبیعی هستند. سازمان جهانی گردشگری به موضوعاتی مانند حفظ منابع طبیعی، صیانت از ارزش‌های فرهنگی، پایداری اقتصادی و اجتماعی، و ظرفیت توسعه گردشگری به‌صورت هماهنگ اهمیت می‌دهد. هدف اصلی، حفظ مکان‌های منحصربه‌فرد روستایی و ترویج گردشگری به‌عنوان ابزاری برای افزایش رفاه جوامع محلی و جلوگیری از آسیب‌های زیست‌محیطی است.
معیارهای سازمان جهانی گردشگری برای انتخاب یک روستا چیست؟ آیا تنها منابع طبیعی در این انتخاب تأثیرگذار است؟
خیر، منابع طبیعی تنها یکی از معیارهاست. این سازمان به شاخص‌های مختلفی توجه می‌کند. مثلاً پایداری اقتصادی و اجتماعی، مدیریت صحیح منابع زیست‌محیطی، زیرساخت‌ها، بهداشت، امنیت، و حتی ترویج سبک زندگی سالم و غذاهای ارگانیک از معیارهای مهم هستند. همچنین، تأکید بر حفظ تنوع غذایی و فرهنگ بومی نیز از نکات کلیدی است. این شاخص‌ها نشان می‌دهند که گردشگری تنها یک ابزار برای تفریح نیست، بلکه راهی برای توانمندسازی جوامع محلی، کاهش مهاجرت روستاییان و تقویت زیرساخت‌ها محسوب می‌شود.
ایران در این برنامه چه عملکردی داشته است؟ آیا موفق به معرفی روستاهایی به این عنوان شده‌ایم؟
بله، ایران تاکنون در دو دوره هشت روستا را برای این برنامه معرفی کرده است. خوشبختانه روستای کندوان از آذربایجان شرقی و روستای اصفهک از خراسان جنوبی موفق به کسب این عنوان شدند و در فهرست بهترین روستاهای گردشگری جهان ثبت شدند. این موفقیت‌ها نشان‌دهنده ظرفیت‌های بالای ایران در این زمینه است. با این حال، دستیابی به این امتیاز آسان نیست. فرآیند انتخاب بسیار دشوار است و نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، همکاری میان دستگاه‌های مختلف و رفع نواقص است.
به نظر شما مهم‌ترین چالش برای موفقیت در این برنامه چیست؟
بزرگ‌ترین چالش، آگاهی و دانش کافی مدیران محلی و ملی نسبت به این شاخص‌هاست. اگر مدیران ما اشراف کافی به معیارهای سازمان جهانی گردشگری نداشته باشند، نمی‌توانند برنامه‌هایی تدوین کنند که تمام این الزامات را برآورده سازد. علاوه بر آن، هماهنگی و هم‌افزایی میان بخش‌های مختلف از جمله دهیاری‌ها، شوراهای محلی و نهادهای دولتی بسیار اهمیت دارد. برای مثال، اگر بخواهیم روستایی را به‌عنوان کاندیدا معرفی کنیم، نیاز به زیرساخت‌های ارتباطی قوی، بهداشت مناسب و خدمات گردشگری مطلوب داریم. بدون این موارد، امکان دستیابی به موفقیت وجود ندارد.
شما اشاره کردید که کندلوس در سال‌های اخیر جزو روستاهای منتخب برای معرفی به سازمان جهانی گردشگری بوده است. چرا تاکنون موفق به کسب عنوان «روستای جهانی» نشده؟
انتخاب کندلوس برای دو سال متوالی به‌عنوان یکی از هشت روستای منتخب کشور، نشان‌دهنده ظرفیت‌های عظیم این روستاست. اما باید به این نکته توجه کرد که معیارهای سازمان جهانی گردشگری بسیار دقیق و سخت‌گیرانه است. در بازدیدهای کارشناسان کشوری، نواقصی مشاهده شد که شامل زیرساخت‌های گردشگری، مدیریت پسماند، و نیاز به توسعه خدمات رفاهی برای گردشگران بود. این مسائل در کنار کاستی‌های تبلیغاتی باعث شد که کندلوس نتواند امتیاز لازم را کسب کند.
