مازندشورا:مطمئنا در دنیای پرتلاطم امروزی، یکی از موضوعاتی که می تواند جوامعبشری را از اختلافات شخصی و جمعی در امان بدارد، «آشنایی با حقوق متقابل افراد بایکدیگر و قانون» است که مهمترین اثر این آشنایی و آگاهی را می توان در پیشگیری ازوقوع بسیاری از مشکلات حقوقی دانست؛ بنابراین، امروز تلاش داریم تا موضوع«گودبرداری» را بررسی کنیم.

عدم رعایت مقررات قانونی در گودبرداری، صدمه به ساختمان‌های اطراف وایجاد حوادث ناگوار برای افراد، بخشی از مخاطراتی است که در گودبرداری‌های غیراصولیمی‌تواند ایجاد شود. خسارت‌هایی که در پی هر گودبرداری غیراصولی ایجاد می‌شود،نیازمند تشکیل پرونده و طرح دعوا در مراجع حقوقی و قضایی است و از این منظر، بایدمشخص شود چه عواملی در بروز این خسارت نقش داشته‌اند.

از نظر تعريف قانوني، گودبرداري به هرگونه حفاري و خاک‌برداری در ترازپایین‌تر از سطح طبيعي زمين يا در تراز پایین‌تر از زير پي ساختمان مجاور اطلاق می‌شود.به طور اصولي، اجراي هر پروژه ساختماني، با مرحله گودبرداري و پي‌كني آغاز مي‌شودچرا كه پي ساختمان مهمترين ركن هر ساختمان است و اگر پي ساختمان كه آجر اول است،به درستي گذاشته نشود، اين ساختمان از ايمني و استحكام لازم برخوردار نبوده واصطلاحا "تا ثريا مي‌رود ديوار كج!"

بر اساس دستورالعمل اجرایی گودبرداری‌هاي ساختماني كه در سال 92 دركميته ملي مقررات ساختمان تصويب و از ابتداي خرداد 92 براي اجرا به شهرداري‌هاي سراسركشور ابلاغ شد، در اجراي يك گودبرداري اصولي، اشخاص مختلفي داراي نقش و مسئوليتهستند و چنانچه در هر يك از مراحل گودبرداري حادثه يا مشكلي ايجاد شود، هر يك ازاين افراد به تناسب مسئوليت و اهمال احتمالي بايد پاسخگوي جبران زيان وارده باشند.به طور كلي مالك ساختمان، مهندس طراح، مهندس مجري و مهندس ناظر چهار شخصيت اصلي دراجراي يك گودبرداري اصولي هستند كه اگر هركدام از اينها وظايف خود را به درستيانجام ندهد، مي‌تواند منجر به بروز حادثه‌اي تلخ شود.

مسئوليت مالك ساختمان در گودبرداري‌ها

مالك ساختمان براي آغاز هر پروژه عمراني ابتدا بايد نسبت به اخذمجوزهاي لازم از شهرداري محل پروژه اقدام كرده و سپس بر اساس بندهای 1، 2 و 4 ازمبحث دوم مقررات ملی ساختمان موظف‌ است، عمليات اجرایی ساختمان را به مهندسين دارايپروانه اشتغال به کار در زمینه اجرا واگذار كند. همچنين بر اساس ماده 4 دستورالعمل اجرايي گودبرداري، كارفرما بايد ضمن دريافت مشخصات فنياملاك مجاور، آن را در اختيار مجري قرار داده و در صورتي كه گودبرداري باعث سرايتخطر به خارج از محدوده پروژه مي‌شود، امكانات و تجهيزات لازم براي ايمن سازيگودبرداري را به مجري ارایه كند. چنانچه گودبرداري بسيار عميق بوده يا داراي خطرزياد يا بسيار زياد باشد، مالك موظف است در قراردادي با يكي از شركت‌هايخدمات فني آزمايشگاهي ژئوتكنيك، تهيه گزارش‌ها و نقشه‌هاي موضوعي را به اينشركت‌ها واگذار كند.