آیا این مشکلات قابل‌حل هستند؟ چه برنامه‌ای برای رفع این نواقص وجود دارد؟
قطعاً قابل‌حل هستند، اما نیازمند یک برنامه جامع و همکاری دستگاه‌های مختلف است. مثلاً بهبود زیرساخت‌های ارتباطی و افزایش تسهیلات بهداشتی باید در اولویت قرار گیرد. همچنین، نیاز است که برنامه‌های بازاریابی حرفه‌ای‌تری برای معرفی کندلوس به‌عنوان مقصد گردشگری طراحی شود. این موارد بدون مشارکت جامعه محلی و دستگاه‌های دولتی و خصوصی قابل تحقق نیست.
نقش جامعه محلی در این مسیر چقدر اهمیت دارد؟
جامعه محلی نقشی اساسی دارد. روستاییان به‌عنوان صاحبان اصلی این میراث باید با این فرآیند همراه شوند. آگاهی‌بخشی و توانمندسازی آن‌ها برای مشارکت در برنامه‌های گردشگری، به حفظ فرهنگ و سنت‌های بومی کمک می‌کند. مثلاً زنان می‌توانند با ترویج صنایع دستی یا غذاهای محلی، نقش مهمی در پایداری اقتصادی روستا ایفا کنند.
به موضوع بازاریابی اشاره کردید دقیقاً چه نوع بازاریابی موردنیاز است؟
بازاریابی گردشگری باید مبتنی بر ابزارهای مدرن و مؤثر باشد. تولید محتوای دیجیتال، استفاده از رسانه‌های اجتماعی و برگزاری رویدادهای ملی و بین‌المللی از جمله اقداماتی است که می‌توان برای معرفی کندلوس انجام داد. تبلیغات مناسب نه‌تنها گردشگران داخلی بلکه گردشگران خارجی را نیز جذب خواهد کرد.
در صورت دستیابی به عنوان «روستای جهانی»، چه مزایایی برای کندلوس و استان مازندران فراهم می‌شود؟
مزایای این عنوان بسیار فراتر از تصور است. این برند جهانی باعث افزایش قابل‌توجه گردشگران داخلی و خارجی می‌شود و سرمایه‌گذاری در روستا را تسهیل می‌کند. علاوه بر این، نام کندلوس در سطح جهانی مطرح خواهد شد و فرصتی برای بهبود اقتصادی و توسعه پایدار منطقه فراهم می‌آورد.
به گزارش تسنیم, توسعه پایدار روستایی نه تنها به زیرساخت‌های محلی و منابع طبیعی متکی است، بلکه نیازمند آگاهی، برنامه‌ریزی هوشمندانه و مشارکت تمام نهادها و جوامع محلی است. برنامه معرفی بهترین روستاهای جهان از سوی سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) فرصتی استثنایی برای کشورهایی مانند ایران است که دارای میراث غنی فرهنگی و طبیعی هستند.
با وجود اینکه ایران در این مسیر دستاوردهایی داشته، چالش‌هایی مانند کمبود زیرساخت‌ها و ناآگاهی نسبت به معیارهای بین‌المللی همچنان موانع بزرگی محسوب می‌شوند. مثال روستای کندلوس مازندران نشان می‌دهد که چگونه می‌توان با رفع نواقص و برنامه‌ریزی دقیق، از این فرصت برای توسعه پایدار روستاها بهره برد. این تلاش‌ها نه تنها به شکوفایی اقتصادی و اجتماعی جوامع محلی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند تصویر ایران را در سطح جهانی بازسازی کند. در شرایطی که کشور با چالش‌های ایران‌هراسی و تبلیغات منفی روبرو است، استفاده از ابزار گردشگری، فرصتی برای بازنمایی صحیح فرهنگ و تاریخ ایران در سطح بین‌المللی است. تنها با کارگروهی منسجم و توجه به جزئیات می‌توان از این فرصت برای توسعه‌ای ماندگار بهره برد.