مسئوليت‌هاي مجري گودبرداري

سازنده (مجري) براساس ماده 3 دستورالعمل اجرايي گودبرداري بايد داراي پروانه اشتغال به کار اجرايساختمان از وزارت راه و شهرسازي باشد و در صورتي كه گودبرداري با خطر زياد يا خطربسيار زياد باشد بر اساس ماده 6 همان دستورالعمل بايد از شخص حقوقي (شركت‌هايپيمانكار ساختماني) استفاده شود. مجريگودبرداري موظف است تا با به کار گرفتن کارکنان واجد صلاحيت، ايمن کردن محيط کار ومصون و محفوظ كردن سلامت و بهداشت کليه کارگراني كه در كارگاه مشغول به كار هستند،اقدام به اجراي پروژه كند.

همچنين مصون و محفوظ كردن سلامت و بهداشت کليه افرادی که در مجاورت يانزديکي (تا شعاع مؤثر) کارگاه ساختماني هستند يا عبور و مرور، فعاليت يا زندگي می‌کنند،بر عهده مجري است. بر اساس بندهای 1، 2 و 12 مبحث دوازدهم از مقررات ملي ساختمان«تجهيزات و مصالح ساختماني بايد در جایی قرار داده شوند که حوادثي برای عابران،خودروها، تأسیسات عمومي، ساختمان‌ها و... به وجود نياورند...». حفاظت و مراقبت از ابنيه، خودروها، تأسیسات، تجهيزات و نظایر آن در داخل يا مجاورتکارگاه ساختماني بخشي ديگر از وظايف مهندس يا شركت سازنده است.

البته مجري بايد قبل از اقدام به کار «گزارش بررسي وضعيت ساختمان‌هایمجاور» را که توسط مهندس طراح تهيه شده است را کنترل کند و در صورت وجود اشکال ياايراد جهت رفع آن جلسه‌ای با مهندس طراح و مهندس ناظر برگزار كند.

مسئوليت‌هايمهندس طراح

كليه طرح‌های ساختماني و نقشه‌ها و مدارک فني آن از جمله معماري، سازهو... بايد توسط طراح و در حدود صلاحيتي که در زمینه طراحي دارا است، صورتگيرد.

طراح يا محاسب سازه ساختمان، شخصي شاغل به کار در دفتر مهندسي يا يكشركت طراحي ساختمان است که بر اساس پروانه اشتغال به کار مهندسي مسئوليت كار را برعهده گرفته و بايد پيش از آغاز كار، از محل ملک بازديد كرده و از وضعيت و موقعيتمحوطه از لحاظ موارد مؤثر در تعيين کليت سامانه‌های سازه و محاسبات فني ذی‌ربطاطلاع پيدا كند. طراح همچنين بايد گزارش بررسي وضعيت ساختمان‌های مجاور را بهمهندس مجري ارایه كند.

مسئوليت‌هايمهندس ناظر

همانگونه كه از اسم مهندس ناظر مشخص است، ناظر شخص حقيقي يا حقوقي استكه بر اجراي صحيح عمليات ساختماني نظارت می‌کند. ناظر بايد بر عمليات گودبردارينظارت متناوب داشته و به ازای هر مرحله گودبرداري يا حداکثر هر 3 متر عمق گودبردارياقدام به ارایه گزارش‌های وضعيت گودبرداري به شهرداري كند و در صورت مشاهده مواردتخلف از ناحيه عوامل اجرايي در حین کار، موظف است علاوه بر تذکر کتبی به مجريموارد تخلف را به شهرداري و سازمان نظام‌مهندسی اعلام کند.

مسئوليتنهادهاي قانوني در گودبرداري‌ها

علاوه بر مسئوليت‌هاي ذكرشده در بالا، شهرداري‌ها، سازمان نظام مهندسيو ادارات راه و شهرسازي سراسر كشور از نظر صدور مجوز ساخت، ارایه مجوز به مهندسانو شركت‌هاي واجد صلاحيت و نظارت بر نقشه‌ها و پيشرفت كار، مسئوليت‌هايي را بر عهدهدارند.

جبرانخسارت‌ ناشي از گودبرداري‌هاي غير اصولي

پس از بيان مسئوليت‌هاي ابتدايي افراد در اجراي يك گودبرداري اصولي،‌حال اگر اجراي اصولي يا غير اصولي گودبرداري‌ منجر به وقوع حادثه، بروز خسارت يا آسيبجاني شود، چه كسي مسئول جبران آن است؟

در هر مرحله از گودبرداري اشخاص حقيقي و حقوقي متعددي با مسئولیت‌ها ونقش‌هاي مشخص حضور دارند. پيگيري خسارت وارده در نتيجه گودبرداري از دو طريق قابل پيگيرياست که نخست شامل دادگاه و مراجع قضايي و دوم شوراي انتظامي سازمان نظام مهندسيساختمان می‌شود.

الف) مراجعه به دادگاه: هركس كه در نتيجه اجراي يك پروژه ساختماني ازجمله گودبرداري دچار خسارت شود، مي‌تواند با ارایه دادخواست به دادگاه جبران خسارتوارده را طلب كند. طبق ماده يك قانون مسئوليت مدني مصوب 1339 «هركس بدون مجوزقانوني عمدا يا در نتيجه بي‌احتياطي به جان يا سلامتي يا مال يا آزادي يا حيثيت ياشهرت تجارتي يا به هر حق ديگر كه به موجب قانون براي افراد ايجاد شده است، لطمه‌ايوارد كند كه موجب ضرر مادي يا معنوي ديگري شود مسئول جبران خسارت ناشي از عمل خوداست.» و طبق ماده 2 همين قانون دادگاه با بررسي موضوع و تعيين ميزان خسارت راي بهجبران خسارت اعم از مادي يا معنوي توسط واردكننده زيان خواهد داد. همچنين بر اساسقانون مدني، گودبرداري در زمره عملیات‌های خطرناک است که کوچک‌ترین بی‌احتیاطی وقصور می‌تواند باعث بروز خسارت‌های هنگفتي به املاک مجاور، عابران، وسايل نقليهو...شود لذا با استناد به ماده 333 قانونمدني كه حاکي از مسئول بودن مالک نسبت به خسارات وارده از خرابي بنا است، مي‌توانمالك را در خسارت‌هاي وارده مسئول دانست.

ب) مراجعه به شوراي انتظامي: اگر خسارت درنتيجه اهمال مهندس اجرا يا طراح باشد، امكان طرح موضوع از سوي شوراي انتظاميسازمان نظام مهندسي نيز قابل پيگيري است.

طبق قانون نظام مهندسي و كنترل ساختمان مصوب 1374، هر كدام ازواحدهای نظام مهندسي استان‌ها داراي يك شوراي انتظامي است. بر اساس ماده 85همين قانون، وظيفه اين شورا رسيدگي به شكايات و دعاوي اشخاص حقيقي و حقوقي دربارهتخلفات حرفه‌اي، انضباطي و انتظامي مهندسان و كاردان‌هاي فني عضو نظام مهندسي يادارندگان پروانه اشتغال است. بر همين اساس، فرد زيان‌ديده از حادثه گودبرداريغيراصولي مي‌تواند با در دست داشتن مستندات لازم نسبت به مهندس ناظر ملك مجاور كه سببتخريب شده است، شكايت مطرح كند. شوراي انتظامي موظف است بر اساس تكليف قانونيموضوع را بررسي و مهندس ناظر را به جهت غفلت، اهمال، اشتباه يا تقصير و ... محكومكند. بديهي است شوراي انتظامي فقط در راستاي تخلف مهندس مربوطه موضوع را بررسيكرده و مجازات تعيين‌شده نيز صرفا از باب تخلف فردي بوده كه ممكن است از اخطار ودرج در پرونده تا تقليل و تنزل پروانه و تعليق پروانه را شامل شود.

برچسب ها : #گودبرداري #ساختمان #مهندس #ساختماني #خسارت #اصولي #اجراي #پروژه #قانون #مهندسي #انتظامي #شوراي #مجاور #افراد #پروانه #ارایه #مسئوليت #داراي #جبران #گودبرداری #اشتغال #همچنين #وارده #بررسي #حقوقي #دادگاه #وضعيت #موضوع #مسئول #دستورالعمل #مقررات #حقيقي #نتيجه #اجرايي #مسئوليت‌هاي #تجهيزات #اقدام #عمليات #اهمال #حادثه #اشخاص #شهرداري #مرحله #مي‌تواند #تعيين #پرونده #مراجع #نقشه‌ها #قانوني #مسئوليت‌هايمهندس #طراحي #ایجاد #آشنایی #قانونی #مراجعه #معنوي #حقوقی #ساختمان‌های #علاوه #گزارش #پيگيري #نظارت #عابران #صورتي #ايجاد #بسيار #وظايف #واگذار #بندهای #گودبرداري‌ها #زمینه #چنانچه #سازنده #سلامت #بهداشت #خودروها #محفوظ #صلاحيت #شهرسازي #اجرایی #تأسیسات